پایگاه اثر باستانی شهر سوخته با گذشت 16 ماه از ثبت آن در فهرست آثار جهانی یونسکو به سبب نداشتن مدیر با مشکلات متعددی از جمله نداشتن بودجه و امکانات و ایجاد نشدن زیربناهای مورد نیاز رو به رو است.
به گزارش ایرنا؛ شهر سوخته به عنوان اثر ارزشمند باستانی سیستان و بلوچستان و هفدهمین اثر جهانی ایران تیر ماه 1393 در سی و هشتمین اجلاس یونسکو در دوحه قطر به ثبت رسید. ثبت یک محوطه باستانی در فهرست آثار جهانی نیازمند وجود شاخصه های متعددی از جمله بر جای ماندن آثار مهم هنری و زیستی بشری است که سایت جهانی شهر سوخته این مشخصه های برجسته را به خوبی نمایان کرده است.
آثار به دست آمده در 14 فصل کاوش از جمله نخستین چشم مصنوعی و جراحی جمجمه (مغز)، نخستین انیمیشن جهان، خط کش میلی متری، فاضلاب شهری و غیره از محوطه باستانی شهر سوخته سیستان باستان شناسان دنیا را به شگفتی واداشته است.
این در حالی است که هنوز بخش کوچکی از این محوطه کاوش شده و به گفته سرپرست هیات باستان شناسی کاوش شهر سوخته برای حفاری و بررسی این محوطه سال های زیادی زمان نیاز است.
بسیاری از باستان شناسانی که به سیستان سفر کرده اند با مشاهده آثار متعدد بازمانده از دوران های باستانی و تاریخی از جمله شهر هخامنشی دهانه غلامان، کوه خواجه و قلاع مختلف آن، زاهدان کهنه، کرکویه، قلعه رستم و غیره، این منطقه را بهشت باستان شناسان نامیده اند.
وجود آن همه آثار و ابنیه تاریخی و باستانی که در زیر خروارها خاک و شن مدفون شده نیازمند توجه ویژه است تا سیستان به یکی از بزرگ ترین مکان های گردشگری تاریخی تبدیل شود. با ثبت اثر باستانی شهر سوخته در فهرست جهانی مردم سیستان و بلوچستان انتظار داشتند که از این فرصت گرانبها برای معرفی استان بهره برداری شایسته ای انجام شود اما نه تنها در حد و اندازه آن حرکتی نشده بلکه حتی مدیری که نخستین گام در به حرکت در آورده چرخه فعالیت است، برای پایگاه شهر سوخته تعیین نشده است.
نبود فضای سبز و امکانات لازم برای باستان شناسان و گردشگران، نداشتن شبکه آب لوله کشی سالم و بهداشتی، خرابی مکرر سرویس های بهداشتی، نداشتن تیم کامل حفاظت و انجام نشدن کارهای پژوهشی، برقرار نشدن تورهای گردشگری، نا آشنایی شرکت ها و موسسه های برگزار کننده تورهای گردشگری گوشه ای از مشکلاتی است که سبب استقبال نکردن هموطنان از این اثر باستانی جهانی شده است.
یک کارشناس میراث فرهنگی در این خصوص گفت: نخستین شروط و پارامتر برای به ثبت رساندن یک اثر در سازمان یونسکو داشتن مدیریت، محتوا، تعیین حریم، گردشگر و برنامه است. در ابتدای تصمیم گیری برای ثبت جهانی شهر سوخته در سازمان یونسکو دکتر روح اله شیرازی به عنوان فردی متخصص با رزومه ای برتر و آشنا با چند زبان زنده دنیا به عنوان مدیر این سایت جهانی مطرح بوده که تا کنون پس از گذشت چندین ماه هنوز در این زمینه اقدامی نشده است.
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان که خواست نامش درج نشود گفت: در سال 93 بیش از 10 میلیارد ریال برای سایت جهانی شهر سوخته اختصاص داده شده که به دلیل عدم انتصاب مدیر سایت این اعتبار برگشت داده شد.
آنچه بیشتر مردم علاقه مند به میراث فرهنگی استان را رنج می دهد کم توجهی یا بی مهری به این سایت جهانی در یک سال گذشته است به طوری که حتی جشن یک سالگی ثبت این اثر جهانی برگزار نشده است.
سرپرست سایت جهانی شهر سوخته افزود: انتصاب این جانب به عنوان مدیر سایت جهانی شهر سوخته در حال اقدام و نیازمند طی مراحل مختلف است. دکتر روح اله شیرازی اظهار داشت: تداوم پژوهش ها اقدامی اولویت دار پس از ثبت جهانی شهر سوخته بود که مجددا پس از پنج سال توقف در آبان 93 آغاز شد. پس از ثبت جهانی این اثر باستانی حضور گردشگران و توریست های داخلی و خارجی رو به افزایش رفت و به دلیل شرایط جوی حاکم بر منطقه حضور گردشگران به فصل های خاص از سال متمرکز شده است.
سرپرست سایت جهانی شهر سوخته گفت: اجازه ندادن برخی کشورها به گردشگران برای سفر به ایران باعث شده تعدادی اندک از گردشگران از شهر سوخته بازدید کنند. وی از مسئولان استانی و کشوری خواست اقداماتی را انجام دهند تا باعث حضور پررنگ گردشگران خارجی در سایت جهانی شهر سوخته شود.
دکتر شیرازی تصریح کرد: با همکاری بین المللی و برقراری ارتباط مثبت با کشورهای همسایه شرقی ایران همجوار با استان سیستان و بلوچستان به دلیل نقاط مشترک می توان شاهد رونق گردشگران خارجی بود. همکاری چند جانبه با دیگر کشورها توسعه گردشگری خارجی را بدنبال خواهد داشت.
سرپرست سایت جهانی شهر سوخته از ساخت مجدد سالن آمفی تئاتر خبر داد و گفت: عملیات ساخت این سالن در آینده نزدیک آغاز می شود. وی با بیان اینکه یکی از معضلات اصلی این سایت نداشتن شبکه لوله کشی آب آشامیدنی است اظهار داشت: آب آشامیدنی روزانه با صرف هزینه های زیاد به وسیله تانکر سیار تا مخازن حمل می شود. دکتر شیرازی تداوم پژوهش ها و حفاظت و نگهداری را از اولویت های نخست سایت جهانی شهر سوخته عنوان کرد.
گفتنی است؛ شهر سوخته واقع در 150 کیلومتری شمال زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان و 56 کیلومتری جنوب زابل در حاشیه جاده زابل-زاهدان در 3200 سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند.
محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن مهاجرت کرده اند، بنا شده است.
تا کنون با انجام چندین فصل کاوش آثار و اشیاء مختلفی از جمله نخستین چشم مصنوعی، نخستین انیمیشن، نخستین جراحی جمجمه انسان، نخستین شبکه فاضلاب شهری جهان از محوطه های مسکونی و قبرستان شهر سوخته کشف شده است. نکته بسیار مهم که موجب شگفتی باستاشناسان شده تا کنون هیچ سلاح جنگی در این شهر پر رونق و جنب و جوش و فعال در پنج هزار سال پیش، به دست نیامده است و این خود نشان دهنده سکونت مردمانی صلح جو و آرام است.
