28 مارس 2024 - 12:48

آیا گردشگری می تواند بر آوار بر جای مانده از بلایای طبیعی زنده بماند و ببالد؟

28 دسامبر 2015 - 12:00 dsfr.ir/ke5ht

آیا گردشگری می تواند بر آوار بر جای مانده از بلایای طبیعی زنده بماند و ببالد؟
img7.irna.ir
ارگ بم

مصادف با دوازدهمین سالگرد زلزله بم، مروری می کنیم بر تجربه موفق ژاپن برای نجات گردشگری و باز پس گرفتن سهمش از گردشگران دنیا.

طبیعت برای بسیاری از ما یادآور آغوشی امن و آرام است که هرگاه آشفته خاطر و پریشان می شویم به دامنش پناه می بریم. اما همیشه هم اینطور نیست، طبیعت روی دیگری هم دارد. گاه سرکش می شود، طغیان می کند و بر ساکنینش چنان سخت می گیرد که بسیاری را به کام مرگ می کشاند. روح سرکش و طغیانگر طبیعت بخشی جدایی ناپذیر از ذات اوست که بخشی از ساکنین کره زمین آن را با همه وجود درک کرده اند. زلزله، سیل، طوفان، بهمن، آتشفشان و بسیاری دیگر از پدیده های طبیعی در طی میلیون ها سال در اقصی نقاط دنیا رخ داده اند. هنوز هم بسیاری از این پدیده ها در اعماق اقیانوس ها یا در دل بیابان ها به وقوع می پیوندند اما تنها زمانی آن ها را بلا و مصیبت می دانیم که پای منافع انسانی در میان باشد.

آنچه بشر برای دست یافتن به آن تلاش بسیار کرده و تا حدی نیز در رسیدن به آن موفق بوده است، راه و روش مقابله با این بلایا و حفاظت از جان انسان ها است. برخی از این روش ها، اقدامات پیشگیرانه ای هستند که به واسطه پیشرفت تکنولوژی و دست یافتن به شیوه های علمی گوناگون جهت پیش بینی حوادث طبیعی، برای نجات جان انسان ها بکار گرفته می شوند. برخی دیگر، روش ها، ابزار و تکنولوژی های متعدد امداد و نجات هستند که در صورت وقوع چنین حوادثی، بلافاصله به یاری انسان ها می آیند و سر آخر روش های جبرانی و درمانی که به یاری کسانی می شتابند که علی رغم آن که از حادثه جان به در برده اند اما دچار خسارت های جسمی، روحی و روانی و یا مالی شده اند. دسته سوم برای آنانی که مانده اند و با وجود تمامی ناملایمات و لطماتی که متحمل شده اند ناگزیرند به ادامه زندگی، اهمیت حیاتی دارد.

بلایای طبیعی قادرند زندگی انسان ها را در عرض یک شب، زیر و رو کنند. درست مانند آنچه در 11 مارس 2011 برای ژاپن اتفاق افتاد. زلزله ای به بزرگی 9 ریشتر ساحل شرقی ژاپن را لرزاند و پس از آن سونامی عظیمی رخ داد که عواقب جبران ناپذیری در پی داشت. سه راکتور هسته ای در نیروگاه هسته ای فوکوشیما در اثر انباشته شدن گاز هیدروژن منفجر شدند و دستور تخلیه منازل تا شعاع بیست کیلومتری این نیروگاه ها صادر گشت. ژاپن در نهایت از پس مهار آن فاجعه و جبران خسارت های مالی آن برآمد، اما مدتی طول کشید تا صنعت گردشگری ژاپن دوباره روی پای خود بایستد.

ورود گردشگران خارجی به ژاپن در سال 2011 به 6.8 میلیون نفر رسید که در مقایسه با سال قبل با افتی 30 درصدی همراه بود. عمده دلیل کاهش نرخ گردشگران خارجی به این کشور، احساس نگرانی آنها از بابت تشعشعات هسته ای ناشی از انفجار در نیروگاه هسته ای فوکوشیما بود. این در حالی بود که به دلیل استاندارد بالای ساختمان ها در ژاپن، خسارت چندانی به چهره شهرهایی که از سونامی در امان بودند وارد نیامده بود.

از سوی دیگر مرکز زلزله و همچنین نیروگاه هسته ای فوکوشیما نه تنها با توکیو، پایتخت ژاپن، 290 کیلومتر فاصله داشت بلکه از بسیاری دیگر از مراکز توریستی در جنوب این کشور نیز دور بود. ژاپن به خوبی دریافت که اولین گام برای کمک به صنعت گردشگری این کشور، کاستن از نگرانی ها و تغییر چهره مخدوش و ناامن ژاپن در نزد گردشگران است. تا پیش از زلزله حدود 70 درصد از هتل های ژاپن در اشغال گردشگرانی بودند که برای کار و تجارت وارد این کشور می شدند و 30 درصد باقی مانده عمدتا گردشگران تفریحی بودند. پس از بهبود شرایط ژاپن زلزله زده، نرخ ورود گردشگران تاجر و بازرگان خیلی سریعتر از گردشگران تفریحی به حد مطلوب رسید. در این میان جای خالی گردشگران اروپایی و آمریکایی به شدت احساس می شد. این در حالی بود که علی رغم پیش بینی های انجمن بین المللی سفر و گردشگری (WTTC) مبنی بر رشد صنعت گردشگری ژاپن در ماه های اولیه سال 2012، همچنان مراجع بین المللی از جمله WTTC، بر این باور بودند که ژاپن باید برای جذب گردشگران بین المللی تلاش بیشتری بکند. بر همین اساس سازمان ملی گردشگری ژاپن در وب سایت خود اقدام به ارائه توضیحاتی دقیق و علمی درباره سطح تشعشعات هسته ای در شهرهای توریستی این کشور از جمله توکیو نمود و به گردشگران اطمینان خاطر داد که خطری از این بابت متوجه آن ها نیست. حتی سازمان گردشگری ژاپن اقدام به اجرای برنامه بازاریابی ویژه ای برای گروه های جوان تحصیلکرده در کشورهای غربی نمود. زیرا گمان می کرد این گروه علاقه بیشتری به سفر به ژاپن آن هم بعد از سونامی و زلزله خواهد داشت.

سال 2012 مصادف بود با صدمین سالگرد جشن شکوفه های گیلاس در واشنگتن. درخت های گیلاس هدیه ویژه ژاپنی ها در سال 1912 به پایتخت ایالات متحده آمریکا بود. ژاپن از این فرصت استثنایی نهایت استفاده را برد تا دوباره ژاپن بهاری و زیبا را به گردشگران غربی یادآوری کند. مانیتورهای تبلیغاتی در میدان تایم نیویورک جشن شکوفه های گیلاس را در واشنگتن و ژاپن، برای میلیون ها نفری که هر روز از این میدان می گذرند به تصویر می کشیدند. همچنین دولت ژاپن کمپینی برای خوش آمد گویی به بازگشت دوباره گردشگران راه اندازی نمود. کمپینی با طرحی از یک ماهی که از آب سر بر آورده است؛ نمادی از ژاپن که می خواست ببالد و دوباره اوج بگیرد. نتیجه همه این اقدامات برای ژاپن باز پس گرفتن سهمش از گردشگران دنیا و همچنین ارائه تصویری واقعی از ژاپن بعد از زلزله بود که از دل زلزله، سونامی و فاجعه هسته ای دوباره سر بر آورده بود.

ژاپن نمونه موفقی است از مقابله با حادثه ای طبیعی که شاید اگر با این شدت در نقطه دیگری در جهان رخ داده بود، امروز فقط خاطره ای از آن سرزمین باقی مانده بود. دوراندیشی ژاپن برای مقابله با چنین حوادثی، منجر به ساخت زیرساخت ها و ساختمان هایی گشت که تاب تحمل زلزله ای 9 ریشتری را داشتند. تعجیل و درایت دولت ژاپن و همچنین مساعدت مردم این کشور برای پشت سر گذاشتن روزهای سخت پس از زلزله و سونامی، به این کشور قدرت و اعتباری مضاعف بخشید. این روزها گردشگری نپال با داستانی مشابه دست به گریبان است اما برای این کشور همه چیز به این خوبی پیش نمی رود. نپال هنوز نتوانسته گردشگران نگران و ناامید از سفر به این کشور را متقاعد سازد تا یک شانس دیگر به این کشور بدهند. علی رغم خسارت های مالی و جانی بسیاری که زلزله در نپال بر جای گذاشته است هنوز بخش زیادی از این کشور سالم و سراپا آماده پذیرایی از گردشگران است. گردشگرانی که نپالی ها این روزها بیشتر از پیش به پول و کمک های مالی آن ها برای ساختن دوباره خانه و زندگی شان محتاجند.

nooraghayee.com

امروز 12 سال از زلزله بم می گذرد. زلزله ای که علاوه بر جان بسیاری از هموطنان مان، بزرگ ترین سازه خشتی جهان را نیز از ما گرفت. پروژه های متعددی برای بازسازی این میراث جهانی از همان سال تا کنون به انجام رسیده است و نتیجه آن ها خارج شدن نام ارگ بم از فهرست آثار در معرض خطر یونسکو می باشد. با این وجود آنچه از بم در اذهان عمومی مانده است، خاطره تخریب این بنا در اثر زلزله است.

در سال 1392 راهنمایان گردشگری ایران که برای برگزاری جشن راهنمایان گردشگری، همزمان با روز جهانی راهنمایان گردشگری، به کرمان سفر کرده بودند در اقدامی مبتکرانه، شعار "بم زنده است" (Bam is alive) را در جوار ارگ بم به تصویر کشیدند تا شاید خاطره تلخ آن زلزله را با نوید زندگی و زنده بودن بم جایگزین نمایند. این حرکت نمادین اگر به شیوه ای صحیح و خلاقانه پیگیری شود برای ساکنین آن منطقه دستاوردهای مادی و معنوی بسیاری خواهد داشت و شاید بتواند بر آوار به جای مانده از آن زلزله، بمی نو و سرشار از امید و زندگی بسازد.

nooraghayee.com

1