اجرای بزرگ ترین پیاده راه شمال کشور در رشت که قرار است تا اوایل اسفندماه جاری به بهره برداری برسد، به دلیل کشف تکه های استخوان و اشیای قدیمی در محل اجرای این پروژه با حواشی متعددی روبرو است.
میدان شهرداری رشت از سال های دور محلی خاطره انگیز برای شهروندان و مسافران بوده است. قدمت سیمای کنونی این میدان به سال های 1340 یعنی 54 سال پیش بر می گردد و همواره مرکز تجمعات بزرگ این شهر بوده و مردم رشت خاطرات بزرگی را در این میدان در ذهن تاریخ به ثبت رسانده اند.
اما این میدان که همواره کانون توجه مردم رشت بوده از اواخر مهر ماه امسال به دلیل اجرای پروژه پیاده راه فرهنگی در نوک پیکان توجه ها قرار گرفت. این پیاده راه که نام بزرگ ترین پیاده راه شمال کشور را با خود به یدک می کشد، باقیمانده طرحی است که پیش از این و در سال 91 به دستور شهردار فعلی رشت که آن زمان نیز تصدی شهرداری این شهر را به عهده داشت در خیابان علم الهدی رشت (یکی از چهار خیابان منتهی به میدان شهرداری) اجرا شده و نخستین گام ها برای تبدیل میدان اصلی شهر به مرکز گردشگری و ساماندهی خیابان های اطراف آن برداشته شد.
شهردار رشت هدف از اجرای این پیاده راه را در میدان اصلی و خاطره انگیز شهرداری این شهر، توسعه گردشگری رشت و حفظ هویت تاریخی میدان شهرداری عنوان کرده است.
از ابتدای اجرای عملیات عمرانی پیاده راه فرهنگی میدان شهرداری، مخالفت هایی با اجرای آن از سوی اقشار مختلف مردم و همچنین برخی اعضای شورای شهر رشت صورت گرفت که هر کدام دلایل خود را برای مخالفت با اجرای این پروژه ابراز می کردند اما با وجود این مخالفت ها، اجرای پروژه همزمان با عملیات اجرایی راه اندازی خط ویژه اتوبوسرانی تندرو در یک مسیر منتهی به میدان و به همراه اجرای طرح محدوده ترافیک کلید خورد تا شهروندان رشتی و گردشگران، نیمه دوم سال در مرکز استان شاهد دگرگونی قابل توجهی در سیمای شهر باشند.
هر چند در زمان اجرای طرح پیاده راه علم الهدی نیز دگرگونی های سیمای شهر برخی اعتراضات را به وجود آورده بود اما با پایان پروژه در آخرین روزهای اسفند سال 91، پیاده راه اعلم الهدی با همه زیبایی و نواقصش هم اکنون یکی از شلوغ ترین مسیرهای منتهی به میدان شهرداری رشت محسوب می شود.
اما تکرار داستان اجرای پروژه پیاده راه تنها به اعتراضات و دگرگونی ها ختم نشده و اجرای آن در سال 91 با سال جاری اشتراک دیگری نیز دارد و آن شایعه کشف عتیقه ها و خمره های پر از سکه و نقشه های گنج در مسیر اعلم الهدی در حین عملیات عمرانی بود که هیچگاه صحت این خبر از سوی کار شناسان و مراجع قانونی تایید نشد.
اخیرا از محل عملیات عمرانی پروژه پیاده راه میدان شهرداری نیز چنین اخباری به گوش می رسد با این تفاوت که این بار صحت اخبار توسط شهرداری رشت و همچنین اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان تایید شده است.
هفته گذشته بود که پیمانکاران اجرای پیاده راه در حین کندن زمین برای اجرای پروژه در ضلع شمالی ساختمان پست که از بناهای به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی کشور است، بقایای استخوان و تکه های سفال پیدا کردند. این کشفیات منجر شد که شایعات زمان پروژه علم الهدی مجددا زنده شده و بر سر زبان ها بیفتد.
با پیدا شدن بقایای استخوان و سفال، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در محل مذکور حضور پیدا کرد و در رویارویی با شهردار که بر سر پروژه حاضر شده بود، اجرای آن در منطقه مورد نظر را به لحاظ اهمیت موضوع متوقف کرد.
اگرچه این اعمال نظر از سوی رضا علیزاده مورد پسند شهردار رشت واقع نشد و دلیل این نارضایتی نیز خلف وعده شهرداری در به پایان رساندن پروژه در زمان مقرر از سوی محمدعلی ثابت قدم عنوان شد اما با این همه حواشی دامان پیاده راه میدان شهرداری را نیز گرفت.
علاوه بر وجود استخوان ها آنچه که مهم تر جلوه می کند، کشف خرده سفال هایی است که از محل مذکور به دست آمده است
روبرت واهانیان که پژوهشگر تاریخ رشت است در گفتگو با خبرنگار مهر به وسعت گورستانی اشاره می کند که بیش از 700 سال پیش در محل کنونی ساختمان شهرداری و گستره میدان شهرداری قرار داشته است.
وی اظهار می کند: از قدیمی ترین اسنادی که از رشت به دست آمده وجود این گورستان در محل کنونی میدان شهرداری مسجل است به طوری که در زمان ساخت ساختمان شهرداری در سال های 1303 تا 1304 توسط شهردار وقت نیز که فردی نظامی بود، تپه موردنظر یا همان گورستان 700 ساله تراشیده و ساختمان شهرداری بر روی آن احداث شد.
به گفته واهانیان علاوه بر این، در زمان اضافه شدن بخش پشتی ساختمان شهرداری که در سال های اخیر ساخته شده نیز استخوان هایی در محل از دل خاک بیرون آمده و وجود آن ها بر وجود گورستان در صده های پیش مهر تایید می زند.
اما علاوه بر وجود استخوان ها آنچه که مهم تر جلوه می کند، کشف خرده سفال هایی است که از محل مذکور به دست آمده است. اگرچه تعیین قدمت و ارزش این سفال ها نیازمند بررسی های کارشناسانه است اما در نخستین گمانه زنی ها از سوی برخی باستان شناسان، قدمت آن ها به دوره تیموری بر می گردد.
اهمیت سفال ها هر چه که باشد سبب شده که بخشی از پروژه پیاده راه متوقف بماند اما از نظر مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، توقف بخشی از پروژه به معنای توقف تمام پروژه نیست.
رضا علیزاده در این باره می گوید: متاسفانه با وجود اینکه در زمان کشف استخوان ها و سفال های به دست آمده به شهردار اعلام کردم که حساسیت کشفیات به قدری است که در محل و منطقه مذکور باید پروژه متوقف شود اما این شائبه به وجود آمد که اداره کل میراث فرهنگی مانع اجرای پروژه خواهد شد در حالی که توسعه گردشگری با حفظ هویت تاریخی میدان برای جلب گردشگران بسیار مورد تایید میراث فرهنگی گیلان است.
وی با بیان اینکه از ابتدای آغاز پروژه، کارشناسان میراث برای اجرای آن در جلسات شهرداری حضور داشته اند، می افزاید: حضور ناظران میراث به دلیل اینکه فضای میدان مورد توجه و ارزش و قدمت تاریخی است غیرقابل انکار بود اما با کشف بقایای استخوان و سفال این حضور پررنگ تر شده و انتظار می رود که شهرداری نیز همکاری لازم را در این راستا با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشته باشد تا پروژه با رفتاری منطقی جلو برود.
علیزاده قدمت بقایای به دست آمده از میدان شهرداری را نامعلوم عنوان می کند و می گوید: مطمئنا تعیین قدمت بقایای کشف شده به بررسی های کارشناسانه وابسته است و نباید شایعات سال های اجرای پیاده راه علم الهدی را مجددا در اذهان زنده کرد بلکه باید منتظر بمانیم تا با بررسی های کارشناسان، قدمت آثار فوق تعیین شود.
با استناد به اسناد تاریخ رشت و وسعت گورستان مذکور این احتمال می رود که در مابقی مسیرها نیز چنین بقایای به دست آید که مدیرکل میراث فرهنگی گیلان در توضیح این پیش بینی بیان می کند: با در نظر گرفتن چنین احتمالی ناظران میراث فرهنگی بر اجرای پروژه حاضر هستند تا با دریافت کوچک ترین آثار برای حفظ و کاوش های کارشناسانه اقدامات لازم را انجام دهند.
علیزاده تاکید می کند: برای محل بقایای کشف شده نیز با بررسی های کارشناسانه در صدد هستیم که پیشنهادات لازم را به شهرداری ارائه دهیم تا در صورت نیاز به عملیات نجات بخشی و تغییر مسیر، علاوه بر اجرای پروژه آنچه که مطلوب سازمان میراث فرهنگی است نیز محقق شود.
در نخستین گمانه زنی ها از سوی برخی باستان شناسان، قدمت بقایای به دست آمده به دوره تیموری بر می گردد
هرچند تعیین قدمت اشیای کشف شده نیازمند نظر کارشناسان میراث است اما همانطور که علیزاده تاکید می کند، پروژه پیاده راه باید ادامه پیدا کرده تا افتتاح به موقع آن، پاسخ به شهروندانی باشد که با تمام دگرگونی هایی که در چهره شهر به وجود آمده، در انتظار پایان یافتن این پروژه هستند.
پروژه ای که به گفته شهردار شناسنامه فرهنگی شهر رشت خواهد شد و با رونق گردشگری در این شهر، توسعه شهری را برای رشت نشینان به ارمغان می آورد.
تارىخ رشت را پاک نکنىم