قنات گوهرریز از جمله جاذبه های استان کرمان و زیستگاه ماهی کور بوده و اخیرا صحبت هایی در مورد جهانی شدن آن بر سر زبان ها است و حتی نماینده یونسکو نیز برای این منظور به کرمان سفر کرده است.
به گزارش خبرگزاری مهر؛ قنات ها جایگاه ویژه ای نه تنها در ایران بلکه در جهان داشته و پرونده این میراث به یاد ماندنی در راه پیوستن به آثار جهانی یونسکو مسیر خود را طی می کند.
قنات گوهر ریز یکی از فعال ترین قنات های جوپاراست که در دوره صفویه حفر شده است. این قنات بعد از تحمل بی مهری های فراوان در سال های اخیر اکنون مورد توجه مسئولین قرار گرفته است و خود را برای پیوستن به آثار جهانی آماده می کند.
پس از طی 17 کیلومتر از باغ شهر ماهان به سمت غرب به شهری می رسید که از قرن ششم به دفعات نام کوه و قلعه آن در کتب تاریخ محلی کرمان به چشم می خورد. شهری که 6 دهه قبل آنتونی اسمیت دانشمند انگلیسی را در جستجوی ماهی سفید کور به سمت خود کشاند و چنان با زیبایی ها و قنات خود اسمیت را جذب کرد که سال ها بعد وقتی دوباره اسمیت به سوی او بازگشت، او و قناتش را عشق اول خود دانست که دروازه دنیا را به سویش باز کرد، اینجا جوپار شهر قله سه شاخ بزرگ، شهر امامزاده حسین و شهر میراث زنده تاریخ کهن در زیرخاک است.
توقف ساخت و ساز در حریم قنات
امین ماهانی نماینده میراث فرهنگی در ماهان می گوید: پایگاه پژوهشی قنات گوهرریز جوپار، در راستای ثبت جهانی این قنات 19 شهریورماه با حضور نماینده یونسکو و مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان در نزدیکی مظهر قنات و 6 مقسم افتتاح شده، که گامی مؤثر در جهت مطالعه، تحقیق و پژوهش و معرفی این قنات کهن سال و ناشناخته های درون آن است.
وی قنات را این گونه معرفی می کند: قنات گوهرریز جوپار قدمتی 750 ساله از دوران صفویه دارد و در مجموع با 3 هزار و 556 متر طول با 129 حلقه چاه و در 6 رشته با دبی آب 60 لیتر در ثانیه حدود 330 هکتار اراضی باغ شهر جوپار را آبیاری می کند و یکی از مزیت های این قنات تأمین آب آن از گسل است.
ماهانی با اشاره به تصویری از شهرک سازی در حریم قنات می گوید: در سال های گذشته متأسفانه به خاطر بی مسئولیتی های صورت گرفته و بدون توجه به حریم قنات زمین های منطقه به صورت شهرک به اهالی واگذار شده، که اکنون با پیگیری های انجام شده ساخت و ساز در این منطقه متوقف شده است.
در فاصله اندکی از پایگاه پژوهشی قنات گوهرریز 6 مقسم قرار دارند، جایی که آب قنات بر اساس نیاز کشاورزی هر منطقه به 6 قسمت تقسیم شده است و هر آبراه نام خاصی را، مثل «آبملایی»، «آبدیوانییک» و «آبدیوانیدو» و... یدک می کشد. امروزه این مکان به محلی برای سپری کردن ساعت ها آرامش و آب تنی در آب زلال قنات تبدیل شده است.
اعتبار 150 میلیون تومانی صرف آماده سازی قنات
ماهانی می گوید: 150 میلیون تومان تا کنون برای بیس سازی و محکم سازی قنات گوهرریز جوپار هزینه شده و طی عملیات اجرایی 300 متر از طول قنات برای بازدید گردشگران و علاقه مندان به این ابتکار بشری آماده شده است. ساختار قنات به گونه ای است که ازدحام جمعیت و ایجاد سر و صدا در آن امکان ریزش قنات را ممکن می سازد.
ماهانی با اشاره به اکوسیستم قنات به عنوان زیستگاه ماهی سفید کور، خفاش، انواع مار و کبوتران چاهی از گردشگران می خواهد که در آرامش و بدون هر گونه آلودگی صوتی که سبب ریزش قنات یا آسیب به اکوسیستم آن بشود از این نماد هوش و ذکاوت بشر دیدار کنند.
قنات گوهرریز قلب یادگاری آناهیتا ملکه آب
با قدم نهادن بر اولین پله، حرکت به سمت قنات گوهرریز قلب یادگاری از دوران آناهیتا ملکه آب شروع می شود، حرکتی که از نور به سوی تاریکی زندگی بخش است و باز با نور پایان می یابد. پله ها را که به سمت پایین طی کنید جز سوسو نور اندک چراغ قوه و صدای ماهانی که مشغول توضیح دادن است چیزی وجود ندارد. نور چراغ قوه را که بر سطح زمین بیاندازید زلالی آب و ماهی های کوچک آن پدیدار می شوند که فارغ از تاریکی و حضور مهمانان ناخوانده در آرامش مسیر خود را طی می کنند.
مظهر قنات جایی است که آب از دل تاریکی قنات بیرون می آید تا به زندگی حیات بخشد، وجود مظهر قنات و یکی از چاه های قنات که جنبه مذهبی دارد و به نام چاه صاحب الزمان معروف است سبب شده تا آب قنات، مسجد صاحب الزمان، فضای تفریحی با درختان سر به فلک کشیده، بستری برای جذب مسافران را فراهم کند.
نیروهای بومی کلید جذب گردشگر
علی قدیمی یکی از گردشگران حاضر در قنات می گوید: قنات گوهرریز جوپار، شاهرگ حیات منطقه و سند هوش و ذکاوت گذشتگان ما و از شاخص های هویت ایرانی است. با توجه به احتمال ثبت جهانی شدن قنات گوهرریز انجام مطالعات علمی، ساخت فیلم های مستند، اطلاع رسانی و آگاه سازی نسل جدید برای معرفی قنات و حفظ، نگه داری و ادامه راه گذشتگان ضروری است.
قدیمی تأکید می کند: عملکرد میراث فرهنگی برای ثبت جهانی قنات گوهر ریز بسیار عالی است و توجه به موقع همکاران فعلی میراث فرهنگی کرمان و ماهان به ویژه تلاش های نیروهای محلی ماهان و جوپار مانند امین ماهانی نماینده میراث فرهنگی در ماهان قابل تقدیر است.
وی می گوید: نقش علاقه مندان و نیروهای بومی در جذب گردشگر و توسعه صنعت گردشگری عاملی اساسی است و جذب گردشگر یک دفعه و فقط به خاطر یک پدیده اتفاق نمی افتد و نیازمند اجرای برنامه ای طولانی مدت با همکاری عوامل مؤثر فرهنگی اعم از دولتی و غیردولتی است.
رضا خدادادی یکی دیگر از گردشگران، خیره به مظهر قنات و بیرون آمدن آب از دل تاریکی می نگرد و می گوید: قنات جوپار با قدمت 750 ساله خود، یکی از بی نظیرترین ساخته های دست بشری است، ساختاری که کیلومترها آب را در تاریکی و تنهایی به سمت حیات و زندگی هدایت می کند و وقت آن رسیده که به جهان معرفی شود.
