کارشناسان و فعالان صنعت گردشگری، ساماندهی تعطیلات را اصلی ترین عامل خروج از رکود فصلی گردشگری می دانند.
بعد از گذشت دو ماه و نیم از فصل پاییز، بسیاری از فعالان گردشگری کشور معتقدند که فصل های پاییز و زمستان به شکل قابل توجهی بر رونق گردشگری داخلی اثر می گذارد.
به گزارش دنیای اقتصاد؛ سهند عقدایی یکی از مدیران آژانس های طبیعت گردی است که می گوید سفرهای داخلی در ایران تنها در سه مقطع سفرهای داخلی رونق دارد؛ هفته اول عید، تعطیلات نیمه خرداد و تعطیلات عید فطر.
این فعال بخش خصوصی خاطرنشان می کند:
«رکود گردشگری داخلی در ایام پاییز و زمستان به کسب و کارهای این صنعت نوپا به شدت آسیب می زند.»
به گفته عقدایی، آژانس هایی که در بازار داخلی گردشگری (اعم از تورهای داخلی و تورهای خروجی) کار می کنند، در نیمه دوم سال تقریبا کار زیادی ندارند و همین باعث می شود که به لحاظ نیروی انسانی به تعدیل نیرو روی بیاورند.
وی ادامه می دهد: «آن دسته از آژانس ها هم که تعدیل نیرو نمی کنند، مجبور می شوند با هزینه های گزاف کارمندهای خود را حفظ کنند؛ گرچه حتی در این صورت نیز ممکن است نیروی انسانی به دلیل بیکار ماندن انگیزه خود را از دست دهد و همین باعث از دست رفتن نیروی کار نیز می شود.»
عقدایی درگیری بین کارمند و کارفرما را در آژانس های مسافرتی به واسطه فروش پایین و میزان اندک سود این بنگاه های اقتصادی، از دیگر مشکلات مدیریتی در پی رکود بازار سفر داخلی برمی شمرد و می افزاید: «مراکز اقامتی نیز با مشکلاتی دیگر نظیر کاهش قابل توجه ضریب اشغال اتاق های خود مواجه می شوند. همین امر باعث می شود که قیمت اتاق های خود را در دیگر ایام سال بالا ببرند تا بتوانند به لحاظ اقتصادی جبران زمان های غیرپیک را بکنند.» به گفته این فعال بخش خصوصی، مراکز اقامتی تنها در ایامی مثل عید نوروز مسافر داخلی دارند.
راه چاره؛ ساماندهی تعطیلات
عقدایی پس از برشمردن تمامی این مشکلات که در ایام غیرپیک بر سر راه کسب و کارهای گردشگری قرار می گیرد، توزیع تعطیلات در طول ایام سال را راهی برای حل این مشکلات می داند و تصریح می کند: «در غیر این صورت و در شرایطی که تعطیلات سامان یافته ای برای سفرهای داخلی وجود نداشته باشد، حتی اگر هتل ها و مراکز اقامتی اتاق های خود را به رایگان در اختیار گردشگران قرار بدهند، کسی نمی تواند از این امکان استفاده کند چون فرصتی برای سفر پیش نمی آید.»
وی تعیین تعطیلات آخر هفته را قابل استفاده ترین حالت در طرح ساماندهی تعطیلات عنوان می کند و می گوید:
«اگر بتوانیم تعطیلات را به گونه ای ساماندهی کنیم که در همه فصول، سفر در سبد خانوارها قرار گیرد، اندکی از ضررهای کسب و کارهای گردشگری کاسته خواهد شد.»
عقدایی همچنین کاستن از تعطیلات نوروز و تعریف تعطیلات زمستانی را از راه های دیگر ساماندهی تعطیلات می داند و می افزاید: «تجربه من در سال های فعالیتم در حوزه گردشگری نشان می دهد که هر خانواده ای برای خود تعریفی از سفر دارد و در هر سال سهمیه ای در این خصوص در نظر می گیرد. این سهمیه می تواند از سالی یک بار تا سالی 5-4 بار متغیر باشد. از این رو وقتی تعطیلاتی نظیر تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات زمستانی در تقویم تعریف شود، افراد می توانند برای خود زمان های مختلفی برای سفر تعیین کنند.»
این آژانس دار خاطرنشان می کند: «با این همه گرچه در ایام پاییز و زمستان از تعداد خانواده هایی که متقاضی تورهای طبیعت گردی و فرهنگی هستند نیز کاسته می شود اما همچنان گروه های جوانان علاقه مند به طبیعت گردی متقاضی سفر به مناطق گرم تر کشور هستند؛ بنابراین گرچه تورهای طبیعت گردی، نیز تحت تاثیر تغییر فصل قرار می گیرند اما این تاثیر به اندازه تورهای سیاحتی نیست.» عقدایی تاکید می کند که تنها توزیع تعطیلات در تمام ایام سال است که می تواند مانعی در برابر این رکود فصلی باشد.
کاهش 70 درصدی ضریب اشغال هتل ها
در همین حال، برخی دیگر از فعالان صنعت گردشگری معتقدند که کم بودن قدرت خرید مردم نیز در این رکود موثر است. به باور این افراد وقتی مردم به لحاظ اقتصادی دچار مشکل هستند، سفر در اولویت های آخر آنها قرار می گیرد و باعث می شود که آنها نهایتا یکی از چند تعطیلاتی که در نیمه اول سال وجود دارد را برای سفر خود درنظر بگیرند؛ سفری که حتی برای مراکز اقامتی نیز هیچ عوایدی ندارد؛ چرا که اغلب مردم، چادر خوابی را بر اقامت در مراکز اقامتی ترجیح می دهند.
در همین رابطه یک عضو اتحادیه هتلداران ساری از کاهش 70 درصدی ضریب اشغال هتل ها در نیمه دوم سال خبر می دهد و می گوید: «میزان کاهش ضریب اشغال هتل هایی نظیر هتل ما که با برگزاری سمینارهای مختلف، اتاق های خود را پر می کنیم چیزی حدود 40 درصد است اما در بسیاری از دیگر مناطق کشور این گونه نیست و رکود در این زمینه بسیار بیشتر است.»
سام محمدصادق، از 6 ماه دوم سال جاری به عنوان زمانی یاد می کند که مازندران کمترین میزان توریست را داشته و می گوید:
«تغییر فصل باعث این رکود شده و زمستان زود هنگام نیز در این رکود بی تاثیر نیست.»
به باور او دولت باید در خصوص تبلیغات، هتل ها و آژانس ها را حمایت کند. این هتلدار با تاکید بر لزوم تسهیل صدور ویزا برای گردشگران خارجی که می تواند بخشی از رکود داخلی را جبران کند، نحوه حمایت دولت را این گونه تشریح می کند: «من فکر می کنم دولت می تواند گروهی از هتل های موفق را برای حضور در نمایشگاه های خارجی حمایت کند و نهایتا یک نماینده از سوی آنها به نمایشگاه های مرتبط فرستاده شود.»
محمدصادق همچنین اظهار می کند: «وقتی بستر برای حضور و تبلیغ هتل ها چه در خارج از ایران و چه در داخل وجود نداشته باشد، نمی توان توقع داشت که رکود در این حوزه وجود نداشته باشد.» وی بار دیگر بر وضعیت نامناسب اقتصادی مردم اشاره و تاکید می کند که همین امر باعث می شود که تنها قشر خاص و اندکی از افراد امکان سفر داشته باشند و بتوانند از امکانات و مراکز اقامتی بهره ببرند.
صنعت گردشگری به عنوان صنعتی فصلی شناخته می شود؛ به این معنی که در برخی ایام سال سفرها در اوج خود قرار می گیرند و در برخی ایام دیگر کاهش پیدا می کنند اما با این همه، بسیاری از کشورها برای آنکه بتوانند از عواید مالی این صنعت در تمام ایام سال بهره ببرند، از راهکارهای مختلف نظیر توزیع تعطیلات در ایام مختلف سال، معرفی مقاصد جدید، در نظر گرفتن تخفیف هایی در برخی مقاصد و... استفاده می کنند.
با این وجود، مسوولان و فعالان گردشگری ایران هنوز نتوانسته اند راهکاری مناسب در این خصوص تعریف کنند تا کسب وکارهای گردشگری با رکود و ضرر مواجه نشوند. حالا به نظر می رسد ساماندهی تعطیلات و توزیع آن در تمام ایام سال با ایجاد تعطیلات آخر هفته بتواند یکی از اصلی ترین راهکارهای خروج از این رکود باشد؛ چراکه این تعطیلات به افراد امکان انتخاب بیشتری را در زمان های سفر می دهند.
