28 مارس 2024 - 21:24

سد سیمره آمیخته با آثار ادوار پارینه سنگی

26 دسامبر 2015 - 17:50 dsfr.ir/cj7ma

باستان شناسان در حال کاوش در حوضه سد سیمره

یک باستان شناس در پنل همایش پژوهش های باستان شناسی حوضه آبگیر سد سیمره با اشاره به کشف آثار ادوارپارینه سنگی ، فراپارینه سنگی و... این منطقه را از نظر سوق الجیشی، جغرافیایی و اقلیمی مهم توصیف کرد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهناز شریفی عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در کارگاه تخصصی همایش باستان شناسی سد سیمره افزود: عوامل طبیعی و جغرافیایی به همان اندازه که محدود کننده و دشواری آفرین بوده اند گاهی به خدمت گرفتن آن ها امکاناتی را فراهم آورده که منجر به زایش، رشد و تعالی فرهنگی شده است.

وی اضافه کرد: وضعیت توپوگرافی و زمین ریختی زاگرس موجب شده تا شکل گیری استقرارها و مکان یابی آن ها تحت تاثیر عوامل جغرافیایی باشد در واقع محیط زیست منطقه نقش مهمی در شکل گیری تمدن ها داشته است.

به گفته وی، نتایج بررسی های سطحی باستان شناختی حوضه روخانه سیمره آثار غنی از ادوار پارینه سنگی، فراپارینه سنگی، نوسنگی، مس سنگی، مفرغ، عصرآهن، ادوار تاریخی و اسلامی را معرفی می کند.

این باستان شناس گفت: این تنوع، غنا و توالی فرهنگی حاکی از اهمیت سوق الجیشی، جغرافیایی و اقلیمی منطقه دارد. این رودخانه شرایط بسیار مناسبی را در دره ها و دشت های میان کوهی بخشی از زاگرس مرکزی ایجاد کرده تا بسیاری از زیستگاه ها و استقرارگاه ها از ادوار پیش از تاریخی تا متاخر برحاشیه آن شکل گیرد.

شقایق هورشید کارشناس ارشد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری دیگر سخنران این همایش گفت: در جریان ساخت سد بر روی رودخانه سیمره تعداد زیادی از محوطه های باستانی در طول سال های اخیر زیر آب دریاچه پشت سد غرقاب شده و تعداد دیگری نیز در معرض غرقاب شدن بودند از این رو کاوش نجات بخشی محوطه های موجود در حاشیه دریاچه سد دارای اولویت مضاعفی بودکه یکی از این محوطه ها به نام محوطه گندم زار است.

وی افزود: این محوطه در جریان برنامه بررسی کلی حوضه سد سیمره در سال 86 مورد شناسایی قرار گرفت اما بخشی از آن با نام محوطه گندم زار شرقی به صورت خاص در سال 93 بررسی و شناسایی شد.

این باستان شناس گفت: در بلندترین سطح این محوطه که به صورت پشته ای مشرف بر رودخانه سیمره بود دیوار سنگ چین پراکنده ای که مربوط به بنایی متشکل از شش فضای معماری به ابعاد تقریبی 550 متر مربع بود شناسایی شد که به دلیل پایان یافتن فصل نخست کاوش بخش های دیگری از بنا همچنان در زیر خاک مدفون ماند.

هورشید در ادامه گفت: به نظر می رسد این محوطه با توجه به نمونه سفال های نخودی منقوش به دست آمده مشابه با گودین III و شوش IV الف که از داخل فضاهای معماری مذکور بدست آمده و همچنین نمونه سفال های سطحی دوره تاریخی (ساسانی) شواهدی از استقرار دردوره های پیش از تاریخ و تاریخی را در خود محفوظ نگه داشته است.

گزارش کاوش های نجات بخشی در محوطه باستانی له لار در حوضه آبگیر سد سیمره عنوان مقاله لیلی نیاکان باستان شناس و استادیار پژوهشکده باستان شناسی بود که به پنل همایش ارایه شد.

وی گفت: محوطه باستانی له لار در حاشیه رودخانه سیمره و در 14/5 کیلومتری ساختگاه سد در دره ای کم وسعت به همین نام در منطقه تاریخی بدره در استان ایلام واقع شده بود.

وی با اشاره به اینکه هیاتی از دانشگاه ناپل ایتالیا به سرپرستی پرفسور جنیتو به مدت یک ماه با هیات ایرانی بطور مشترک کاوش را انجام داده اند، گفت: هدف از این پژوهش نجات بخشی بقایای بر جای مانده و حفظ ارزش های فرهنگی و همچنین شناخت ادوار تاریخی این محوطه باستانی در معرض خطر بود.

این باستان شناس تصریح کرد: با توجه به زمان اندکی که برای نجات بخشی این محوطه ارزشمند وجود داشت با کمک مطالعات ارکئوژئوفیزیک بخشی هایی از این محوطه برای کاوش مشخص شد و در این فصل 22 کارگاه به همراه 22 گمانه آزمایشی برای پی بردن به ماهیت بخش باقی مانده له لار ایجاد شد. نتایج بدست آمده در محوطه باستانی له لار توانست برای نخستین بار تاریخ استقرار این محوطه را به دوره فرهنگی عصر آهن مرتبط سازد.

عباس مترجم، باستان شناس نیز یکی دیگر از سخنرانان پنل این همایش بود که به تشریح فصل اول کاوش های باستان شناختی، نجات بخشی محوطه برزه قلا (له لار) پرداخت.

وی گفت: محوطه باستانی موسوم به برزه قلا که در محل به نام له لار نامیده می شود مکانی وسیع درحاشیه رودخانه سیمره است که بقایای آثار معماری آن با سنگ لاشه آهکی و گچی به شیوه ای خاص ساخته شده است.

مترجم گفت: در این شیوه تقریبا دیوارها به صورت خشکه چین ساخته و سپس با اندود ضخیم گچی تحکیم شده اند بطوری که اغلب مقداری بیش تر از این اندود در دیوار نفوذ کرده است.

کاوش باستان شناسی در محوطه گندم زار2 با تمرکز بر ویژگی های معماری بنای مکشوفه ساسانی عنوان مقاله بیژن پیرانی کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام بود.

وی گفت: محوطه تاریخی گندم زار2 در ساحل راست رودخانه سیمره در استان ایلام واقع شده بود که کاوش در آن به صورت اضطراری و نجات بخشی با هدف مطالعه و بررسی آثار موجود در حوضه آبگیر سد سیمره انجام گرفت. بر اساس بررسی محوطه موردکاوش و بقایای بر جای مانده سفال و دیگر آثار برای تاریخ گذاری جمع آوری شد و این روند منجر به شناسایی و تاریخ گذاری محوطه برای پی بردن به دوره های استقراری این محوطه شد.

وی افزود: به دلیل زمان کم کاوش هیات کاوش دو ترانشه در سطح محوطه به ابعاد 10 در 10 و 10 در 15 متر با یک بازوی 1/5 متر در کنار یکدیگر ایجاد کرد و نتایج نشان داد که سطح بزرگی از این محوطه در عصر آهن 3 و دوران اشکانیان دارای اسکان موقت بوده است.

این باستان شناس گفت: ساختارهای معماری بدست آمده با مصالح قلوه سنگ و گچ نیم کوب با توجه به معماری این دوره و جزییاتی چون طاقچه هایی با طاق هلالی و نشیمن گاه قابل مقایسه با معماری شهر دره شهر، بیشاپور و... است بنابراین با توجه به مشرف بودن بر شهر برزقواله در آن سوی رودخانه سیمره و واقع شدن در حاشیه رودخانه که راه اصلی ارتباط دهنده بین دو مرکز ایالات سیروان و سیمره است به نظر می رسد بقایای بر جای مانده از این ساختار معماری در روند استقرار دائم در دوره ساسانی برپا شده است.

یعقوب محمدی فر در مقاله خود با گزارش مقدماتی کاوش در قلعه سیرم شاه گفت: به نظر می رسد که قلعه سیرم شاه آثاری از استحکامات را در بردارد که در برخی موارد آثاری از برجک ها، حصار، پشتیبان ها و دروازه های آن پیش از کاوش قابل رویت هستند.

با مدنظر قرار دادن اطلاعات یاد شده هیات کاوش به منظور بررسی انتساب این قلعه به ادوار اشکانی و ساسانی مطالعه گاه نگاری نسبی سفال های قلعه سیرم شاه و مطابقت یافته ها با گاه نگاری غرب و شمال غرب ایران اقدام به کاوش در این محوطه کرد.

سیدرسول سیدین بروجنی در مقاله خود با عنوان کاوش برزقواله (برزقاواله) به معرفی محوطه و بررسی پیشینه پژوهشی آن پرداخت. وی گفت: با توجه به مباحث مطرح شده درمورد محوطه های همجوار باستانگاه برزقواله می توان نتیجه گرفت که همه محوطه ها در واقع یک محوطه واحد بوده و می توان از آن تلقی شهری مربوط به دوره تاریخی داشت.

کاوش های نجات بخشی شهر باستانی رماوند (محوطه برزقواله) عنوان مقاله محمدرضا محمدیان باستان شناس بود که در پنل تخصصی همایش پژوهش های باستان شناختی حوضه آبگیر سد سیمره مطرح شد.

وی گفت: کاوش های نجات بخشی حوضه سد سیمره و مشخصا محوطه برزقواله در سال 92-93 توسط چندین هیات اعزامی از سوی پژوهشکده باستان شناسی پی گیری شد و از آنجا که بخش گسترده ای از محوطه همچنان زیر آب قرار گرفته بود کارگاه ها و ترانشه ها به ناچار در محدوده کم عرضی در حاشیه شمالی تا شمال شرقی محوطه ایجاد شدند.

این باستان شناس گفت: ساختارهای شناسایی شده در کارگاه 1 شامل دیوارهای سنگی-گچی، دیوارهای گلی، طاقچه ها، درگاهی ها و بخش کوچکی از یک کف کچی بود این ساختارها در مجموع تشکیل دو دیوار اصلی یک فضای معماری را می دهند.

وی در ادامه گفت: کارگاه شماره 2 حدودا در 50 متری جنوب یک سازه حرارتی بزرگ و مدور که در حال کاوش بود ایجاد گردید که قطعاتی از ساختارهای حرارت دیده در آن مشاهده شد. در نهایت با بالا آمدن آب دریاچه سد سیمره و به دلیل آبگرفتگی کاوش در هر دو کارگاه ناتمام ماند.

1