پرخوری، چاقی دوران جوانی، سیگار و قلیان، تنبلی، فقر حرکتی و پشت میزنشینی و ...، دایره واژگانی هستند که این روزها زندگی ماشینی مردم را تحت شعاع خود قرار داده است.
برخی از مردم به طنز یا جد اعلام می کنند که حتی برای خرید ماست و نان از سر کوچه، از خودرو خود استفاده می کنند و این به منزله آن است که ورزش برای تعدادی از مردم به کالای لوکس یا تماشاگاهی از قاب شیشه ای هیجانات تبدیل شده است. اما بدون شک ورزش، در قرن حاضر یکی از پیچیده ترین مولفه های اجتماعی به شمار می رود که کنش ها و واکنش های متفاوتی را در جوامع به همراه دارد.
تاثیر ورزش بر اقتصاد، فرهنگ و نهادهای اجتماعی، در عصر حاضر بر کسی پوشیده نیست، به گونه ای که از رقابت برای کسب میزبانی مسابقات جام جهانی فوتبال در جهان به عنوان «نبرد میزبانی» نام می برند.
ورزش علاوه بر تهییج در جوامع اجتماعی، بر سلامت افراد و افزایش نشاط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی نیز به صورت مستقیم اثر می گذارد و همین امر عاملی برای پیچیده شدن امور ورزش در همه جوامع بشری بوده است. ورزش در همه کشورها دو جنبه همگانی و قهرمانی دارد که در ایران نیز ورزش هم رویکرد همگانی دارد و هم رویکرد قهرمانی و این دو برای متولیان ورزش به یک اندازه اهمیت دارد.
کسب درآمدهای میلیاردی و یا سرمایه گذاری های میلیون دلاری در ورزش قهرمانی نشان می دهد که این پدیده قرن بیست و یکم می تواند حتی به عنوان یک چرخه بزرگ و دوار اقتصادی در همه کشورها مطرح شود. همین چرخه اقتصادی بزرگ باعث شده است تا عده ای به دنبال ایجاد گردشگری ورزشی در کنار این پدیده جهانی باشند تا هم ورزش قهرمانی و هم ورزش همگانی برای مخاطب جذاب باشد و حتی مشتاقان برای دسترسی به آن حاضر به هزینه کردن باشد.
در شهرهای چون مادرید یا بارسلونا، ورزش قهرمانی برای مخاطبان اهمیت بالایی دارد و مخاطبان برای آن، هزاران دلار هزینه می کنند. کالای ورزشی در این دو شهر، فوتبال، بسکتبال، هندبال و والیبال است و این کالا با بالاترین کیفیت به مخاطب ارائه می شود و مخاطب برای دسترسی به این کالاها، از دیگر خدمات از جمله هتل، حمل و نقل، اینترنت و شبکه های فروشگاهی لباس و توپ و محصولات باشگاهی با پرداخت هزینه بهره می برند. این بهره مندی درآمدزا، برای باشگاه های ورزشی یا کشورها، عنصر چند وجهی گردشگری ورزشی را شکل می دهد و بر اساس استانداردهای جهانی صنعت توریسم، هر 10 گردشگر ورزشی زمینه اشتغال یک نفر را ایجاد می کند.
در آمریکا منطقه «آریزونا» به یک مکان ورزشی گردشگری تبدیل شده است به گونه ای که قهرمانان ورزشی جهان به طور متوسط سالانه یک تا دو ماه را برای ریکاوری، در این منطقه خوش آب و هوا سپری می کنند. آریزونا، به عنوان مهد آماده سازی قهرمانان جهان مطرح است و این سرزمین کوهستانی بی شک به دلیل داشتن آب و هوایی بسیار خوب و ارتفاع از سطح دریا، یکی از نقاط مطلوب برای ورزشکاران است که کمپ های موجود در این ایالت آمریکا روزی 500 تا 1500 دلار از هر قهرمان ورزشی درآمد کسب می کنند. این درآمدهای ورزشی بدون شک در زیرمجموعه اقتصاد گردشگری تعریف می شود و توسعه اقتصاد منطقه ای را به همراه دارد.
این در حالی است که در ایران به این مساله نگاهی جامع نشده است و حضور تماشاگران و مخاطبان ورزش و سلامت، در شهرها یا نقاط ورزشی گردشگری با کم ترین هزینه یا حتی بدون هزینه است. در ایران، باشگاه ها برای جذب تماشاگر بیشتر، گاهی دست به اعجاز می زنند و شرایط تماشا و دیدن یک مسابقه آن هم در سطح بالاترین رقابت های باشگاهی آسیا یا بین المللی را رایگان اعلام می کنند که این نوع برخورد، علاوه بر تحت الشعاع قرار دادن گردشگری ورزشی، مخاطب یا تماشاگر را به بهره مندی رایگان از امکانات ورزشی عادت می دهد.
گردشگر ورزشی به این مفهوم است که شخصی برای دیدن مسابقات ورزشی یا شرکت در رقابت ها یا حضور در برنامه های ورزشی از شهر یا کشور خود سفر و برای آن هزینه می کند. برخی از کارشناسان معتقدند که یک دهم از سهم 600 میلیارد دلاری اقتصاد گردشگری به گردشگری ورزشی اختصاص دارد. اما با توجه به این که رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سهم ایران از درآمد صنعت گردشگری را نیم درصد عنوان کرده است باید دید که سهم گردشگری ورزشی تا چه میزان است.
وزیر ورزش و جوانان با بیان اینکه حوزه ورزش، حوزه پر سفری است، معتقد است باید به صورت جدی این حوزه ساماندهی شود و گردشگری ورزشی در ایران تقویت شود. «محمود گودرزی»، چندی پیش در سفر به شهرکرد، چهارمحال و بختیاری را یکی از قطب های مهم برای توسعه گردشگری ورزشی و ایجاد گردشگری سلامت عنوان کرد.
بر اساس اعلام وزیر ورزش و جوانان سالانه نزدیک به 700 سفر از سوی نخبگان ورزشی در کشور انجام می شود که باید این سفرها به صورت برنامه ریزی ساماندهی شود. به گفته گودرزی، سازماندهی، ساماندهی و رسیدگی به امور گردشگران ورزشی باعث جلوگیری از آسیب های احتمالی می شود. وی، توسعه گردشگری را یکی از اهداف دولت تدبیر و امید خواند و تصریح کرد: هر دو حوزه ورزش و گردشگردی می توانند به یکدیگر کمک کنند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز درباره گردشگری ورزشی می گوید: بر اساس آمارها در سال 2014 میلادی یک میلیارد و 200 میلیون نفر گردشگر در دنیا جابجا شدند که یک هزار و 476 میلیارد دلار درآمد خالص حاصل از این سفرها بود و سهم تفریحات و سرگرمی از این رقم، 6 هزار و 500 میلیارد دلار بوده است. «مسعود سلطانی فر»، چندی پیش در سفر به شهرکرد افزود: گردشگران ورزشی خارجی در تورنمنت هایی مثل المپیک، مسابقات جهانی یا لیگ قهرمانان جهان و اروپا هفت الی هشت درصد، تعداد کل گردشگران را تشکیل می دهند.
وی یادآور شد: زمانی که دولت تدبیر و امید، سکان اجرایی کشور را در دست گرفت آمار گردشگری 4 میلیون نفر با درآمد سالانه 5 میلیون دلار بود، اما این رقم هم اکنون به هفت و نیم میلیون دلار افزایش یافته است. به گفته سلطانی فر، چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از نقاط بکر و خوش آب و هوا می تواند بخشی از گردشگری ورزشی ایران را به خود اختصاص دهد.
قهرمان وزنه برداری المپیک نیز چهارمحال و بختیاری را یکی از بهترین مناطق کشور برای برگزاری اردوهای آماده سازی تیم های ملی می داند. «بهداد سلیمی» می گوید: برپایی اردوی تیم ملی وزنه برداری ایران در شهرکرد نشان داد این استان ظرفیت بالایی برای برپایی اردوهای رشته های مختلف ورزشی دارد.
شرایط آب هوایی چهارمحال و بختیاری باعث شده است تا این استان را یکی از مناطق مهم برای برگزاری اردوهای تیم های ملی تبدیل کند، اما گاهی این اردوها از نظر گردشگری ورزشی درآمدی برای این استان ندارد. وجود 9 اقلیم آب و هوایی و ارتفاع 2000 متری از سطح دریا باعث شده این بخش از ایران به عنوان یکی از مهم ترین مناطق تمرینات هوازی برای ورزشکاران مطرح باشد.
مدیرکل ورزش و جوانان چهارمحال و بختیاری می گوید: این استان با توجه به اینکه ارتفاع 2000 از سطح دریا دارد می تواند یکی از مهم ترین نقاط ایران برای توسعه گردشگری ورزشی باشد. «عبدالرحمان قاسمی نافچی» افزود: عده ای از کارشناسان، این استان را حتی از نظر موقعیت جغرافیایی با آریزونا قیاس می کنند و این استان می تواند به عنوان قطب ایران در توسعه صنعت گردشگری ورزشی نقش داشته باشد.
به گفته وی، هوای مطلوب و ارتفاع مناسب باعث شده بسیاری از ملی پوشان ایران برای تمرینات ارتفاع و هوازی به چهارمحال و بختیاری سفر و تمرینات خود را در این استان دنبال کنند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی چهارمحال و بختیاری، نیز از دایر شدن دهکده سلامت در این استان خبر داد و گفت: دهکده سلامت می تواند در ارائه خدمات ورزشی، سلامتی و غذایی نقش آفرین باشد. «مرتضی هاشم زاده چالشتری» اظهار داشت: این دهکده سلامت به عنوان یک مجتمع درمانی، بهداشتی و غذایی به منظور جذب گردشگر خارجی دایر می شود. برای ایجاد این دهکده سلامت بخش خصوصی اعلام آمادگی کرده است و در کنار خدمات درمانی بهداشتی، امکانات رفاهی و تفریحی برای گردشگران ایجاد می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان نیز از تصویب کلیات اجرایی طرح احداث دهکده المپیک ورزشی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در روستای شوراب کبیر شهرستان سامان در نشست کارگروه میراث فرهنگی و گردشگری استان خبر داد.
«بهمن عسگری سوادجانی» افزود: این طرح ورزشی و گردشگری در زمینی به مساحت 250 هکتار ساخته می شود. در این طرح پیش بینی شده است که سالن های ورزشی، مجموعه های تجاری، دریاچه مصنوعی، استخر شنا، دهکده گلف، هتل 5 ستاره و واحدهای اقامتی و سیاحتی ساخته شود.برای اجرای این طرح 610 میلیارد تومان برآورد هزینه شده است که با سرمایه بخش خصوصی و بدون دریافت تسهیلات دولتی اجرا می شود.
تا کنون ورزشکاران نامی ایران و تیم های مهم ورزشی در این استان اردوهای خود را برپا و بر احداث کمپ های تیم های ملی در چهارمحال و بختیاری تاکید کرده اند. با این اوصاف انتظار می رود به مساله گردشگری ورزشی و درآمدزایی آن به صورت جدی و علمی نگریسته شود تا از این فرصت مهم برای ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی در کنار هیجانات ورزشی بهره گرفت.
گزارش از: محمود رییسی
