قلعه «اژدها پیکر» واقع در شهرستان لارستان ظرفیت های منحصر به فردی برای ثبت جهانی دارد، قلعه ای که در باور مردم مانع از غارت شدن شهر در طول تاریخ شده است.
با توجه به یافته های موجود، قدمت قلعه اژدهاپیکر به دوره پیش از اسلام می رسد و تا یک قرن پیش این قلعه مسکونی بوده است. قلعه اژدهاپیکر روی یک سطح مرتفع قرار گرفته و طول آن 700 و پهنای آن 170 متر است. این قلعه از سه بخش دیوار سنگی محاطی، قلعه بالایی و میانی تشکیل شده است. به جز قلعه بالایی و بنای مشهور به قبر مادر نادرشاه، بقیه قسمت های قلعه ویران شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر؛ قلعه شهر اژدهاپیکر که امروزه به آن قلعه اژدهاپیکر می گویند مجموعه ای از یک قلعه، یک برج، یک چاه با دیواره ای سنگی و با عمق بسیار و تأسیساتی نظیر آب انبارها و استحکامات نظامی بوده که امروزه خرابه هایی از آن ها باقی مانده است.
قلعه خشتی و ذوزنقه ای شكل شهر لار به اژدهاپیکر و بام این شهر معروف بوده که قلعه ای ساسانی است و در دوره های مختلف تاریخی از سكونتگاه های مردم لار بوده و در دوره پهلوی خالی از سكنه شده و تخریب می شود.
این بنای تاریخی در سال 82 به شماره 1507 در فهرست ملی به ثبت رسیده و هم اكنون می توان بقایایی از مسجد، حمام، مقبره، چاه آب سنگی و آب انبار را در آن دید.
سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان لارستان در خصوص قلعه اژدهاپیکر گفت: این اثر باستانی به دلیل اجرای نورپردازی به یكی از جاذبه های گردشگری شبانه شهر تبدیل شده اما هنوز هم از تمامی ظرفیت های آن بهره نبرده ایم.
سیما علویه با بیان اینکه این قلعه باستانی قابلیت ثبت در فهرست جهانی را دارد، افزود: از این قلعه به عنوان بام لارستان یاد می شود و هم اکنون نیز طرح مطالعات و حفاظت و مرمت اثر با اعتبار 80 میلیون تومان در دست اجراست. وی با بیان این که مستندنگاری و مطالعات طرح رفع خطر اثر نیز در دستور كار است، بیان کرد: در حال حاضر این قلعه تاریخی دارای حریم مصوب است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان لارستان در خصوص راه دسترسی به این قلعه اظهار داشت: هم اكنون راه دسترسی قلعه جاده ای آسفالته بوده اما راه قدیمی آن پلكان های سنگی است كه می توان با احیای آن مسیر دسترسی مناسبی برای حضور گردشگران به قلعه فراهم كرد.
وی با اشاره به اینکه لایه نگاری و کاوش های باستان شناسی در این قلعه یكی از ضرورت ها به شمار می رود، تصریح کرد: با توجه به آثار کشف شده در محل و سازه موجود قدمت این قلعه به دوره ساسانیان و سلجوقیان می رسد.
وی اظهار داشت: دامنه پایین دست كوه كه قلعه بر فراز آن جای گرفته محیط مناسبی برای ایجاد فضای اقامتی-خدماتی البته با رعایت قوانین میراث فرهنگی است زیرا در حال حاضر هیچ گونه فضای رفاهی، خدماتی برای گردشگران در محل فراهم نیست.
وی در خصوص دلیل نام گذاری این قلعه به اژدها افزود: با توجه به بزرگی و وسعت زیاد قلعه و جای گیری آن بر فراز كوه این قلعه كه زمانی مسكونی-نظامی بوده به قلعه اژدهاپیکر شهرت یافته و همچنین در نزدیكی این قلعه مقبره ای وجود دارد كه به قبر «ننه نادر» یا مادر نادر معروف است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان لارستان بیان کرد: بنا بر افسانه ها و باورهای مردم زمانی كه اشرف افغان به دستور نادرشاه افشار به فارس حمله ور می شود مردم لار در نزدیكی قلعه این بنا را می سازند و نامش را مقبره مادر نادر می گذارند و برای امنیت شهر شایعه می کنند كه مادر نادرشاه فوت كرده و مردم به نشانه احترام به پادشاه مقبره وی را ساخته اند و این موضوع موجب می شود اشرف افغان لار را غارت نكند.
علویه بیان کرد: اطراف قلعه سکه هایی از دوره اشكانیان به دست آمده كه با توجه به این اشیای تاریخی می توان قدمت این مقبره یا قلعه را قبل از دوره ساسانیان دانست و قطعی شدن آن تنها با كاوش و لایه نگاری باستان شناسی میسر است.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس نیز در خصوص ثبت جهانی این بنا گفت: ثبت جهانی یک بنا با ثبت ملی کاملا متفاوت است زیرا برای اینکه یک بنا ثبت جهانی شود باید ویژگی منحصر به فردی داشته باشد.
در همین رابطه، مصیب امیری رییس اداره کل میراث فرهنگی استان فارس گفت: ثبت جهانی قلعه اژدهاپیکر در یک پرونده به سازمان ارسال شده اما در حال حاضر اولویت به ثبت جهانی مجموعه ساسانی است که در این خصوص پرونده های مربوطه تکمیل و طی چند مدت آینده بازرسان یونسکو برای بازدید به فارس می آیند.
وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر تمرکز بر روی ثبت مجموعه ساسانی است، تصریح کرد: هر ساله سهم ایران برای ثبت جهانی تنها یک اثر است از این رو باید بنایی پیشنهاد شود که سهم ایران از بین نرود.