28 مارس 2024 - 00:07
یک کارشناس گردشگری:

گردشگران اروپایی به دنبال نام «اسماعیلیه» به الموت می آیند

29 مارس 2023 - 16:40 dsfr.ir/cp6oi

گردشگران اروپایی به دنبال نام «اسماعیلیه» به الموت می آیند
میثم رودکی
قلعه حسن صباح در الموت قزوین

یک راهنمای گردشگری با اشاره به اینکه استان قزوین چهل قلعه دارد، گفت: اسماعیلیه جزو جدانشدنی از الموت است و گردشگران به ویژه اروپاییان به دنبال نام اسماعیلیه به الموت می آیند چون غالب قلعه ها توسط اسماعیلیه بنا و یا فتح شده است.

به گزارش «دنیای سفر»، رسول زارعی در گفت و گو با ایسنا درخصوص قلعه های معروف استان قزوین اظهار کرد: استان قزوین چهل قلعه دارد که «قلعه حسن صباح»، «قلعه الموت» یا «قلعه گازرخان» از جمله معروف ترین آن هاست.

وی ادامه داد: «قلعه حسن صباح» از لحاظ جذب گردشگر داخلی و خارجی به قزوین سهم بسزایی را به خود اختصاص داده است؛ علاوه بر آن «قلعه لمبسر» با وسعت ۶ برابری نسبت به قلعه الموت و با برخورداری از فضایی بکر در دل کوهستان از دیگر جاذبه های گردشگری منطقه الموت محسوب می شود.

این راهنمای تخصصی کوهستان و طبیعت رشته کوه البرز خاطرنشان کرد: اسماعیلیه جزو جدانشدنی از الموت است و گردشگران به ویژه اروپاییان به دنبال نام اسماعیلیه به الموت می آیند چون غالب قلعه ها توسط اسماعیلیه بنا و یا فتح شده است. حسن صباح از فرقه اسماعیلیه بود که از مصر برخاسته بود.

وی تصریح کرد: در مورد اسماعیلیه در ایران منابع موثق بسیار محدودی وجود دارد که به رمان های تاریخی همچون «خداوند الموت» یا رمان های تخیلی که تنها به بخشی از واقعیت های اسماعیلیه پرداخته است ختم می شود و جز کتاب «تاریخ اسماعیلیه» از فرهاد دفتری؛ مورخ و اسماعیلی شناس ایرانی منابع موثق چندانی در مورد این فرقه در دست نیست.

تحریف اسماعیلیه توسط اروپاییان

زارعی اظهار کرد: در منابع مختلف مطالب متضادی در مورد اسماعیلیه می خوانیم که اغلب مربوط به دوران بعد از روی کار آمدن حسن صباح است. پدر و مادر حسن صباح اهل یمن بودند که به قم مهاجرت کردند و سپس در شهر ری ساکن شدند. آن زمان شهرهای ری و خراسان قطب ترویج اسماعیلیه در ایران بود. ترویج اسماعیلیه در ایران هم زمان با دوران سامانیان اتفاق افتاد و در زمان خلافت سلجوقیان هم ادامه داشت.

وی گفت: اسماعیلیه شیعه هفت امامی بودند، سلجوقیان ترک و سنی مذهب بودند و اجازه نمی دادند کسی به تبلیغ فرقه شیعه اسماعیلیه بپردازد و آنان به دعوت مخفیانه روی آوردند و در جستجوی جایی بودند تا حکومت خود را ایجاد کرده و طرفدارانشان بتوانند در برابر حکومت سلجوقی از خود دفاع کنند. حسن صباح در قرن یازدهم و در سال ۱۰۵۰ میلادی وارد ایران شد که در نهایت منطقه الموت را به عنوان مقر حکومت خود انتخاب کرد.

این راهنمای گردشگری عنوان کرد: در مورد قلعه الموت یا قلعه حسن صباح و یا قلعه گازرخان روایات مختلفی وجود دارد؛ عده ای معتقدند که این قلعه به فرمان حسن صباح بنا شده، برخی دیگر نقل می کنند که از بازماندگان ساسانیان خریداری شده و روایت سوم از فتح این قلعه توسط اسماعیلیه حکایت دارد.

وی ادامه داد: جالب است بدانید که اسماعیلیان توسط گروه های مختلف به اسامی متعددی نامیده می شدند که از جمله آن ها می توان به «غرامته»، «مُلاحِد»، «باطنی»، «سبعیه» و «حشاشیون» اشاره کرد که از پس هر یک از این نامگذاری ها دلایلی وجود داشت.

زارعی گفت: حقیقت و واقعیات در مورد اسماعیلیه و آداب و سنن و فتوحات و منش آن ها تحریف شده است چون هم زمان با حمله مغول به الموت، تمامی تاریخ و کتبی که اعتقادات اسماعیلیه در آن ها نوشته شده بود را به آتش کشیدند و آنچه از اسماعیلیه به جهان شناخته شد آثاری بود که توسط دشمنان و مخالفان اسماعیلیه به نگارش درآمده بود.

وی خاطرنشان کرد: وقتی مارکوپولو جهانگرد معروف به ایران رسید هیچ علاقه و انگیزه ای برای یافتن طرفداران فرقه اسماعیلیه نداشت و به سمت پیدا کردن اسماعیلیه و تاریخ معتبر آن ها نرفت و آنچه را که دهان به دهان شنیده بود و افسانه هایی را که در مورد این فرقه وجود داشت را با خود به اروپا برد تا خمیرمایه رمان های تخیلی متعددی شود که از عقاید اسماعیلیه به چاپ رسید.

این راهنمای گردشگری افزود: مارکوپولو فرقه اسماعیلیه را با نام «حشاشیون» به اروپا معرفی کرد، که بعدها به «اساسیون» تغییر کرد و امروزه واژه Assassination یا ترور کردن را برای این فرقه و در منطقه الموت به کار می برند و بر همین مبنا افسانه ها و دروغ ها را دامن زدند و کتاب های بسیاری در مورد آن نوشتند.

وی در ادامه بیان کرد: در زمان اسماعیلیه بالغ بر چهل قلعه در الموت وجود داشت که برخی از آنها همچون «قلعه لمبسر» جنبه سکونتی داشتند و برخی دیگر همچون قلعه های موجود در «زَوارک» یا «کَنگرین» از جهت نظامی مورد استفاده قرار می گرفتند و از جنبه نگهبانی و دیده بانی حائز اهمیت بودند.

زارعی اظهار کرد: مهمترین قلعه های الموت لمبسر و حسن صباح است که با فاصله ۹۰ کیلومتری از هم بنا شده است. قلعه اصلی را حسن صباح به عنوان محل زندگی خود انتخاب کرده بود و قلعه لمبسر را بعدها با لشگرکشی تسخیر کرد و از دست بومی های الموت که قوم «روشا موج» بودند درآورد و «کیابزرگ امید رودباری» را به نگهداری و رسیدگی به امور لمبسر منسوب کرد که بعدها جانشین حسن صباح شد.

حضور «خواجه نصیرالدین طوسی» در قلعه الموت

وی خاطرنشان کرد: حسن صباح در سال ۱۰۵۰ بالغ بر ۴۰ سال سن داشت که به الموت آمد و در نهایت هم در سال ۱۰۹۰ میلادی و در همان جا عمرش به پایان رسید. از دیگر افراد شاخصی که در قلعه الموت حضور داشت می توان به «خواجه نصیرالدین طوسی» اشاره کرد که از دانشمندان بزرگ آن دوران بود و بالغ بر ۲۳ سال در قلعه الموت زندگی کرد که حضورش با حمله مغول و پس از مرگ حسن صباح رقم خورد.

این کارشناس گردشگری یادآور شد: اسماعیلیه لشکر نداشتند اما دشمنان بسیاری داشتند و بارها از حکومت مرکزی در اصفهان به سمت الموت لشکرکشی شد تا اسماعیلیه را نابود کنند اما اکثر اقداماتشان با ناکامی روبه رو شد و دست خالی به اصفهان بازگشتند. علاوه بر این دشمنان داخلی، خلفای عباسی سنی مذهب عراق نیز اسماعیلیه را دشمن بزرگی برای خود قلمداد می کردند و در صدد نابودی آن ها برآمدند.

وی ادامه داد: نام دیگر اسماعیلیه «باطنی» است به این معنا که پیروان فرقه هفت امامی اسماعیلیه معتقد بودند که ظاهر آیات قرآن مطلبی برای ارائه ندارد و باید پی به باطن آیات برد و مطالب عمیق آن را استخراج کرد. به طور مثال در مورد دین هم ضرورتی به انجام نماز و روزه نیست و ایمان باطنی به آن کفایت می کند و همواره در تلاش بودند تا از شدت عمل در دین فاصله گرفته و سهل انگارانه با آن برخورد کنند به بیانی دیگر بیشتر به مباحث درونی و عرفانی می پرداختند و از اصول دین غافل بودند.

این کارشناس گردشگری افزود: همزمان با حکومت سلجوقیان، اسماعیلیه ۲۳۰ سال در الموت و در نقاطی همچون جنوب ایران و نیز البرز، سمنان، زنجان و اردبیل حکومت کردند اما در حال حاضر بازمانده ای از اسماعیلیه در الموت وجود ندارد ولی در جنوب کرمان و در استان یزد، به صورت انگشت شمار هنوز طرفدارانی از آنان باقی مانده است.

وی بیان کرد: ولایت «بَدَخشان» افغانستان بیشترین اسماعیلیه را در خود جای داده است همچنین طرفداران این فرقه در شمال پاکستان، هند، تاجیکستان، یمن، سوریه، کنیا و شرق آفریقا هم زندگی می کنند.

زارعی در پایان به «قلعه سمیران» هم اشاره کرد و گفت: از دیگر قلعه های معروف قزوین «قلعه سمیران» است که مربوط به دوران ساسانی است. این قلعه در مرز استان های قزوین و زنجان و در روستای بهرام آباد در نزدیکی سد منجیل و رود قزل اوزن واقع شده است و ۱۵۰ کیلومتر با قلعه های الموت فاصله دارد که این قلعه هم توسط اسماعیلیه فتح شده و بیش از هزار و ۲۵۰ سال قدمت دارد.

1