«هوبره» از گونه پرندگان نادر و حفاظت شده ای است که به پرنده «بمب انداز» شهرت دارد، اما علاقه شیوخ عرب به این پرنده موجب شده که برای قاچاقچیان و صید این پرنده فرش قرمزی از شرق تا جنوب پهن شود.
به گزارش خبرگزاری مهر؛ گونه نادر «هوبره» یکی از پرندگان ارزشمند و در معرض انقراض است که به عنوان گونه ای آسیب پذیر در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) به ثبت رسیده و مورد حفاظت قرار دارد. شکار و قاچاق هوبره به کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل علاقه بسیار زیاد شیوخ عرب، نسل این پرنده را در آستانه انقراض قرار داده و به دلیل فراوانی این پرنده در خراسان رضوی حال این استان به محلی برای جولان قاچاقچیان تبدیل شده است.
در کشورهای عربی طبق سنتی دیرینه پرندگان شکاری را برای شکار هوبره تربیت می کنند و به همین دلیل، تعداد هوبره ها در این کشورها کاهش چشمگیری یافته و بازار پر سودی برای قاچاق این پرنده به این کشورها ایجاد شده است. در این میان قاچاقچیان پرنده که چشمان شان را بر اثر شدت نور دلار، بر روی طبیعت بسته اند حتی از قاچاق تخم های پرندگان نیز نگذشته و روش های قاچاق و غیر معمول آن ها همه ساله جان بسیاری از پرندگان را در رسیدن به آن سوی آب ها می گیرد.
دشت سیر خون به عنوان یکی از زیستگاه های تحت حفاظت محیط زیست در شهرستان خواف در خراسان رضوی از جمله مناطقی است که به واسطه جولان صیادان غیرمجاز و تله های زنده گیری متعدد دلش از دست قاچاقچیان خون است.
این منطقه واقع در استان خراسان رضوی دارای 12 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان است و به دلیل برخورداری از وجود رودخانه کال شور مژن آباد و وجود زیستگاه های تالابی، بیابانی و جنگل دست کاشت گونه تاغ زرد به توقفگاه و کریدور مناسبی جهت مهاجرت پرندگان از شمال استان خراسان رضوی به مناطق جنوبی کشور و البته کمینگاه قاچاقچیان تبدیل شده است.
بسیاری از افراد محلی و بومی که به دلیل تأمین معاش زندگی خود در قلاب قاچاقچیان بین المللی و واسطه ها قرار دارند نسبت به تله گذاری و زنده گیری این پرنده در مناطق مختلف خراسان از جمله شهرستان خواف اقدام می کنند اما به چند اسکناس هزار تومانی این پرندگان را به قاچاقچیان تحویل می دهند غافل از اینکه قیمت این پرندگان از خودروهای لوکس امروزی نیز سبقت گرفته است.
بر اساس استانداردهای جهانی باید به ازای هر دو یا سه هزار هکتار یک محیط بان وجود داشته باشد اما در خراسان رضوی برای هر 30 الی 40 هزار هکتار یک محیط بان در اختیار داریم.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی هرچند که زنده گیری این پرنده توسط صیادان بومی سود چندانی به همراه ندارد اما قاچاقچیان حرفه ای این پرنده را در بازارهای داخلی تا قیمت 200 هزار تومان و آن طرف آب های حوزه خلیج فارس تا ده ها میلیون تومان قیمت گذاری می کنند.
حمید صالحی با اشاره به اینکه خراسان رضوی از زیستگاه های پرندگان شکاری است ادامه می دهد: در این سودای قاچاق، پرنده های شکاری بالابان مشتری و البته قیمت های گزافی را به خود اختصاص دادند. خرید و فروش پرنده های شکاری که به ازای هر قطعه توسط شیوخ عرب افزون بر 100 میلیون تومان پرداخت می شود طبیعی است که پای گروه های مافیایی بسیار قدرتمند را در این بازار باز می کند.
وی گفت: در حال حاضر 41 منطقه در استان خراسان رضوی در قالب بوستان های ملی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه های حیات وحش و مناطق شکار ممنوع تحت پوشش این اداره کل هستند اما امکانات موجود اجازه مقابله همه جانبه با قاچاقچیان را نمی دهد.
هوبره از جمله پرندگانی است که حتی وقتی احساس خطر می کند، ترجیح می دهد روی زمین راه برود یا بدود. رنگ بدن هوبره ها با رنگ زیست گاه آن ها تناسب زیادی دارد و به همین سبب به خوبی می توانند خود را از دید دشمنان مخفی کنند اما این فریب ها در مقابل صیادان و قاچاقچیان دوپا کارساز نیست. اگر در هنگام پرواز، یک پرنده شکاری هوبره را تعقیب کند این پرنده از روش جالبی برای دفاع از خود استفاده می کند. هوبره در این حالت، مدفوع چسبناک خود را مانند یک بمب به سمت پرنده شکاری تعقیب کننده پرتاب می کند و این بمب طبیعی که بسیار چسبناک است پروبال پرنده شکاری را به هم می چسباند و مانع ادامه پرواز آن می شود.
سرپرست اداره محیط زیست شهرستان خواف بابیان اینکه این شهرستان پس از سبزوار بزرگ ترین وسعت حوزه استحفاظی محیط زیست در استان را با یک میلیون هکتار به خود اختصاص داده است می گوید: با این وسعت و با توجه به اینکه این منطقه یکی از زیستگاه های مهم هوبره است اما تنها پنج محیط بان برای حفاظت از حیات وحش در اختیار داریم و دستمان در برابر صیادان خالی است.
عباس طاهریان، خلأ محیط بان در شهرستان خواف را بزرگ ترین خلأ در قبال سوءاستفاده قاچاقچیان می داند و با اشاره به اینکه با پنج محیط بان نمی توان به مقابله با باندهای بین المللی رفت ادامه می دهد: برای حفاظت بیش از صدها نیرو نیاز داریم.
طاهریان با اشاره به اینکه شکار غیرقانونی از این فصل به دلیل زمان مهاجرت پرنده هوبره آغاز شده است یادآور می شود که بیشتر کشورهای عربی چشم به این پرنده دوخته اند.
وی جریمه شکار هر قطعه پرنده هوبره را 20 میلیون تومان عنوان می کند و می گوید این میزان جریمه خود گواه قیمت ارزشمند این گونه در حال انقراض است اما ظاهرا بازهم بازدارنده نیست.
وی وجود تالاب ها را در این منطقه فرصتی برای تکثر گونه های مختلف جانوری از جمله هوبره، آهو، زاغ بور، گربه شنی و خزندگانی همچون بزمجه و آرگوتا می داند؛ اما کمبود امکانات و سوءاستفاده از فقر معیشتی روستائیان را مهم ترین عامل در راستای انقراض این گونه های ارزشمند می خواند.
شاید نخستین نکته ای که برای مقابله با قاچاقچیان به ذهن متبادر می شود روند عملکرد یگان حفاظت اداره محیط زیست است اما به گفته حمید صالحی مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی تعداد این افراد برای اجرای صحیح وظایف خویش حتی به اندازه یک دهم استانداردهای جهانی هم نیست. صالحی می گوید: بر اساس استانداردهای جهانی باید به ازای هر دو یا سه هزار هکتار یک محیط بان باید وجود داشته باشد اما در خراسان رضوی برای هر 30 الی 40 هزار هکتار یک محیط بان در اختیارداریم.
وی مسیر تایباد-مشهد-بوشهر را خط قاچاق می خواند و می گوید: همه ساله در این فصل با سیل ورود گونه های جانوری به ویژه بالابان از سمت کشور افغانستان و از طریق شهرستان مرزی تایباد به سمت ایران مواجه هستیم که طی سال های گذشته نیروهای مرزبانی نقش فعالی در کشف این پرنده های قاچاق داشتند.
مدیر محیط زیست خراسان رضوی با اعتراف به اینکه در شهرهای تایباد، باخرز و تربت جام با کمبود نیرو مواجه هستیم می گوید: تقویت یگان حفاظت، آشنایی مردم محلی با حیات وحش، افزایش تعداد همیاران محیط زیست و آموزش مردم محلی، افزایش جریمه ها و تأمین وثیقه های سنگین توسط مراجع قضایی از جمله راهکارهایی است که باید با حساسیت و جدیت بیشتری دنبال شود.
وی یادآور می شود برای کشاورزان و روستائیان باید تبیین شود که پرنده های شکاری نقش بسیار مهمی در ایجاد تعادل جمعیت جوندگان دارند و به طور غیرمستقیم به حفظ محصولات کشاورزان کمک می کنند.
قاچاق پرنده و سود ناشی از آن به حدی است که حتی پای بسیاری از حاملان مواد مخدر و قاچاقچیان انسان را به این تجارت باز کرده است.
در آستانه سپیده دم و در حوالی مشهد مقدس اتوبوس های مسافربری بسیاری که از زاهدان تا مشهد را شبانه طی طریق کرده اند مشاهده می شود که برای تحویل مسافران غیرقانونی به خودروهای در انتظار لحظه ای در کنار جاده توقف می کنند. گونه های مختلف بالابان، طوطی، هوبره، طوطی خاکستری آفریقایی یا کاسکو از جمله مسافران این اتوبوس ها هستند که به دلیل اینکه حجم کمتری اشغال می کنند و حساسیت و جرایم کمتری نسبت به قاچاق کالا و انسان دارند شوق بیشتری برای حمل و قاچاق آن ها در بین قاچاقچیان دیده می شود.
