فرش دستباف یک هنر است که دسته ای از هنرهای دیگر را کنار هم گرد می آورد و با هنرنمایی تمامی این هنرمندان، فرش دستباف آفریده می شود.
تاریخچه بافت فرش در ایران به 5 هزار سال پیش می رسد اما قدیمی ترین نمونه قالی ایرانی، قالیچه ای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخ زده یکی از فرمانروایان سکایی در دره پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می شود. پژوهشگران این قالی را از دست بافته های پارت ها یا مادها می دانند.
قالی ایرانی از دیرباز در جهان معروف و مورد استفاده بوده است. فرش معروف بهارستان در کاخ تیسفون نیز به خاطر شکوهش بازتاب گسترده ای در ادبیات اسلامی داشته است. فرش ایرانی دارای هزاران طرح و نقش است که در سال های اخیر بسیاری از آنها فراموش و به کناری گذاشته شده اند. از 10 هزار طرح فرش در گذشته (حتی بیشتر) اکنون به 200 تا 300 طرح رسیده ایم. طرح و نقش هایی برگرفته از آیین و رسوم کهن ایرانیان که هر یک از آنها نماد و نشانی از مظاهر طبیعت بوده است. برای نمونه طرح ماهی از آیین میتراییسم وارد فرش ایران شد و از آن دوران تاکنون همچنان نقش ماندگار قالی و قالیچه های ایرانی است.
طرح و نقش ریشه در زیبایی شناسی دارد و طراحان با الهام از طبیعت در هر منطقه ای، نقش خاص آن دیار را بر فرش ها زده اند. شوربختانه این موضوع دیگر به دست فراموشی سپرده شده و کپی کاری در تار و پود فرش و قالی ایرانی نیز رسوخ کرده است. مسئولان مربوط باید طرح های قدیمی فرش را در هر منطقه و شهری دوباره احیا و حفظ کنند تا از یکنواختی در طرح و نقش بیرون آییم و فرش ایرانی به جایگاه نخست خود در دنیا باز گردد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « فرصت امروز » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
