توپ گران فروشی در آسمان آزادسازی بلیط هواپیما

گزارشی از حکایت تکراری تحمیل نرخ های نجومی بر بسیاری از مردم در شب های تعطیلات و ایام نوروز.

بار سفر را بسته و وعده داده است که شب سال نو در کنار خانواده و در زادگاهش خواهد بود اما هرچه سایت ها را بالا و پایین می کند و هرچه با این شماره و آن شماره تماس می گیرد، پاسخ دلخوش کننده ای نمی گیرد. بلیت هواپیما در همه مسیرها فروخته شده و تنها گزینه پیش رویش، بلیت های محدودی است که برخی آژانس ها، با نرخی چند برابر قیمت معمول می فروشند؛ بلیت هایی که برای او حکم کیمیا را دارند. حالا باید تصمیمش را بگیرد؛ بلیت را بخرد یا سفر را فراموش کند؟! ... این حکایت تکراری تحمیل نرخ های نجومی بر بسیاری از مردم در شب های تعطیلات است.

در حالی که هنوز بیش از 2 ماه به نوروز باقی مانده است، مراجعه به سایت برخی شرکت های هواپیمایی نشان می دهد بلیت برخی مسیرهای پرتردد مانند تهران-مشهد و تهران-بندرعباس در تاریخ های پرترددی مانند 2 روز آخر اسفند و هفته نخست سال 95 فروخته شده و ظرفیت مسافر این مسیرها تکمیل شده است، این در حالی است که برخی آژانس های مسافرتی، هنوز بلیت این مسیرها را با نرخ های متفاوت از نرخ های موجود در سایت شرکت ها عرضه می کنند.

این مسئله نگرانی ها درباره افزایش بی حد و مرز قیمت ها در روزهای پایانی سال را افزایش داده است، به ویژه با توجه به اینکه در ماه های گذشته با اجرای قانون آزادسازی در 170 مسیر پروازی، دیگر نرخ مصوب و مشخصی برای ارزیابی تخلفات وجود ندارد. در واقع با اجرای آزادسازی نرخ بلیت، تعیین قیمت بر عهده شرکت های هواپیمایی گذاشته شده تا هر شرکت با ارائه قیمت های رقابتی و خدمات مناسب، نسبت به جذب مسافر اقدام کند.

مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی در پاسخ به نگرانی ها درباره اعمال مدیریت نرخ بلیت برای ایام نوروز یادآوری کرده است که شرکت ها با توجه به شرایط بازار و قیمت تمام شده، تلاش می کنند نرخ ‎های مناسبی را تعریف و به مسافران عرضه کنند. او نرخ هایی که در حال حاضر به صورت مستقیم از طرف شرکت های هواپیمایی و از طریق دفاتر مجاز فروش و سایت آن ها عرضه شده را نرخ های مناسبی می داند و وعده داده است بلیت های ایام نوروز نیز با همین دامنه قیمتی فعلی به فروش برسد.

به گفته سامانی، با اجرای آزادسازی نرخ بلیت، سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان نهاد حاکمیت صنعت هوانوردی به جای تعیین نرخ های تکلیفی، بر قیمت بلیت شرکت ها نظارت خواهد کرد. آنطور که او توضیح می دهد، بر اساس دستورالعمل آزادسازی، مسیرهایی که مشمول دستورالمعل آزادسازی شدند تنها پروازهای برنامه ای هستند و پروازهای چارتری را شامل نمی شوند؛ این شرایط موجب می شود به تدریج شرکت های هواپیمایی رویکرد خود را در زمینه نوع فعالیت انتخاب کنند.

هشدار نسبت به شکل گیری بازار سیاه

وعده نظارت بر ارائه بلیت پروازهای ایام نوروز در حالی داده شده که با توجه به اتمام بلیت در برخی مسیرها، برخی نگرانی ها درباره شکل گیری بازارسیاه در میان کارشناسان ایجاد شده است. حمید نجف، کارشناس حمل و نقل هوایی یادآوری می کند که اگر در شرکت های هواپیمایی بزرگ، بلیت برخی مسیرهای نوروزی از حالا تکمیل شده، این مسئله هشداری برای شکل گیری بازار سیاه بلیت در آستانه نوروز است و به احتمال زیاد بخش زیادی از بلیت ها در قالب چارتر به آژانس ها واگذار شده است.

وی معتقد است برای پیشگیری از این وضعیت، نخستین اقدامی که سازمان هواپیمایی می تواند انجام دهد. صدور بخشنامه ای خطاب به شرکت ها بود تا به آنها اعلام کند در بازه زمانی مشخصی، سایت  فروش خود را برای ارائه بلیت نوروزی آماده کنند تا مردم به طور مستقیم و بدون واسطه، از شرکت ها خرید کرده و پول بلیت به طور مستقیم به حساب شرکت ریخته شود.

نجف در این باره توضیح داد: هر سال، زمان پیش فروش بلیت قطار و اتوبوس در رسانه ها اعلام می شود تا مردم قدرت برنامه ریزی داشته باشند اما درباره بلیت هواپیما هنوز به چنین مرحله ای نرسیده ایم که این مسئله عرصه را برای تخلف باز می گذارد. او با تاکید بر لزوم شفاف سازی در مسائل بازرگانی صنعت هوانوردی همچون حمل و نقل ریلی و جاده ای افزود: هنوز مافیای فروش و مافیای چارتر برای بلیت هواپیما تصمیم می گیرد و تا زمانی که این روال وجود دارد؛ نه آزادسازی نه هیچ امر دیگری نمی تواند مشکلات مالی شرکت ها را برطرف کند.

او با تاکید بر لزوم شفاف سازی شرکت ها درباره میزان بلیت فروخته شده برای ایام نوروز، در بیان راهکاری برای جلوگیری از تخلفات فروش بلیت، به ویژه در زمان آزادسازی و نبود قیمت مصوب گفت: زمانی که شرکت های هواپیمایی بازار دارند و در ایامی مانند نوروز که شرکت ها می توانند به طور مستقیم بلیت بفروشند، دلیلی برای سپردن فروش به آژانس ها وجود ندارد زیرا این کار، به منزله دلال تراشی و واسطه تراشی است. نجف درباره وعده های داده شده درباره نظارت سازمان هوپیمایی بر عرضه بلیت نوروز گفت: این سازمان امکان نظارت ندارد زیرا با آزادسازی، نرخ مصوب که ابزاری برای نظارت است را نداریم.

اگرچه دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی اعلام کرده که دامنه قیمت بلیت های نوروزی، دامنه فعلی است اما نجف هشدار می دهد که احتمال بروز تخلفاتی مانند بازار سیاه بلیت هواپیما وجود دارد، همچنان که در سال  گذشته نیز این اتفاق افتاد. او یادآوری کرد: در بحث آزادسازی تنها شاهد افزایش قیمت ها به صورت یک طرفه از سوی شرکت ها بوده ایم و هیچ اتفاق تازه ای نسبت به سال گذشته رخ نداده که انتظار حذف بازار سیاه را داشته باشیم.

این کارشناس تاکید می کند که دولت و مجلس شورای اسلامی، نهادهایی هستند که می توانند با نظارت درست زمینه ایجاد بازار سیاه را از بین ببرند. به گفته او استفاده از سیستم فناوری اطلاعات برای یکپارچه سازی فروش بلیت، از الزامات شفاف سازی و جلوگیری از واسطه گری در فروش بلیت هواپیماست.

افزایش عرضه؛ راهکار جلوگیری از بازار سیاه

الزام دولت به ایجاد سیستم شفاف در ارائه بلیت هواپیما در حالی از سوی نجف پیشنهاد می شود که یکی از کارشناسان پیشکسوت صنعت هوانوردی کشور معتقد است افزایش عرضه در ایام نوروز می تواند مانع ایجاد بازار سیاه شود.

علیرضا منظری با اشاره به اینکه آزادسازی نرخ بلیت زمینه ای است تا شرکت های هواپیمایی با تعیین نرخ مناسب و ارائه خدمات با کیفیت متعادل با نرخ، بتوانند در بازار رقابت سالم را به وجود آورد، افزود: در این حالت تعداد بیشتری از افراد جامعه در زمان های متفاوت سال می توانند از این نوع خدمات استفاده کنند. به همین دلیل شرکت های هواپیمایی باید بتوانند با برنامه ریزی مناسب و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در مسیرهای معین از ایجاد بازار سیاه جلوگیری کنند تا این اشکال برطرف شود زیرا این مشکل به طور معمول در چند مسیر هوایی پرتعدد و تقاضا وجود دارد که با افزایش عرضه یعنی برقراری پرواز بیشتر می توانند از گران فروشی جلوگیری کنند.

منظری در این زمینه افزود: شاید شرکت های هواپیمایی مدعی باشند به دلیل کمبود ناوگان هوایی نمی توانند پاسخگوی تقاضا در بازارهای خاص مانند ایام نوروز باشند که در این صورت، تنظیم بازار در چنین مواقعی برعهده دولت است. به گفته او، در همین زمینه سازمان هواپیمایی کشوری باید برای ایام نوروز مجوز پروازهای فوق العاده شرکت های هواپیمایی خارجی را در برخی مسیرهای هوایی افزایش دهد تا شرکت های هواپیمایی ایرانی، هواپیماهای بیشتری را در ایام خاص در مسیرهای هوایی داخلی پرتردد و پرتقاضا برنامه ریزی کنند زیرا با افزایش برنامه پروازی در این مسیرها، به طور قطع نسبت عرضه به تقاضا زیاد شده و موجب تعادل نرخ خواهد شد.

نگرانی ها درباره افزایش افسارگسیخته نرخ بلیت هواپیما در ایام نوروز در حالی از سوی کارشناسان مطرح می شود که چندی پیش، محمد خداکرمی، معاون سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد این سازمان در حال برنامه ریزی و مذاکره با شرکت های هواپیمایی برای عرضه بلیت برای ایام نوروز است تا از تخلفات احتمالی جلوگیری شود؛ نظارتی که با توجه به نزدیک شدن به ایام نوروز و اتمام عرضه بلیت در برخی مسیرها مشخص نیست چه زمانی انجام خواهد شد.

منبع: روزنامه گسترش صمت