فصل ششم از «آیین نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی-تاریخی منقول مجاز» مصوب سال 1384 به موضوع مرمت آثار تاریخی پرداخته است.
مرمت آثار تاریخی یکی از مباحث مهم و درخور توجه به ویژه در کشورهایی مانند ایران است. ایران بنا به دلایل متفاوت تاریخی بسیاری از آثار تاریخی خود را در اثر اهمال، بی کفایتی یا عدم رسیدگی و کمبود دانش علمی از دست داده است. از بسیاری از آن ها صرفا نامی مانده و نشانی نیست.
فصل ششم از «آیین نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی-تاریخی منقول مجاز» مصوب سال 1384 به این امر پرداخته است. ریشه تاریخی تصویب آیین نامه ماده 114، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است. بند «و» ماده 114 اعلام می کرد: دولت موظف است به منظور اهتمام ملی در شناسایی، حفاظت، پژوهش، مرمت، احیا، بهره برداری و معرفی میراث فرهنگی کشور و ارتقای توان گردشگری، تولید ثروت و اشتغال زایی و مبادلات فرهنگی در کشور اقدامات زیر را در طول برنامه چهارم به انجام برساند: به منظور جلب مشارکت بخش خصوصی و تعاونی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مجاز است نسبت به صدور مجوز تامین و فعالیت موزه های خصوصی و تخصصی و موسسات مشاوره و کارشناسی مرتبط با موضوع فعالیت های میراث فرهنگی، کارگاه های مرمت آثار فرهنگی-تاریخی منقول و غیرمنقول، موسسات مدیریت موزه ها و محوطه های تاریخی-فرهنگی، موسسات کارشناسی اموال فرهنگی-تاریخی، کارگاه های هنرهای سنتی و سایر موسسات خصوصی مرتبط با میراث فرهنگی اقدام کند. آیین نامه اجرایی این بند به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به تصویب هیات وزیران خواهد رسید، در همین راستا بود که فصل ششم از آیین نامه موصوف به تصویب رسید.
موسسات مشاوره، کارشناسی و کارگاه های مرمت چه وظیفه ای دارند؟
برابر با آیین نامه موسساتی که به موجب مقررات، مجوز فعالیت دریافت می کنند، علاوه بر ارائه خدمات علمی-فنی و کارشناسی در داخل کشور، می توانند با رعایت مقررات ناظر به موضوع و اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خدمات مذکور را در خارج از کشور نیز ارائه کنند. از سویی دیگر تشخیص صلاحیت علمی و فنی برای صدور مجوز فعالیت و رتبه بندی مشاوران حقیقی و حقوقی، کارگاه ها، موسسات کارشناسی و کارشناسان حقیقی، کارگاه های مرمت و مرمتگران حقیقی و موسسات مدیریت محوطه های فرهنگی-تاریخی و موزه ها و همچنین تعیین حق الزحمه آنها رده بندی و تعیین سقف ورودیه موزه های خصوصی براساس دستورالعمل های مصوب شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری بر عهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. به منظور انجام موارد فوق، کارگروه فنی با ترکیب زیر در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل می شود:
- یکی از معاونان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان رئیس کارگروه
- مدیرکل دفتر امور مشاوران و پیمانکاران سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
- پنج نفر کارشناس خبره به تعیین رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
- مدیرکل ستادی ذی ربط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
ماده 44 آیین نامه مذکور مقرر می دارد وظایف کارگروه فنی به شرح زیر است:
- تصویب یا تغییر در شرح خدمات و تخصص های مربوط به موسسات ، کارگاه ها و کارشناسان موضوع این آیین نامه
- تصویب احراز صلاحیت متقاضیان برای صدور مجوز فعالیت
- نظارت بر فعالیت دارندگان مجوز فعالیت و ارزیابی سالانه
- کارگروه فنی در صورت عدم رعایت ضوابط فنی، علمی، اداری و حقوقی ناظر به موضوع فعالیت موسسات کارگاه ها و کارشناسان موضوع این آیین نامه می تواند لزوم اصلاح عملکرد آن ها را به طور کتبی و با ذکر مورد تذکر دهد و چنانچه در مهلت مقرر که حداکثر یک ماه خواهد بود، اصلاحات مورد نظر انجام نگیرد، کارگروه فنی می تواند مجوز فعالیت موسسه را به مدت 6 ماه تعلیق کند. در صورت تکرار تخلف مجوز موسسه ابطال و صدور مجوزهای موضوع این آیین نامه برای دارندگان مجوز فوق ممنوع خواهد بود. فی الواقع مطابق با قانون، کارگروه فنی صلاحیت گسترده ای را دارا است؛ از تعیین و تصویب مقررات مرتبط گرفته تا تعلیق و ابطال مجوز موسسات مرمت.
همچنین شرایط عمومی احراز صلاحیت متقاضیان تاسیس موسسات مشاوره، کارشناسی و کارگاه های مرمت به شرح زیر است:
الف. کارشناسان: تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران؛ دارای تحصیلات دانشگاهی معتبر (حداقل کارشناسی) مرتبط با تخصص مورد نظر و تجربه مفید و موثر؛ فاقد سوء پیشینه کیفری یا ممنوعیت های قانونی موثر در ارائه خدمات موضوع این آیین نامه؛ دارای صلاحیت اخلاقی و امانت و تعهد حرفه ای باشند.
ب. اشخاص حقوقی: تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران؛ خدمات موضوع این آیین نامه در اساسنامه آنها قید شده باشد؛ شرایط مقرر در این آیین نامه را از حیث کارشناسان و متخصصان تمام وقت و مرتبط با شرح خدمات مورد نظر داشته باشند، اعضای هیات مدیره و مدیرعامل باید دارای تحصیلات و تجربه مفید مرتبط با خدمات مورد نظر باشند؛ موسسات مدیریت محوطه های فرهنگی تاریخی و موزه های خصوصی می توانند یک نفر با تخصص امور اقتصادی، برنامه ریزی و مدیریت را در ترکیب هیات مدیره داشته باشند.
نظر به موسسات و کارشناسان موضوع این آیین نامه که دارای مجوز فعالیت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هستند برای دستگاه های دولتی، در موارد مبتلابه در حکم نظر کارشناسی رسمی دادگستری است. بنابراین نظریه چنین کارشناسانی حتی برای مراجع قضایی نیز می تواند جنبه مشاوره ای داشته باشد.
و اما آخرین نکته اینکه، موسسات، کارگاه ها و کارشناسان موضوع آیین نامه براساس ظرفیت های علمی و تجربی که در دستورالعمل صادر شده از سوی سازمان تعیین خواهد شد به درجه یک و درجه دو تقسیم می شوند. ارائه خدمات موضوع این آیین نامه در مورد آثاری که در فهرست آثار ملی ثبت شده اند، صرفا از سوی موسسات، کارشناسان و کارگاه های درجه یک صورت می پذیرد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
