در دل تپه ای «U» شکل و بر فراز استقرارگاهی وسیع قرار گرفته است Y قلعه حکومتی غرب کشور «قلعه ایمام مریوان» که قرن ها یکی از مهم ترین مراکز حکمرانی ایران در سرحدات غربی کشور به شمار می آمده و تا سال 1066 هجری حیات در آن جریان داشته است.
هر چند بر اساس شواهد باستان شناسانه این قلعه-شهر در اثر زلزله ویران شده و در شرایط حاضر هم قلعه و هم استقرارگاه مرتبط با آن به تپه ای باستانی تبدیل شده اند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، کاوش باستان شناسی در این قلعه-شهر حکومتی در استان کردستان در طول حدود چهار ماه پیش آغاز و پس از 45 روز به پایان رسید، منطقه ای که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان و شهرستان مریوان، شهرداری و شورای اسلامی شهر مریوان و توسط تیم باستان شناسی دانشگاه تهران انجام شد و در نهایت منجر به خارج شدن، مسجد و مدرسه کهن این محوطه تاریخی و یکی از مهم ترین مراکز آموزشی غرب ایران و شمال عراق از دل خاک شد.
این قلعه-شهر که بر فراز استقرارگاهی وسیع (یک شهر) در مجاور شهر فعلی مریوان قرار دارد، قرن ها یکی از مهم ترین مراکز حکمرانی ایران در سرحدات غربی کشور به شمار می آمد و تا سال 1066 هجری حیات در آن جریان داشت. در شرایط حاضر میز قلعه و استقرارگاه مرتبط با آن همگی به تپه ای باستانی تبدیل شده است.
در واقع از شاخصه های این قلعه-شهر، که آن را از سایر قلعه های حکومتی متمایز می کند، وجود مدرسه و مسجدی بود که نزدیک 300 سال از مهم ترین مراکز آموزشی غرب ایران و شمال بین النهرین محسوب می شد و علمای شهیر فراوانی از آنجا فارغ التحصیل شدند. هیات باستان شناسی دانشگاه تهران به سرپرستی دکتر حسن کریمیان توانست، در نخستین فصل از کاوش، این مسجد و مدرسه را از زیر خاک خارج کند.
دکتر کریمیان یکی از اهداف این طرح را آگاهی از وضعیت یکی از بزرگ ترین و مشهورترین قلعه-شهرهای غرب کشور و حفاظت پیشگیرانه از تعرضات معدن سنگ و دانشگاه آزاد به این محوطه ی تاریخی می داند. او حتی با تاکید بر این که سازه کشف شده زمینه بهره برداری های آینده از این مسجد را فراهم می کند، ادامه می دهد: اقدامات اولیه حفاظتی برای حفاظت آثار مکشوفه از آفت های محیطی در این منطقه به انجام رسیده است و بر اساس جلسه ای که با فرماندار و شهردار مریوان در این زمینه برگزار شد، تصمیم گرفته شد تا پس از ارایه نقشه سه بعدی مسجد و مدرسه مکشوفه از طرف سرپرست هیات و شهرداری با هماهنگی مدیریت میراث فرهنگی استان نسبت به ساخت سازه ای سبک روی بنا اقدام شود تا آنها را از تابش آفتاب و بارش های سالانه مصون کند.
وی تاکید می کند: با توجه به اقدامات مخرب معدن سنگ و طرح توسعه فیزیکی دانشگاه آزاد مریوان، ضرورت دارد تا در صورت موافقت پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، دانشگاه تهران با فوریت نسبت به تعیین حریم این محوطه وسیع فرهنگی اقدام کند.
از سوی دیگر با توجه به مهم بودن این محوطه تاریخی، تفاهم نامه ای میان دانشگاه تهران و شهرداری مریوان؛ برای استمرار کاوش در این شهر باستانی تا ده سال آینده و تامین هزینه کاوش ها توسط شهرداری مریوان امضا شد. همچنین تصمیمی گرفته شده تا در پایان کاوش ها این سایت باستانی منحصر به فرد به عنوان پایگاه پژوهشی غرب کشور و یک پارک موزه مورد استفاده قرار گیرد.
بر اساس این تفاهم نامه معاونت پژوهشی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران هر ساله قبل از نوروز برنامه پژوهش های باستان شناسی فصل آینده خود در قلعه ایمام مریوان را به شهرداری ارائه و پس از ابلاغ اعتبار آن توسط شهرداری نسبت به گرفتن مجوز از سازمان میراث فرهنگی و اجرای کاوش با بهره گیری از اساتید مجرب و دانشجویان باستان شناسی مبادرت کند.
همچنین معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران باید نسخه ای از کاوش های سالیانه خود را در این سایت به شهرداری ارائه داده و شهرداری نیز نسبت به دستاوردهای هر فصل نسبت به چاپ کتابی در این خصوص اقدام کند.
