19 مارس 2024 - 06:45

استراتژی های مقابله با فصلی بودن گردشگری

5 ژانویه 2016 - 17:20 dsfr.ir/tb8iy

استراتژی های مقابله با فصلی بودن گردشگری
میثم رودکی
روستای گردشگری کندوان در آذربایجان شرقی

ساماندهی تعطیلات آخر هفته یکی از راه های برون رفت از فصلی بودن گردشگری است.

فصلی بودن از مهم ترین چالش های صنعت گردشگری و به نوعی بزرگ ترین معضل این صنعت محسوب می شود؛ چراکه به تجمع سفر دامن زده و همه مکانی و همه زمانی بودن سفر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به نظر می رسد ساماندهی تعطیلات آخر هفته یکی از راه های برون رفت از این چالش مهم باشد که نیاز به همراهی و همکاری تمام ارگان های مربوطه و اراده ای جمعی دارد.

از میان تعاریف بسیاری که از پدیده فصلی بودن، در صنعت گردشگری ارائه شده، به نظر می رسد این تعریف می تواند تعریف جامعی باشد؛ «نوسان موقتی در تقاضای گردشگری که می تواند بر عناصر اصلی این صنعت مانند تعداد گردشگران، مخارج بازدیدکنندگان، ترافیک بزرگراه ها و دیگر اشکال حمل و نقل، میزان ازدحام در جاذبه ها و ... تاثیرگذار باشد. به طور کلی به عنوان یکی از ویژگی های اساسی صنعت گردشگری، فصلی بودن عاملی است که بر تمام جنبه های صنعت گردشگری و هتلداری موجود تاثیرگذار است.»

با توجه به فرابخشی بودن صنعت گردشگری و لزوم هماهنگی دستگاه های مختلف اجرایی و سیاست گذاری کشور، به نظر می رسد تنها در صورت هماهنگی بخش های درگیر این صنعت پویا است که می توان گره از این درد بزرگ صنعت گردشگری باز کرد؛ بنابراین استراتژی هایی که ارائه می شوند نیز باید تمامی این ابعاد را دربرگرفته و راهکارهایی را برای آن ارائه کنند. اما در این میان سهم دولت بیش از همه است. البته باید در نظر داشت که انواع مختلف فصلی بودن را می توان در فصلی بودن طبیعی (شرایط جوی) و سازمان یافته (تحت تاثیر فاکتورهای فرهنگی، مذهبی، نژادی و اجتماعی) خلاصه کرد.

حال این سوال پیش می آید که چرا این صنعت پویا با این پدیده چالش برانگیز مواجه است. پاسخ به این سوال ذکر چند نکته مهم را ضروری می کند و آن، دلایل فصلی بودن تقاضا است که در چند بعد اساسی زیر خلاصه می شود:

  1. شرایط جوی و آب و هوا، مانند فصول سرد که ورزش هایی مانند اسکی را می طلبد.
  2. مسائل اجتماعی مانند تعطیلات، تعطیلات عید نوروز یا تابستان ها که مدارس نیز تعطیل هستند یا تعطیلات آخر هفته.
  3. توجه به روزهای مهم تقویم و مناسبت های مختلف سال که موجب جذب گردشگران به یک منطقه می شود: مانند جشن ها و اعیاد یا سالگرد شهادت ائمه در تقویم شیعیان.

قیمت گذاری

قیمت گذاری تشویقی یا فصلی مانند تخفیف ها، موجب افزایش بازدیدها، افزایش اقامت در مقصد و افزایش بازدهی در دوره رکود و از طرفی افزایش قیمت ها برای کاهش ازدحام در دوره رونق می شود. همچنین اعمال تخفیف هایی برای رزروهای گروهی موجب افزایش تقاضا و بازدیدها در دوره رکود می شود. برنامه ریزی مالی و بودجه بندی برای مدیریت نوسانات هزینه های عملیاتی (کارکنان و دیگر موارد درگیر) بر اساس روندهای دوره ای نیز موجب توانایی در کنترل نوسانات هزینه های مختلف فصلی خواهد شد.

ایجاد تنوع در جاذبه ها

ایجاد تنوع در جاذبه ها می تواند اشتیاق و انگیزه سفر را در گردشگر ایجاد کند که از آن جمله می توان به مواردی همچون برگزاری یک رویداد و فستیوال که موجب افزایش بازدید در دوره رکود می شود، توسعه و گسترش جاذبه های محلی، توسعه تسهیلاتی یا ساختاری مانند حمل ونقل و دیگر تسهیلات عمومی، تغییر در سطح خدمات رسانی و کاهش ساعات کار در فصول رکود که موجب کاهش هزینه ها و افزایش بازدهی خواهد شد، ارائه خدمات تکمیلی مانند ترکیب تسهیلات موجود در جاذبه ها با تسهیلات محلی، مانند همکاری متل با کافی شاپ های کوچک که موجب توسعه فصول عملیاتی و کاهش فصول رکود می شود و ارائه بسته  های تعطیلاتی ویژه در دوره رکود که افزایش انگیزه را به همراه دارد، اشاره کرد.

علاوه بر این، ایجاد کمپین های بازاریابی برای جذب بازارهای مختلف در فصول مختلف به معنای داشتن یک نگاه چندبخشی که موجب از بین رفتن نوسانات تقاضا می شود، تعیین ترکیب بخش های بهینه و مطلوب مانند تئوری پورتفولیوی مالی که افزایش بازدهی یا کاهش هزینه ها و افزایش درآمد را در پی دارد و ملحق شدن به تورگردانان یا آژانس های مسافرتی برای فروش کالاها و خدمات که موجب رونق کسب و کار در دوره های رکود و افزایش نفوذ در بازار می شود از جمله نکات مهمی است که باید در نظر داشت.

تسهیلات دولتی

در این میانه اما تاثیر تسهیلات دولتی را در افزایش سفر در فصول کم سفر نباید نادیده گرفت. دولت در افزایش تعطیلات و اختصاص دوره طولانی تر برای آن، که موجب یکنواخت تر شدن فراز و فرود تقاضا می شود نقش بسزایی دارد.

همچنین برنامه ریزی و اجرای طرح هایی برای افزایش بازار کار و همین طور تشویق در جهت انعطاف نیروی کار همچون وضع قوانین سهل تر در ارائه ویزای کاری برای کار فصلی یا انگیزه های آموزشی، ایجاد کمیسیون خدمات حمایتی کسب و کارها، ایجاد کمیسیون کمک های مالی دولت برای توسعه کالاها یا خدمات محلی که موجب بهبود کسب وکار یا بهبود وضعیت مقصد برای افزایش میزان گردشگر می شود و ارائه مشوق های مالیاتی (مثلا در قیمت سوخت) که به افزایش سفر به مناطق دوردست منجر می شود از دیگر حمایت های دولتی برای رونق سفر در ایام کم سفر هستند.

برنامه ریزی و اجرای طرح های بازسازی زیست محیطی که موجب جبران خسارات وارد شده به محیط زیست در طول دوره رونق می شود، حمایت از طرح های جامعه محلی در دوره رکود، توسعه و گسترش زیرساخت های منطقه ای و توسعه شبکه ها و مشارکت کسب وکارهای محلی نیز از دیگر حمایت های دولتی در این زمینه هستند.

مریم شفیعی - کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری

1