در "پرنده نگری" اخلاقیاتی حاکم است که از آنها با عنوان "باید ها و نبایدهای پرنده نگری" یاد می کنیم. رعایت این بایدها و نبایدها برای حفاظت از تنوع زیستی و در نهایت بقاء گونه بشر اهمیت بالایی دارند.
بر هر حرفه یا فعالیتی و حتی هر حضوری اصولی حاکم است که بر اساس در نظر گرفتن منفعت عمومی در نظر گرفته شده است. گاهی این اصول به صورت قانون وجود دارد و عدم رعایت آن توسط هر فرد، حقوقی را برای دیگران ایجاد می نماید. گاهی این اصول کمتر شکل و شمایل قانونی دارد و بر اساس خودآگاهی و درایت انسانها باید رعایت گردد تا منافع همگان حفظ شود که از آنها به عنوان اخلاق یاد می شود.
امروزه در دنیای کنونی اخلاق جایگاه پویاتری پیدا کرده است و به نظر می رسد "وجدان" بزرگ ترین تضمین اجرای آن خواهد بود نه جرایم و پیگیری های قانونی. در "پرنده نگری" اخلاقیاتی حاکم است که از آنها با عنوان "باید ها و نبایدهای پرنده نگری" یاد می کنیم. رعایت این بایدها و نبایدها که برای حفاظت از تنوع زیستی و در نهایت بقاء گونه بشر اهمیت بالایی دارند شامل موارد زیر و نه محدود به آن ها می شود:
1. در فصل زادآوری (بهار) هرگز به لانه پرندگان نزدیک نشوید و اگر بر حسب اتفاق به آن نزدیک شدید بدون لمس لانه از آن دور شوید. زیرا امنیت لانه برهم خواهد خورد و احتمال دارد پرنده به لانه خود باز نگردد یا حیوانات وحشی نظیر روباه بوی شما را دنبال و به لانه برسند.
2. اکیدا توصیه می شود در فصول غیر از زادآوری نیز به لانه پرندگان دست نزنید. با اینکه لانه محل دایمی زیست پرنده نیست، اما برخی پرندگان ممکن است در صورت عدم برهم خوردن امنیت، در فصل زادآوری بعدی به لانه قبلی خود بازگردند و آن را احیا کنند. همچنین برخی پرندگان در طی سال چندین بار جفت گیری می نمایند بنابراین ممکن است در لانه ای که در فصل غیر زادآوری عمومی (بهار) به آن نزدیک می شوید، پرنده ای تخم گذاری کرده باشد.
3. برای جلب پرندگان از پخش کردن صدا استفاده نکنید یا در صورت اجبار به این کار، بسیار به ندرت و با آگاهی از جوانب آن و با مشورت کارشناسان پرنده نگری یا پرنده شناسی این کار را انجام دهید. زیرا این کار ممکن است تا آنجا ضرر داشته باشد که پرنده قلمرو خود را ترک نماید.
4. بیش از حد به قلمرو پرندگان نزدیک نشویم این مورد به ویژه در فصول زادآوری با توجه به ترسی که پرندگان از انسان دارند موجب استرس و آزار آنها می شود. یادمان باشد ما به قلمرو و محیط زندگی آنها وارد شده ایم.
5. اگر پرنده ای را دیدیم که نشانی مصنوعی شبیه حلقه در پا داشت سعی کنیم اطلاعات آنرا با دوربین یادداشت و آن را به سازمان محیط زیست شهرمان اطلاع دهیم. این اطلاعات برای دانشمندان این حوزه بسیار با ارزش است.
6. غذا دادن به پرندگان در فرهنگ ها عملی پسندیده محسوب می شود اما از لحاظ ملاحظات محیط زیستی به طور کلی قابل داوری نیست. زیرا در برخی موارد تغذیه بلند مدت یک پرنده باعث تغییر رفتار غذایی او و احتمالا وابستگی غیرمتعارف او به انسان می شود.
7. برای کاهش استرس پرندگان و استفاده هر چه بیشتر از اوقات پرنده نگری سکوت را رعایت کرده و از لباسهای با رنگ خنثی یا حتی هم رنگ طبیعت استفاده کنیم.
8. کمترین تغییر را در ساختار محیط به وجود آوریم و یادمان باشد طبیعت گردی مسولانه این است که در طبیعت هیچ اثری جز رد پا از خود بر جای نگذاریم و چیزی جز عکس و خاطره همراه نیاوریم. در خصوص رد پا هم یادمان باشد در صورت امکان از مسیرهای موجود و پاکوب استفاده کنیم.
9. برای پرنده نگری و طبیعت گردی مراقب باشیم به املاک خصوصی و حریم شخصی افراد بدون اجازه وارد نشویم.
10. در طبیعت گردی به جامعه محلی احترام بگذاریم، نوع پوشش، گفتار و رفتار ما نباید برای ایشان غیر عرف محل تلقی شود.
11. در استفاده از دوربین های چشمی و تلسکوپ در محل های مسکونی مراقب باشیم و توجه نماییم در افق دوربین مان حریم شخصی وجود نداشته باشد.
12. در طبیعت ممکن است جوجه هایی را ببینیم که به هر دلیلی از لانه بیرون افتادهاند. در این گونه مواقع سعی نکنید پرنده را به لانه برگردانید. این اتفاق جزئی از طبیعت است.
13. اگر پرنده یا حیوان بی جانی را در محیط های طبیعی دیدید ترجیحا به آن دست نزنید. آن لاشه جزئی از چرخه غذایی آن منطقه به حساب می آید.
14. برای طبیعت گردی در شب از به کار بردن ابزارهایی مثل نور افکن اجتناب نمایید.
15. اگر گونه های خاص و در معرض انقراض را می شناسید، پس از مشاهده آن ها در طبیعت از اطلاع آن به عموم بپرهیزید و حتما به سازمان ها و نهادهای حمایتی مثل سازمان محیط زیست اطلاع دهید.
16. در سفرهای پرنده نگری و طبیعت گردی خود نشان یا تلفنی از سازمان محیط زیست یا نهادهای حفاظتی همراه داشته باشید و اگر در طبیعت با شکارچیان غیر مجاز یا تله گذاری برخورد نمودید حتماً به ایشان اطلاع دهید.
17. از آلوده کردن محیط، آب و زیستگاه پرندگان اجتناب کنید.
18. از به همراه بردن حیوانات اهلی و خانگی به زیستگاه های پرندگان خودداری نمایید.
19. از رها کردن پرندگان و حیوانات خانگی اهلی یا وحشی (مثل سنجاب و ...) در محیط های طبیعی به شدت اجتناب کنید. زیرا یک گونه ممکن است برای گونه ای دیگر آفت محسوب شود. به طور مثال سنجاب ایرانی متعلق به زیستگاه جنگل های زاگرسی از زیستگاه خود ربوده شده و در شهری مثل تهران به عنوان حیوان خانگی به فروش می رود. خریداران پس از خرید متوجه می شوند این حیوان اهلی نمی شود و نگهداری آن دشوار است. به زعم خود برای لطف به حیوان آنرا در محل هایی مثل پارک ها و فضاهای غیر زیستگاه این حیوان منتقل می کنند در حالیکه آنجا زیستگاه و محل لانه گزینی پرندگان می باشد. غذای سنجاب (بلوط) در آن زیستگاه وجود ندارد و دیده شده سنجاب از تخم پرندگان تغذیه می کند و این یعنی تخریب محیط زیست بر اثر نا آگاهی!
20. برای ورود به مناطق حفاظت شده چهار گانه مجوز از سازمان محیط زیست بگیریم.
این مقاله توسط باشگاه پرنده نگری ایرانیان منتشر شده است. برای مراجعه به سایت باشگاه پرنده نگری ایرانیان اینجا و برای مراجعه به صفحه تلگرام این باشگاه اینجا را کلیک کنید.
