قنات بلده فردوس از قنات های مطرح شده در پرونده زنجیره ای ثبت جهانی قنات های ایران است. این قنات از دوره ساسانی در دل کوه های شرقی منطقه فردوس حفر شده است.
قنات بلده با دانش سنتی مدیریت می شود و آب استحصال شده از آن سبب آبادانی منطقه فرودس و سیراب شدن بیش از دو هزار و 382 هکتار از مزارع و باغات کشاورزی شده است. این قنات، به گفته معاون میراث فرهنگی کشور یک منظومه کامل تاریخی از استحصال آب است.
به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، قنات بلده در روستای فردوس از توابع استان خراسان جنوبی متشکل از 15 رشته قنات و 4 دهانه چشمه است. این قنات، یک رشته قنات با قدمت تاریخی است که نه تنها بخش عمده ای از زمین های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را آبیاری می کند که پس از پیمودن 45 کیلومتر، بیش از دو هزار و 382 هکتار از زمین های کشاورزی فردوس را سیراب می کند.
محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان در رابطه با ساختار قنات بلده و نوع کاربری آن گفت: قنات بلده دارای 15 مادرچاه و 4 دهانه چشمه است که استحصال آب از آن با روش ترکیبی صورت می گیرد. وی با اشاره به این که تاریخ احداث قنات بلده به طور دقیق مشخص نیست اعلام کرد: در مستندات تاریخی آمده است که احداث قنات بلده مربوط به قبل از اسلام و دوره ساسانی است اما تاریخ نگاری های صورت گرفته از سفال های اطراف قنات حکایت از آن دارد که قنات بلده 500 سال پس از قنات قصبه گناباد احداث شد.
معاون میراث فرهنگی سازمان گفت: قنات بلده، آب های سطحی را از دره ها جمع آوری و در یک شبکه پیچیده به یکدیگر متصل می کند و با تبدیل شدن به یک شاه جوی که تا شهر تون ادامه دارد منطقه فردوس، باغات و زمین های کشاورزی طول مسیر را سیراب می کند.
طالبیان گفت: قنات بلده به دلیل اهمیت ساختار و زنده بودن برای مردم بومی و افرادی که در منقطه فردوس زندگی می کنند بسیار حائز اهمیت است. قنات بلده از یک آسیاب تاریخی نیز برخوردار است که هنوز پس از گذشت سال ها تهیه و پخت نان در آن به روش سنتی انجام می شود.
قنات بلده، بخش زیادی از باغ ها و زمین های کشاورزی روستاهای باغستان علیا و سفلی و شهر اسلامیه را آبیاری می کند. همچنین در گذشته، علاوه بر کشاورزی، با ذخیره آب این قنات در آب انبارها و پس ازته نشین شدن خاک آن، آب شرب شهر فردوس نیز تأمین می شد. بررسی های کارشناسی انجام شده، نشان داده است که کانال های انتقال آب این قنات، ظرفیت تولید 500 تن ماهی در هر دوره از پرورش آبزیان را دارد.