داریوش بیات، مدیر ملی پروژه مدیریت چندگانه جنگل های هیرکانی در گفت و گو با «دنیای سفر» از اختصاص اعتبار به پایان نامه ها و پروژه های مرتبط با این طرح خبر داد.
وی با اینکه از میان پروژه های دکتری هر ساله یک پروژه به مبلغ 900 دلار انتخاب می شود، گفت: درباره پروژه کارشناسی ارشد هر ساله سه پروژه به مبلغ 500 دلار و تحقیقات شخصی هر ساله دو پروژه به مبلغ 300 دلار از سوی این پروژه می توانند اعتبار دریافت کنند.
مدیر ملی پروژه مدیریت چندگانه جنگل های هیرکانی تصریح کرد: موضوعاتی که پروژه هیرکانی از آنها حمایت می کند عبارتند از:
رویکردهای اجتماع محور نسبت به جنگل
معیشت های مرتبط با جنگل
مدیریت چندگانه جنگل
تنوع زیستی جنگل
سازگاری با تغییرات اقلیمی
آگاهی عمومی
حکمرانی جنگل
تاثیر مرتع بر تنوع زیستی جنگل
کسب و کارهای اجتماعی جنگل
سیاست ها و قوانین برای بهره برداری چند گانه از جنگل
دانش سنتی و بومی برای مدیریت جنگل
جنگل های هیرکانی (خزری) در شمال ایران در طول ساحل جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته کوه های البرز واقع شده است. این جنگل های کهنسال پهن برگ، شامل اراضی پست و کوهستانی با مساحتی بالغ بر 1/94 میلیون هکتار است که جوامع بی همتا و متنوع از گونه های گیاهی بومی و در معرض تهدید را در خود جای داده است. جنگل های خزری همچنین مأمن گونه های ارزشمند جانوری از پرندگان و پستانداران با ارزش می باشد. در دهه های اخیر توسعه سریع عمرانی و تهدیداتی مانند چرای بی رویه، برداشت غیرقانونی از منابع جنگلی، ساخت و ساز، تصرف غیرقانونی زمین ها، توسعه ناپایدار گردشگری، توسعه بی رویه کشاورزی و غیره فشار زیادی را بر این اکوسیستم ارزشمند وارد آورده است. علاوه بر داشتن تنوع زیستی با اهمیت و چشم اندازهای ارزشمند، جنگل های خزری خدمات چندمنظوره محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی همچون حفظ ذخائر آبی و تنظیم آن، تعدیل اقلیم، ترسیب کربن، امکان گردشگری و تفرج و نیز محصولات صنعتی و غیرصنعتی را فراهم می آورد که تاکنون ارزش واقعی این خدمات در برنامه ریزی های منطقه ای و محلی و نیز طرح های جنگلداری احصاء و لحاظ نگردیده است. به همین دلیل ضرورت ارائه الگویی نو در زمینه مدیریت مشارکتی و چندمنظوره جنگل منطبق بر مفهوم رهیافت زیست بومی (Ecosystem Approach) به خوبی احساس می شود.
در این راستا دولت جمهوری اسلامی ایران و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) با حمایت تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) با اجرای یک پروژه مشترک 5 ساله چارچوب های مدیریت مشارکتی و چندمنظوره در سیمای جنگلی هیرکانی را با هدف حفظ تنوع زیستی ایجاد خواهند نمود. پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل های هیرکانی الگوی نوین مدیریت جنگل را در وسعتی بالغ بر 120/000 هکتار در قالب 4 حوزه پایلوت در سه استان گیلان، مازندران و گلستان به آزمون خواهد گذاشت که از این مقدار 30/000 هکتار به اجرای طرح های جنگلداری جامعه محور اختصاص یافته است. سند این پروژه در تاریخ 15 اردیبهشت 1392 به امضاء مشترک نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل متحد رسیده که این تاریخ مبداء رسمی آغاز فعالیت های پروژه محسوب می شود.
سازمان های دولتی و غیردولتی مرتبط با پروژه شامل سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، شوراهای اسلامی و دهیاری ها در محدوده های پایلوت و نیز جوامع محلی و سازمان های مردم نهاد هستند.
اهداف اصلی این پروژه عبارتند از:
1. حفظ تنوع زیستی، یکپارچگی اکوسیستم و پایداری خدمات اکوسیستمی در سیمای جنگل های هیرکانی
2. تغییر مدیریت وابسته به چوب به مدیریت چندمنظوره جنگل
دستاوردهای مورد انتظار این پروژه عبارتند از:
1. توانمندسازی چارچوب مقرراتی و سیاست گذاری برای مدیریت چندمنظوره جنگل
اولین دستاورد مورد انتظار از اجرای پروژه، ایجاد محیط توانمندساز ملی/منطقه ای است که از استقرار نظام جدید مدیریت در جنگل های هیرکانی حمایت خواهد نمود. این دستاورد شامل بررسی و بازبینی چارچوب های سیاست گذاری و قوانین و نیز ایجاد و توانمندسازی سازوکارهای هماهنگی بین بخشی است. همچنین احصاء و لحاظ کردن ارزش های خدمات اکوسیستمی جنگل های هیرکانی تحت این دستاورد محقق خواهد شد.
2. ارتقاء ظرفیت سازمانی و پرسنلی برای اجرای رویکرد جدید مدیریت چندمنظوره جنگل
دومین دستاورد مورد انتظار از اجرای پروژه، تقویت ساختارهای سازمانی برای اجرای مدیریت چندمنظوره در جنگل های هیرکانی است. در این زمینه ظرفیت های سازمانی و تخصصی دستگاه های دولتی مرتبط با موضوع مدیریت مشارکتی و چندمنظوره جنگل های هیرکانی، ارزیابی و برنامه های ظرفیت سازی برای ارتقاء توان لازم جهت اجرای الگوی نوین مدیریت جنگل تدوین و به اجرا در خواهد آمد. بازبینی طرح های فعلی مدیریت جنگل، تدوین و اجرای برنامه های مدیریت تلفیقی در حوزه های جنگلی، تهیه دستورالعمل های بخشی برای همسوسازی مدیریت بخش های مختلف با اهداف مدیریت تنوع زیستی و نیز ارائه تجربیات موفق در زمینه مدیریت مشارکتی و چندمنظوره جنگل از دیگر فعالیت های مرتبط با این دستاورد است.
3. مدیریت جامع و چندمنظوره جنگل با رویکرد جنگلداری اجتماعی
جلب مشارکت مردمی و اجرای جنگلداری جامعه محور سومین دستاورد مورد انتظار از اجرای پروژه است. در این ارتباط ارتقاء آگاهی و بسیج جوامع محلی به عنوان اولین اقدامات در دستور کار قرار دارد. تدوین و اجرای مشارکتی برنامه های مدیریت جنگل در حوزه های جنگلداری جامعه محور با تاکید بر توسعه معیشت های جایگزین از دیگر فعالیت های اصلی تحت این دستاورد است.
چهار سیمای جنگلی منتخب برای اجرای این پروژه عبارتند از:
1. فریرود-زیلکی رود، استان گیلان (حوزه 22 و 23)
2. دوهزار-سه هزار، استان مازندران (حوزه 33 و 34)
3. بلیران، استان مازندران (حوزه 53)
4. چهل چای، استان گلستان (حوزه 92)
