میراث فرهنگی ایران هر سال همایش های رنگارنگی در داخل ایران برگزار می کند که درصد اندکی از آن ها بین المللی است و نقش چندانی در شناساندن ایران به جهان ندارند، چون اغلب شرکت کنندگان در این همایش ها باستان شناسان، انسان شناسان و زبان شناسانی هستند که ایران را به خوبی می شناسند و فقط مقاله ارائه می دهند.
عظمت فرهنگ و هنر ایران، قبل از انقلاب اسلامی، بارها در قالب برگزاری «همایش جهانی باستان شناسی و هنر ایران» به کشورهای اروپایی و آمریکایی رسید، همایشی که از آمریکا شروع و در آلمان با آغاز جنگ هشت ساله ایران متوقف شد، البته پس از انقلاب این همایش بارها در سطح ملی و در ایران برگزار شد، اما درجه بندی جهانی آن از قلم افتاد.
حالا شاهین آریامنش، باستان شناس، سردبیر مجله مارلیک و بازرس و مسئول روابط عمومی «انجمن علمی باستان شناسی ایران» در یادداشتی با عنوان «همایش های جهانی باستان شناسی و هنر ایران را احیا کنیم»، از مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می خواهد تا پس از 39 سال بار دیگر نسبت به برگزاری این اتفاق اقدام کنند.
در یادداشت آریامنش آمده است: «نخستین بار آرتور اپهام پوپ و جان شاپلی با هدف معرفی و به نمایش گذاشتن آثار باستانی به یافت شده از کاوش های باستان شناسی، همایش (کنگره) جهانی «باستان شناسی و هنر ایران» را 90 سال پیش در موزه پنسیلوانیای آمریکا پایه گذاشتند که این رویداد آغازی بر نمایش تاریخ و فرهنگ و هنر ایران در آمریکا و اروپا بود.
برگزاری شکوهمند این همایش و همچنین نمایشگاه آثار و اشیای فرهنگی ایران که از کاوش های باستانشناسی به دست آمده بود باعث شد که دولت انگلستان پیشنهاد برگزاری دومین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران را ارائه کند. این همایش همراه با نمایشگاه بین المللی هنر ایران با حضور وزیر فرهنگ وقت، محسن مقدم، دولت آبادی و مهدی بهرامی در سال 1310 در لندن برگزار شد و باستان شناسان به سخنرانی درباره کاوش های انجام شده در ایران پرداختند.
پس از آن روسیه پا پیش گذاشت و علاقه مندی خود را برای برگزاری سومین همایش نشان داد بنابراین سومین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران همراه با سومین نمایشگاه بین المللی هنر ایران و همچنین چاپ تمبر یادبود این همایش در سال 1314 در دو شهر لنینگراد و مسکو برگزار شد و در این همایش 25 هزار شی باستانی ایران به نمایش گذاشته شد. در این همایش مهدی بهرامی، محسن مقدم، محمدتقی مصطوفی، علی اصغر حکمت، علی اکبر سیاسی و عیسی صدیق حضور داشتند.
پس از آن، چهارمین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران همراه با چهارمین نمایشگاه بین المللی هنر ایران در سال 1339 در چهار شهر نیویورک، فیلادلفیا، بالتیمور و واشنگتن برگزار شد. در این همایش عزت الله نگهبان، محسن مقدم، محمدتقی مصطوفی، عیسی صدیق، دکتر فروغ و مهدی بیانی شرکت داشتند و هر کدام درباره باستان شناسی ایران سخنرانی کردند. در این همایش بود که هیئت ایرانی، هموندان همایش را مجاب کردند تا همایش بعدی در ایران برگزار شود. بنابراین پنجمین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران همراه با پنجمین نمایشگاه بین المللی هنر ایران در سال 1347 در سه شهر تهران، اصفهان و شیراز برگزار شد. در این همایش ایران شناسانی مانند «والتر هینس»، «رابرت دایسون»، «رابرت بریدوود»، «ژوزف کالدول»، «کایلر یانگ» و «فرانک هل» به سخنرانی پرداختند.
ششمین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران نیز همراه با ششمین نمایشگاه بین المللی هنر ایران در سال 1351 در آکسفورد و هفتمین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران همراه با هفتمین نمایشگاه بین المللی هنر ایران در سال 1355 در آلمان برگزار شد که با انقلاب اسلامی 1357 و حمله عراق به ایران برگزاری همایش های جهانی باستان شناسی و هنر ایران متوقف شد.»
او در ادامه یادداشت خود به قدم هایی که ایران نیز برای معرفی «باستان شناسی ایران» برداشت، اشاره می کند، قدم هایی که به اندازه قبل از انقلاب بزرگ نبودند تا باستان شناسی ایران را در ابعاد جهانی نیز معرفی کنند. به گفته ی آریامنش، «در همان سالی که ششمین همایش بین المللی باستان شناسی و هنر ایران در سال 1351 در آکسفورد برگزار می شد، فیروز باقرزاده، رییس اداره کل باستان شناسی بر آن شد تا همایش هایی بسامان در ایران برگزار کند.
بنابراین نخستین مجمع سالانه کاوش ها و پژوهش های باستان شناسی در ایران در آبان 1351، دومین گردهمایی از 7 تا 10 آبان 1352، سومین گردهمایی در سال 1353، چهارمین گردهمایی از 12 تا 17 آبان 1354، پنجمین گردهمایی در سال 1355 و ششمین گردهمایی در سال 1356 برگزار شد.
برگزاری این گردهمایی تا سال 1373 متوقف شد و سرانجام هفتمین گردهمایی از 25 تا 28 فروردین 1373 برگزار شد و به صورت نامرتب هشتمین گردهمایی در سال 1376، نهمین گردهمایی از 18 تا 21 آذر 1386، دهمین گردهمایی از 20 تا 22 آذر 1387، یازدهمین گردهمایی از 25 تا 28 آذر 1391، دوازدهمین گردهمایی از 29 تا 31 اردیبهشت 1393 و سیزدهمین گردهمایی از 10 تا 12 اسفند 1393 برگزار شدند.
اگرچه 16 سال پس از انقلاب اسلامی ایران، تلاش باستان شناسان به بار نشست و گردهمایی های باستان شناسی ایران از شهر ریشه دار «شوش» آغاز شد اما دستگاه میراث فرهنگی هیچ گاه تلاش نکرد تا همایش های جهانی «باستان شناسی و هنر ایران» را که با نمایشگاهی از آثار و یافته های باستان شناسی همراه بود، احیا کند. همایش هایی که در سال های پیش از انقلاب اسلامی در شناساندن ایران و میراث فرهنگی ایران به جهانیان نقش بسزایی داشت.
میراث فرهنگی ایران هر سال همایش های رنگارنگی در داخل ایران برگزار می کند که درصد اندکی از آن ها بین المللی است، که البته آن ها نیز نقش چندانی در شناساندن ایران به جهان ندارد، چون اغلب شرکت کنندگان در این همایش ها باستان شناسان، انسان شناسان و زبان شناسانی هستند که ایران را به خوبی می شناسند و از میراث فرهنگی ایران بسیار می دانند.
به جرات می توان گفت فعالیت های بین المللی و جهانی سازمان میراث فرهنگی در زمینه باستان شناسی، جز تفاهم نامه هایی با کشورهای اروپایی برای فعالیت های باستان شناسی در ایران چیز دیگری نبوده است، در حالی که سازمان میراث فرهنگی ایران می تواند حضور پررنگی در جهان فرهنگی داشته باشد و آثار و یافته های باستانی را همراه با همایش های باستان شناسی در کشورهای دیگر به نمایش بگذارد و از این راه به معرفی ایران و تاریخ کهن خود بپردازد.
سازمان میراث فرهنگی ایران از حضور در همایش های باستان شناسی و مناسبت هایی در زمینه باستان شناسی و میراث فرهنگی که خارج از ایران برگزار می شود، غفلت کرده است و اگر هم فعالیتی صورت می گیرد حضور شخصی باستان شناسان در آن همایش هاست که آن نیز ارائه مقاله برای افراد متخصص باستان شناس است.
در زمانی که هجمه های ایران ستیزانه برخی کشورها چهره ای یکسر خشن از ایران و ایرانیان به جهانیان ارائه کرده، وجود 200 هزار اثر تاریخی و باستانی در انبارهای موزه ملی ایران فرصت ارزشمندی برای سازمان میراث فرهنگی است تا با هدف شناساندن تاریخ و فرهنگ درخشان ایران به جهانیان همایش های جهانی باستان شناسی و هنر ایران را همراه با نمایش آثار و میراث فرهنگی ایران احیاء کند و از این طریق بخش اندکی از رسالت فرهنگی خود را به جای آورد.»
« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
