به جای میدان ولی عصر یک ایستگاه مترو و یک مرکز تجاری دو طبقه ساخته می شود.
"شهرداری تهران"شهرداری تهران چند سال پس از این که دور میدان ولی عصر را بسته بود و کارگرانش آن جا مشغول به کار بودند، سرانجام از تصمیم تازه اش برای یکی از قدیمی ترین میدان های پایتخت رونمایی کرد؛ خلاصه طرح به این شرح است: «به جای میدان ولی عصر یک ایستگاه مترو و یک مرکز تجاری دو طبقه ساخته می شود.»
اگرچه ممکن است این ایده برای خیلی ها شگفت انگیز به نظر برسد اما اگر به این فکر کنید که میدان ولی عصر سابق 13 متر زیرزمین پایین می رود تا یک طبقه ایستگاه مترو و دو طبقه مجتمع تجاری ساخته شود، آن وقت می توانید معمای چگونگی ساخت یک مرکز تجاری را آن هم دقیقا در یکی از میدان های قدیمی و خاطره انگیز تهران، تجزیه و تحلیل کنید.
میدان ولی عصر نه فقط یکی از قدیمی ترین میدان های تهران بلکه یکی از زیباترین آن ها بود. نقطه ای در میانه بلوار کشاورز که سالیان سال آدم های این شهر نشانی اش را با فواره ای بلند می شناختند و نام دیگر این میدان در زندگی روزمره آدم ها میدان فواره بود. همان فواره ای که وقتی روز به میانه می رسید و آفتاب شهر داغ می شد، قطره های آب بی شمار را در هوا می پراکند. آدم ها در کنار این فواره راه می رفتند و مغازه داران درهای مغازه هایشان را نیمه باز می گذاشتند تا شمیم هوای خنک و بوی خاک نم خورده بیاید. این جا میدان ولی عصر بود همین قدر مفرح و همین قدر دوست داشتنی و چندین نسل از آدم های این شهر این میدان را با همین فضا و با همین خاطره ها زندگی کردند. اگر نه همه آن ها اما بسیاری از آن ها در سال های گذشته هنگام عبور از میدان ولی عصر به این فکر می کردند وقتی ساخت و ساز مترو تمام شود، این میدان هم لابد به روزگار آرامش و زیبایی اش باز می گردد. حالا عملیات ساخت ایستگاه مترو رو به پایان است، اما میدان ولی عصر دیگر بر نمی گردد. تازه ترین خبر این است که آن میدان قدیمی را با آن همه خاطره با آن فواره بلند و آرامش همیشگی اش برداشته اند و به جایش نه فقط یک ایستگاه مترو که یک ایستگاه به اضافه یک مجتمع تجاری کاشته اند.
این خبری است که روز یکشنبه 6 دیماه «عیسی علیزاده»، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران اعلام کرد و گفت: میدان ولی عصر 13 متر زیرزمین می رود و در شکل جدیدش دارای یک گود 13 متری و دو طبقه تجاری خواهد بود. او از اقدامات سازمان زیباسازی برای طراحی نماد این میدان خبر داده و گفته است این نماد هرچه باشد، باید طوری طراحی شود که تا 13 متر سطح یک موضوع را به مخاطب نشان بدهد و از آن سطح به بالا، طراحی دیگری داشته باشد.
رئیس سازمان زیباسازی از استادان مجسمه سازی خواسته تا از میدان ولی عصر با این شکل و شمایل جدیدش دیدن کنند و برای نماد حجمی آن طرح بدهند.
پیگیری ها از سازمان زیباسازی شهر تهران نشان می دهد آن ها در ایده پردازی این که این میدان ساختار فعلی را پیدا کند، یعنی 13 متر پایین برود و بعد تبدیل به مرکز تجاری جدیدی در مرکز شهر تهران شود، مداخله ای نداشتند، این نکته ای است که سید مجتبی موسوی، معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران درباره آن می گوید: «میدان ولی عصر در طرح ساخت ایستگاه مترو بوده است و مدتی همکاران ما در مترو مشغول عملیات عمرانی این ایستگاه بودند. با توجه به این که عملیات عمرانی میدان در حال پایان است، ما در فراخوانی اعلام کردیم هنرمندان رشته های مختلف اعم از تجسمی و معماری با توجه به شکل جدیدی که این میدان پیدا می کنند، در خصوص طراحی نماد جدید این میدان که می تواند به صورت یک المان حجمی باشد، ایده ها و پیشنهادات شان را ارایه کنند.»
او در پاسخ به این پرسش که طراحی میدان ولی عصر به شکل جدید توسط کدام سازمان در شهرداری تهران انجام شده و آیا سازمان زیباسازی موافق اجرای این طرح در میدان ولی عصر بوده است، گفت: «مطالعات طراحی فعلی میدان آنچه قرار است در آینده راه اندازی شود، توسط شرکت مترو انجام شده است. در واقع آن ها این فضا را با کاربری ایستگاهی طراحی کرده اند و آنچه ما در سازمان زیباسازی انجام می دهیم، طراحی نماد حجمی میدان است البته در یکی از طبقات فضاهای داخلی میدان و در رمپ های اطراف آن هم پیش بینی دیوارنگاری شده است.»
آن طور که موسوی می گوید: ورودی ها و خروجی های متروی میدان ولی عصر در چهار گوشه میدان پیش بینی شده و مسافران و افرادی که می خواهند وارد فضای مرکزی میدان شوند، هم از ورودی ایستگاه وارد شده و بعد به زیرزمین می روند. او البته در پاسخ به این پرسش که آیا در اجرای این طرح به ملاحظات ترافیکی و اجتماعی این پروژه توجه شده، هم گفت: «این طرح حتما مطالعات ترافیکی دارد اما از نظر این که آیا این مرکز به افزایش ازدحام بیشتر در میدان منتهی می شود، باید گفت هرچه آن جا اتفاق می افتد، زیرزمین اتفاق می افتد و شما ازدحام و شلوغی روی زمین مشاهده نمی کنید.»
به گفته او، طراحی ایستگاه های چند منظوره برای مترو، اتفاقی است که در شهرهای مختلف دنیا با تجربه های متفاوت اجرایی شده و متداول است و در واقع به این ترتیب سعی می شود ایستگاه ها غیر از مترو فضاهای دیگری را هم در اختیار شهروندان قرار دهند.
موسوی درباره این که ساخت مترو و طراحی جدید میدان ولی عصر موجب شده که تهران، میدان ولیعصر را با هویت گذشته اش به کلی از دست بدهد و با میدان تازه ای مواجه شود، گفت: «به هر حال این میدان شکل جدیدی خواهد داشت اما بخشی از تغییراتی که در تهران رخ می دهد، ناشی از الزامات توسعه شهری و نیازهای روز است و در ارتباط با میدان ولی عصر هم این تغییرات ناشی از همین شرایط بوده است.»
شورای شهر تهران پیش از این به شهرداری تهران اجازه داده تا برای تأمین هزینه های ساخت و توسعه مترو در تهران نسبت به ساخت مجتمع های تجاری در ایستگاه های مترو اقدام کند و حالا میدان ولی عصر را با این شکل و شمایل تازه و گود رفته اش تا عمق 13 متری زمین می توان یکی از نتایج همین تصمیمات به شمار آورد.
«ابوالفضل قناعتی»، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران در ارتباط با همین پروژه می گوید: «ساخت هر ایستگاه مترو تقریبا 400 میلیارد تومان هزینه دارد. به همین دلیل شهرداری تهران می تواند و باید بخشی از هزینه کرد را در قالب بخش تجاری ایستگاهی تأمین کند، همان طور که بخش دیگر اعتبارات مورد نیاز در این زمینه را در قالب تهاتر و به صورت غیرنقد پیش بینی می کند، این کلیات کار است که شهرداری تهران می تواند در ایستگاه های مترو فضاهای تجاری پیش بینی کند.»
قناعتی می گوید: طرحی که اکنون در میدان ولی عصر اجرا شده، به طور جداگانه و با جزییات در شورای شهر تهران مطرح نشده و شاید اگر مطرح شده بود، پیشنهادات دیگری در این زمینه مورد توجه قرار می گرفت. به گفته او، اگرچه شهرداری تهران می تواند ایستگاه های مترو را به صورت مجتمع های ایستگاهی چند منظوره طراحی کند اما این جا بحث سلیقه و توجه به منافع اجتماعی و فرهنگی مطرح است، به هر حال در هر ایستگاهی هم نباید بیایند برای درآمدزایی و تأمین هزینه ها نمای شهر را یا فضای پیرامونی را تحت تأثیر فضای تجاری قرار دهد و در واقع نباید برای حل یک مسأله، مشکلات تازه ای را ایجاد کرد.»
به گفته او، در میدان ولی عصر به دلیل تراکم فضاهای تجاری و ترافیک سنگین افزودن بر بار تجاری در میدان تصمیم قابل قبولی نیست و اگر کاربری این مراکز به کاربری های فرهنگی مثل گالری ها و مراکز آموزشی اختصاص یابد، می تواند هویت فرهنگی و اجتماعی در آن جا ایجاد کند اما ایجاد یک مرکز تجاری جدید در قلب یک مرکز تجاری دیگر مشکلات اجتماعی و فرهنگی تازه ای در این محدوده ایجاد می کند.
فارغ از این که شهرداری تهران به دنبال درآمدزایی و ایجاد درآمدهای پایدار برای اداره شهری است که دیگر از شدت متراکم شدن جای نفس کشیدن ندارد اما بدسلیقگی و تصمیم گیری بر مبنای منافع آنی بدون توجه به منافع آتی، انتقادی است که نسبت به مدیریت شهری و شهرداری تهران از دوره های گذشته وجود داشته و همچنان نیز به قوت خویش باقی است. با وجود این که محمدباقر قالیباف، شهردار تهران در دهه گذشته نگاه اجتماعی به مسائل شهری را به عنوان مهم ترین شعار و برنامه خود اعلام کرده اما واقعیت این است که کارنامه او در تهران نشان می دهد آنچه در یک دهه در پایتخت عملیاتی و اجرایی شده، اغلب آن چنان تحت تأثیر منافع اقتصادی و بهره برداری های اقتصادی قرار داشته که عملا جایی برای توجه به منافع اجتماعی و فرهنگی باقی نمانده است و تهران هر روز بیشتر از گذشته کیفیت مطلوب برای زندگی را از دست می دهد.
در چنین شرایطی که این شهر متولی فرهنگی و اجتماعی ندارد و آنچه از فرهنگ و جامعه می گویند، شعاری بیش نیست، البته دغدغه برای این که هویت شهری چه می شود، شاید از نگاه متولیان شهری به معنای همان نشستن بیرون از گود و نظارت کردن باشد. در چنین شرایطی آدم های این شهر هم لابد باید یاد بگیرند که جای خالی خاطره ها و نشانه های هویتی که دیرسالی نقطه اتصال شان با این شهر بوده را با مال ها، مراکز تجاری و برندهای جدید و البته زندگی به سبک یک انسان مصرفی پر کنند و یادشان برود که این شهرها زمانی جایی برای آرامش، برای زندگی و خاطره های خوب بود.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه شهروند » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
پول بیت المال افتاده دست این شهرداری همیشه در حال کندن خیابون و میدان هستن با این وضعیت بد اقتصادی اینا خوب دارن مجتمع تجاری میسازن ...