«چهار طاقی بازه هور» یکی از آثار تاریخی خراسان رضوی است. لغت بازه هور از دو کلمه تشکیل شده است. بازه در لهجه مشهدی به معنای دهنه بین دو کوه و تنگه و هور در زبان فارسی به معنای خورشید است.
به گزارش «دنیای سفر» چهار طاقی بازه هور در فاصله ۷۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد و جانب شرقی راه قدیمی که خراسان را با سیستان و کرمان متصل می کرده و روی تپه ای با ارتفاع حدود ۱۳ متر از سطح جاده بالاتر است، قرار دارد. روستای رباط سفید و بازه هور با فاصله ۱.۵ کیلومتری و ۳ کیلومتری، نزدیک ترین آبادی ها به این بنا هستند. در ۳۵۰ متری جنوب غربی چهار طاقی، گردنه کوهستانی قرار دارد که قلعه دختر در این مکان واقع و بر چهار طاقی مشرف است.
محمود طغرایی، مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در گفت و گو با ایسنا در خصوص این بنا اظهار کرد: بنای چهار طاقی بازه هور یکی از مهم ترین بناهای به جای مانده از دوره ساسانی در شمال شرق ایران است. این بنا اولین اثر ثبت ملی خراسان است. پژوهشگران مشرق شناس و متخصصان ایرانی زیادی در مورد کارکرد بنای بازه هور اظهار نظر کرده اند و اغلب آن را بنای مذهبی و عمدتا یک آتشکده معرفی می کنند.
وی با اشاره به اینکه پژوهش های باستان شناسی اخیرا این بنا را بسیار با اهمیت دانسته اند، افزود: در کنار آن یک بنای ستون دار شناسایی شده که با چهار طاقی یک مجموعه بوده است. هرچند این مجموعه می تواند یک آتشکده باشد اما هنوز این موضوع به صورت قطعی اثبات نشده است. بررسی های اخیر باستان شناسی نشان می دهد که در منطقه بازه هور که بیش از ۲۰ هکتار است، شاهد یک مجموعه مهم مذهبی به نام قلعه دختر، چهار طاقی و چند محدوده باستانی دیگر هستیم که تمام آن ها در برنامه طرح عرصه و حریم قرار دارند.
بازه هور معرف خراسان پیش از اسلام
مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی عنوان کرد: مهم ترین ویژگی این مجموعه تاریخی، وجود چندین اثر و بنا در آن و ظرفیت فوق العاده آن برای تبدیل به هدف گردشگری و سایت موزه است. دسترسی مناسب، آب و هوای مطلوب گردشگری، زیرساخت جاده و امکانات لازم از عواملی است که این بخش را به یک مقصد خوب گردشگری تبدیل می کند. این مجموعه آثار، بخش مهمی از تاریخ خراسان قبل از اسلام را معرفی می کند.
وی تصریح کرد: میراث فرهنگی از ۷۰ سال قبل تاکنون نسبت به مرمت، حفاظت و تعیین حریم بنای چهار طاقی اقدام کرده است. در سال های اخیر و به ویژه پس از کاوش های باستان شناسی، برنامه تعیین عرصه و حریم آن را انجام داده و از بستر تاریخی مجموعه در مقابل تخریب معدن کاران گچ محافظت کرده است.
طغرایی در خصوص برنامه های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بیان کرد: برنامه درازمدت اداره کل شامل تهیه طرح گردشگری مجموعه و ادامه کاوش های باستان شناسی، ساماندهی محوطه و بازسازی، مرمت و ایجاد سایت موزه در آنجاست؛ به طوری که مکانی مناسب برای بازدید گردشگران ایجاد شود.
ایجاد امکانات، اولین گام در جذب گردشگر
وی بیان کرد: در صورتی که طرح های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در این مجموعه به ثمر بنشیند یک مقصد ارزشمند که دارای جنبه تاریخی و تفریحی است، ایجاد می شود. این مجموعه در مسیر راه بین المللی استان های جنوبی به سمت مشهد است و می تواند گردشگران زیادی به خود جذب کند.
مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: تهیه برنامه های آگاهی رسان، نصب تابلوهای راهنما، دعوت از گروه های بازدیدکننده مانند دانشگاهیان، مدارس، گروهای مردم نهاد می تواند مجموعه را معرفی کند. البته مهم ترین اقدام در راستای جذب گردشگر ایجاد امکانات مناسب و ارائه خدمات قابل قبول است. تاکنون فقط گردشگران بازیدهای شخصی داشتند و انبوه گردشگر به این منطقه نیامده است.
وی در پاسخ به زمان آماده سازی این منطقه گردشگری گفت: پیش از حضور انبوه گردشگران باید زیرساخت هایی مانند مسیر گردشگر، سرویس های بهداشتی، محلی موقت برای استراحت، آب شرب و... ایجاد شود. در حال حاضر طرح اولیه ارائه شده است. در نهایت پس از جذب اعتبارات لازم به زیرساخت های لازم پرداخته خواهد شد.
طغرایی در خصوص جذب اعتبارات بیان کرد: اول باید تصمیم کلی در مورد طرح گردشگری بازه هور گرفته شود و سپس سرمایه گذاران را دعوت می کنیم تا طرح را ببینند. مراحل ابتدایی را نیز می توان از اعتبارات دولتی تامین کرد. در هر حال ابتدا باید کلیات طرح گردشگری مورد تایید قرار گیرد.
