تنوع زیستی کشاورزی عامل کلیدی در سازگاری موفق این صنعت با تغییرات اقلیمی و پیامدهای سوء ناشی از آن به شمار می رود با این همه و علیرغم وجود شناخت گسترده ای که نسبت به اهمیت تنوع زیستی کشاورزی در سازگاری با تغییرات اقلیمی وجود دارد این راهکار به طور گسترده و با روند بسیار سریعی رو به کاهش است.
به گزارش دنیای سفر؛ همایش ملی ایمنی زیستی و آگاهی عمومی در زمینه دستکاری ژنتیکی که به همت موسسه توسعه پایدار و محیط زیست (سنستا) در محل سالن همایش های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، به موضوع محصولات تراریخته و نقش آن در کاهش تنوع زیستی و تبعات آن بر امنیت غذایی پرداخت.
تقی فرور، رئیس انتخابی کنسرسیوم جهانی قرق های بومی در این همایش گفت: کتابی در سال 1968 میلادی به نام تکنولوژی افسارگسیخته منتشر شد که در آن جهان غرب به این درک رسید تکنولوژی چه پیامدهای منفی با وجود حسن نیت در درون خود داشته اشت.
وی با بیان اینکه از آن دوره تبعات زیست محیطی تکنولوژی در جهان سوم را مدنظر قرار داده و در همین رابطه بازدیدی از بسیاری از این کشورها داشته است، افزود: در این کشورها نیز بسیاری از رهبران با حسن نیت و آرزوی پیشرفت آسیب های جبران ناپذیری به محیط زیست و ایمنی زیستی جوامع خود وارد کرده اند.
تقی فرور افزود: با تمام بینش و تبحر علمی ما نمی توانیم بسیاری از پیش بینی ها را در برابر آنچه بر سر محیط زیست می آوریم نظیر آنچه درباره آفت کش ها در جهان اتفاق افتاده است را داشته باشیم. با کاربرد این مواد گیاهان واکنش نشان داده و گاه ما می بینیم سه آفت در یک منطقه به 14 آفت دست ارتقا پیدا کرده و هزینه های کشت را بسیار افزایش داده اند.
وی ادامه داد: با توجه به پیامدهای محصولات دستکاری شده و رعایت اصل احتیاط محصولات دستکاری شده در اروپا و روسیه تولید نمی شوند. این در حالی است که بسیاری از شرکت های چندملیتی به دنبال کسب بازارهای تازه در کشورهای در حال توسعه هستند.
داوود حیات غیب هماهنگ کننده ملی و مدیر پروژه توانمندسازی ایمنی زیستی نیز در این همایش گفت: پروژه توانمندسازی ایمنی زیستی برنامه مشترک سازمان محیط زیست و برنامه محیط زیست سازمان ملل است که در آن ظرفیت سازی در کشورها با استفاده از پروژه های بین المللی و تنویر افکار عمومی و مشارکت عمومی انجام می شود.
وی با بیان اینکه زیست فناوری علمی است که با سازواره های زیستی سر و کار دارد، افزود: با بهره گیری از مهندسی ژنتیک می توان یک موجود را به موجود دیگر تبدیل کرد حتی اگر هم خانواده نباشند.
تصویب کنوانسیون تنوع زیستی در سال 96 که در آن به زیست فناوری اشاره شده از دیگر مواردی بود که حیات غیب در سخنان خود به آن اشاره و اظهار کرد: از همان زمان کشورها به این مساله توجه کردند که زیست فناوری ممکن است روی تنوع زیستی تبعاتی داشته باشد. از همین رو از کشورها دعوت شد برای کنترل این محصولات قوانینی را در نظر بگیرند که در نهایت به تصویب پروتکل کارتاهنا در سال 2000 منجر شد. اما از آنجا که پروتکل الزام آور نبود از کشورها خواستند این پروتکل در مجالس کشورها تصویب شود. در ایران نیز در سال 1382 این پروتکل تصویب و به صورت قانون لازم الاجرا درآمد و شش سال بعد نیز ما قانون ایمنی زیستی را مصوب کردیم.
وی تصریح کرد: در نشست های علمی و تخصصی که درخصوص کنوانسیون تنوع زیستی و ایمنی زیستی هر چهار سال یکبار در جهان اتفاق می افتد، موارد مرتبط با ایمنی زیستی از سوی کارشناسان بررسی می شود. بنابراین سازواره های مرتبط با دستکاری ژنتیکی این حس را ایجاد کرده اند که باید با آنها با احتیاط برخورد شود و باید برای مخاطرات آن راهکاری اندیشید.
هماهنگ کننده ملی و مدیر پروژه توانمندسازی ایمنی زیستی ادامه داد: در ایران قانون ایمنی زیستی هدف خود را تدوین یک چارچوب ایمن برای استفاده از این محصولات وحفظ حقوق مصرف کننده قرار داده است. همچنین در بحث اطلاع رسانی رسانه ها،زنان خانه دار، ائمه جماعات، کمپین ها و ... مدنظر دارند؛ ضمن اینکه در بحث مستندات نیز باید کتاب ها و مقالاتی در این حوزه منتشر شوند.
وی سنستا را تنها انجمنی در ایران معرفی کرد که در زمینه محصولات دستکاری شده ژنتیک فعالیت می کند‌و اضافه کرد: در اتحادیه اروپا یک مرکز مستقل درباره مخاطرات محصولات دستکاری شده داریم اما در ایران چنین مرکزی که فراسازمانی باشد وجود ندارد همچنین ما نیازمند مراکز عمومی در شهرداری ها برای اطلاع رسانی به مردم هستیم. اما باید در نظر داشته باشیم در بحث اطلاع رسانی ما نباید سیاه نمایی کرده یعنی نه به طور کلی آن را نفی و نه آن را تایید کنیم بلکه حقایق در این زمینه بیان شود.
سید مهدی سیدی عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری موضوع نقش شرکت های بین المللی در گسترش گیاهان دستکاری شده ژنتیکی( تراریخته) را در سخنان خود مدنظر قرار داد و گفت: جهان و ایران با موضوع دستکاری ژنتیک درگیر است و ما باید آگاهی عمومی را در این زمینه بالا ببریم زیرا ما با پدیده جهانی سازی به جای جهانی شدن روبرو هستیم که در خود مفهوم سلطه را نیز در درون خود دارد.
وی افزود: نظام سلطه با داشتن شرکت های بزرگ، شرکت های کوچک را در درون خود مضمحل می کند که این امر درباره غذا نیز کاربرد دارد و بزرگترین شرکت مرتبط با آن مونسانتو است.
سیدی در کنترل قرار دادن بذر را یکی از راهکارهایی دانست که شرکت های مرتبط با محصولات دستکاری مورد استفاده قرار می دهند و ادامه داد: بهره گیری از یک سم خاص که متناسب با محصول باشد و تولید انحصاری آن از دیگر ابزار سلطه از سوی این شرکت ها است، از این رو ما باید کنترل ها را در برخورد با این شرکت ها در نظر بگیریم.
