29 مارس 2024 - 10:35

برنامه ریزی کوتاه مدت و بازاریابی تهاجمی چگونه گردشگری ایران را متحول می کنند؟

27 نوامبر 2015 - 08:00 dsfr.ir/wj5o2

برنامه ریزی کوتاه مدت و بازاریابی تهاجمی چگونه گردشگری ایران را متحول می کنند؟
wikimedia.org
گردشگران در تخت جمشید

برای اجرای بازاریابی تهاجمی، درحالی که روابط ایران با جامعه جهانی رو به بهبود پیش می رود قدم اول ایجاد حس امنیت در کشورهای هدف خواهد بود.

"آناهیتا ملک محمدی، استاد دانشگاه پورتوکالنسه"

آناهیتا ملک محمدی متخصص، مشاور و مدرس توسعه، برنامه ریزی و بازاریابی صنعت توریسم در اروپا است. او هم اکنون استاد دانشگاه پورتوکالنسه در کشور پرتغال و رئیس مرکز تحقیقات میراث باستانی، فرهنگی و توریستی است. گفتگوی روزنامه فرصت امروز با وی را می خوانید.

در یک سال گذشته گردشگران زیادی به ایران آمدند و در شهرهای اصفهان، شیراز و برخی شهرهای جنوبی معمولا گردشگر خارجی به چشم می خورد، اما این بحث هم مطرح است که زیرساخت ها برای توسعه گردشگری فراهم نیست، گردشگری ایران چه دوره ای را می گذراند؟

این یک امر کاملا واضح و بدیهی است که زیرساخت ها برای توسعه گردشگری در ایران فراهم نیست و توریسم ایران در مراحل ابتدایی خود به سر می برد. ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و حتی پایین تر از سطحش همچنان درصد کمتری از گردشگران خارجی را به خود جذب می کند. اما در یک سال گذشته به دلیل روابط خوب بین المللی، گردشگران خارجی احساس امنیت بیشتری برای سفر به ایران کردند. بنابراین شاهد بودیم که با وجود تمام کمبودها در زمینه زیرساخت ها تعداد گردشگران خارجی ورودی افزایش یافت و این خود نشان دهنده این واقعیت است که ایران حتی با یک برنامه ریزی کوتاه مدت و اجرای بازاریابی تهاجمی قادر به رقابت با کشورهای همسایه و همسطح خود خواهد بود.

اما این پیش بینی خوشبینانه چطور امکان پذیر خواهد بود؟

من بسیار دیدگاه مثبتی در زمینه توانایی های ایران در زمینه جذب گردشگر خارجی دارم، اما معتقدم بدون برنامه ریزی استراتژیک توسط متخصصان مجرب و مطلع از نیاز بازارهای جهانی، این امر امکان پذیر نخواهد بود. نکته مهمی که در اینجا باید در نظر گرفته شود در حقیقت تنها کمبود زیرساخت ها نیست، بلکه ضعف استراتژی های بازاریابی و فروش است. از این رو که مقاصد توریستی هم وجود دارد که با حداقل امکانات همچنان خیلی بیشتر از ایران گردشگر خارجی جذب می کند. به این دلیل که این مقاصد با تبلیغات گسترده تصویر بهتری از امکانات گردشگری خود نشان دادند. برای مثال کشور تونس را در آفریقا در نظر بگیرید که گردشگران اروپایی بسیار زیادی را به خود جذب کرده است.

اکثر گردشگرانی که به این منطقه سفر کردند از شرایط بهداشتی رستوران ها و اماکن عمومی در این کشور ناراضی بودند و حتی در چند ماه گذشته در سواحل این کشور گردشگران اروپایی مورد هجوم حملات تروریستی قرار گرفتند. با این حال تبلیغات گسترده ای که سعی در نمایش دادن تصویری هیجان انگیز و جذاب از این کشور را دارد همراه با سیاست های قیمت گذاری حساب شده سبب شده که به گردشگری این منطقه آسیب زیادی وارد نشود.

اگر بنا باشد برای تبلیغات برنامه ریزی شود، چه زمینه هایی می تواند برای معرفی و بازاریابی گردشگری مناسب باشد. در حال حاضر چه بخش هایی در کشور ما می تواند بیشترین مخاطبان خارجی را به کشور جذب کند با توجه به اینکه زیرساخت های لازم هم موجود نیست؟

معتقدم با توجه به اینکه ایران کشور بسیار وسیعی است و جاذبه های اصلی گردشگری کشور در مناطق مختلف و دور از هم قرار گرفته اند، به همین دلیل ساخت زیرساخت ها هزینه زیادی برای دولت خواهد داشت. همچنین با در نظر گرفتن اینکه در حال حاضر در ایران توسعه صنعت گردشگری در لیست اولویت های دولت هم قرار نگرفته بهتر است به شکل انتخابی عمل کنیم و برای بهبود استراتژی های بازاریابی روی جاذبه های اصلی تاریخی، باستانی و طبیعی کشور تمرکز کنیم. به این شکل که برای اجرای بازاریابی تهاجمی، در حالی که روابط ایران با جامعه جهانی رو به بهبود پیش می رود قدم اول ایجاد حس امنیت در کشورهای هدف خواهد بود. گرچه بسیاری از کارشناسان صنعت گردشگری معتقدند به دلیل سال های مداوم در عدم همکاری فرهنگی بین ایران و بسیاری از کشورهای دنیا، کار ایران برای برقراری ایجاد هرگونه حس اعتماد و همکاری بسیار سخت خواهد بود.

من کاملا مخالف این نظر را دارم به این دلیل که اگر می خواهید شاهد این باشد که چقدر آسان می شود روابط مثبت و دوستانه با کشورهای دنیا مخصوصا اروپایی برقرار است فقط کافی است نگاهی به وب سایت مرکز همکاری های فرهنگی و اقتصادی ایتالیا و ایران (CICE) بیندازید که برای ایجاد همکاری های جدید و توسعه روابط اقتصادی، صنعتی و ورزشی بین نهادهای ایتالیا، اروپا و ایران پایه گذاری شده است که عملکرد بسیار فوق العاده ای تا به امروز داشته است. من شخصا به دلیل ارتباط بسیار زیاد کاری و فرهنگی با ایتالیا افراد زیادی را می شناسم که از طریق این سازمان نه تنها فرهنگ وهنرایران را ستایش می کنند و قصد سفر به ایران را دارند، بلکه این طرز فکر مثبت و اطلاعات را در سطح بسیار وسیعی منتشر می کنند.

در واقع شما بازاریابی به روش رو در رو را اثرگذار می دانید؟

دقیقا. بازاریابی دهان به دهان یکی از تأثیر گذارترین انواع بازاریانی و تشویق گردشگر به سفر است. بنابراین بهره گیری از فعالیت های دیپلماسی فرهنگی و همکاری سفارتخانه ها کمک بسیار بزرگی برای ترویج گردشگری کشور خواهد بود که باید همراه شود با ساخت پیام های بازرگانی و تبلیغات تلویزیونی، دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات اینترنتی و شرکت در نمایشگاه های جهانی گردشگری که هرساله در کشورهای آلمان، اسپانیا، انگلیس، سنگاپور و غیره برگزار می شود. گر چه ایران تا به حال شرکت بسیار ضعیفی در این رویدادهای مهم گردشگری داشته است اما به دلیل افزایش گردشگر خارجی در یک سال گذشته بهترین زمان برای اثربخش بودن تبلیغات گردشگری و کسب توجه بازارهای جهانی به ایران اکنون است.

اما تصور غالب این است که باید کارهای زیادی انجام داد تا زمینه برای توسعه گردشگری فراهم شود. از طرفی دیگر امروز صنعت گردشگری صورت های جدیدتری دارد. گردشگران جوان بیشتر طالب حضور در جوامع کوچک و روستایی و آشنایی با زندگی مردم محلی هستند. ایران چقدر می تواند مورد توجه این نوع گردشگران باشد.

این بحثی است که من از خیلی از فعالان و متخصصان در زمینه توریسم در ایران می شنوم. اما معتقدم باید واقع بینانه تر به این قضیه نگاه کنیم. بله در یک شرایط ایده آل باید گسترش صنعت توریسم در لیست اولویت های یک کشور قرار بگیرد تا بودجه هنگفتی هزینه شود و سیاست گذاری های مربوطه همراه با یک برنامه ریزی بلند مدت، توسعه این صنعت را در کشور ضمانت کند. اما در ایران این صنعت هرگز در اولویت نبوده و شاید تا سال ها هم این روند همچنان ادامه داشته باشد. بنابراین نمی توان دست روی دست گذاشت تا تمام شرایط مهیا شود که ما بتوانیم یک برنامه بی نقص آماده کنیم و بعد آماده جذب توریست خارجی شویم. به نظر من با یک برنامه ریزی کوتاه مدت و واقع بینانه که با شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور هماهنگی داشته باشد وهمکاری دوجانبه بین سازمان های دولتی مسئول با بخش خصوصی، ایران می تواند تعداد گردشگر خارجی اش را به اندازه قابل توجهی بالا ببرد.

البته یک حقیقت غیر قابل انکار در زمینه توریسم داشتن تصویر مثبت و روابط دوستانه یک کشور در جامعه جهانی  است که خوشبختانه ایران این روزها از این جهت رو به پیشرفت است و حتی خبر راحت تر شدن شرایط ویزا برای گردشگران خیلی  از کشورها بازتاب خوبی در رسانه های خارجی داشته است. اما اینکه تا چه حد توریسم ایران می تواند مورد توجه گردشگران جوان باشد به نظر من ایران به دلیل جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی برای هر دو گروه گردشگران جوان و بزرگسال که علاقه مند به فرهنگ و طبیعت هستند و صرفا به این دلیل به ایران سفر می کنند بسیار جذاب خواهد بود. اما باید به این نکته درباره گردشگران جوان توجه داشت که دلیل اینکه این نوع گردشگران مقصدهای دور و نه چندان معروف را در دنیا برای سفر انتخاب می کنند تنها لذت های فرهنگی نیست، بلکه آزادی بی قید و شرطی است که بعضی از این مقاصد به دلیل مشکلات زیاد اقتصادی و برای درآمد بیشتر از طریق گردشگری در اختیار گردشگران جوان می گذارند.

برای مثال کشور لائوس یا کوبا از این جمله کشور ها هستند که با وجود نقاط ضعف در امکانات توریستی تعداد قابل توجهی از گردشگران جوان را به خود جذب کرده اند. در اینجا می رسیم به یکی دیگر از مسائل مهم در زمینه برنامه ریزی صحیح گردشگری که انتخاب نوع گردشگر است که باید با خصوصیات فرهنگی و اعتقادی جامعه هم خوانی داشته باشد به این دلیل که گردشگران تنها تأثیرات اقتصادی روی کشور میزبان ندارند، بلکه تاثیرات فرهنگی و اجتماعی مثبت و منفی زیادی با خود به همراه می آورند و انتخاب و جذب گردشگرانی که از سطح فرهنگی بالایی برخوردار باشند تأثیرات مثبت فراوانی به همراه خواهد داشت و راه دستیابی به یک گردشگری پایدار را هموار خواهد کرد.

1