یک کارشناس گردشگری اقتصاد دستوری در گردشگری را سرطان این صنعت دانست و گفت: تا چند سال دیگر این صنعت فرسوده می شود چون قیمت ها آزاد نیست سرمایه گذار وارد نمی شود و میلی به تغییر کیفیت نیست.
به گزارش «دنیای سفر»، احمد ایزدپور در گفتگو با خبرگزاری مهر بیان کرد: بعد از کرونا صنعت گردشگری دچار اغما شد ما روزی را تجربه کردیم که در یک روز ۹۵ درصد از فروش ما کلاً نابود شد صنعت گردشگری در یک بلاتکلیفی عجیبی قرار داشت. راه های بین المللی بسته شد و امکان پرواز وجود نداشت اگر هم پرواز اضطراری برقرار بود شرایط ویزا و عبور و مرور به کشورها وجود نداشت. چند ماه اول به دلیل اینکه کرونا یک پدیده نوظهور بود کسی نمی دانست باید چه کار کند همه بلاتکلیف بودن تا اینکه کم کم بازار به حالت عادی برگشت اما بحث فاصله گذاری اجتماعی مطرح و باعث شد ۶۰ درصد بازار فعال شود ولی عملا ۴۰ درصد بازار را نداشتیم. در خیلی از مسیرها تقاضا بود به خصوص مسیرهایی که با هدف تجارت انجام می شد در این شرایط عرضه و تقاضا با هم هماهنگ نبود.
وی با بیان اینکه اقتصاد دستوری سرطان صنعت گردشگری است گفت: در خیلی از حوزه ها به خصوص در حوزه پرواز داخلی، قطار و اتوبوس شاهد اقتصاد دستوری بودیم. با اینکه تأمین کنندگان ۴۰ درصد از ظرفیت را نمی توانستند بفروشند اما هزینه های ثابت شأن را داشتند. مثل این بود که ۴۰ درصد از درآمدشان را از دست داده بودند. در آمد کم بود و اجازه افزایش قیمت هم به دلیل اقتصاد دستوری نداشتند از آن طرف تعداد ناوگان نیز رو به کاهش بود. پس صرف نمی کرد که سرمایه گذاری مجدد برای افزایش ناوگان انجام شود چون هزینه ها بیشتر از درآمد بود. ما همیشه با مشکل اقتصاد دستوری در صنعت گردشگری روبه رو بودیم حتی در دوران کرونا کاهش ۴۰ درصدی ظرفیت، مزید بر علت شد تا این موضوع بیشتر از قبل مشهود شود.
ایزدپور بیان کرد: یکی از اصلی ترین مسائلی که مشتری هم لطمه آن را می بیند این است که یا بلیت پیدا نمی کند یا باید آن را سریع تر خریداری کند و یا ناوگان حمل و نقل به اندازه کافی وجود ندارد از طرفی برای سرمایه گذار هم صرف نمی کند که در این بخش کار کند پس تعداد ناوگان رو به کاهش می رود و کیفیت آن نیز افول می کند. الان در مسیر تهران مشهد و پنج مسیر پر رفت و آمد ایران نمی توانید پرواز داخلی در هر زمان که می خواهید پیدا کنید یا در صنعت ریلی آنقدر تعداد بلیط کم است که می توان گفت به دوران دهه ۶۰ و ۷۰ برگشتیم و باید مثل همان موقع از قبل بلیت ها را پیش فروش کنیم پس مشتری قدرت انتخاب و برنامه ریزی برای سفر ندارد.
این کارشناس ادامه داد: با اینکه شاید فکر کنید از طریق اقتصاد دستوری قیمت ها کنترل شده ولی در همان لحظه قدرت انتخاب مشتری بسیار پایین آمده است این اتفاق در هر کدام از بازارها افتاده است. این مشکل را در صنعت پرواز داخلی، قطار اتوبوس و تا حدودی در هتل می بینیم اما هنوز این مسئله در پرواز خارجی وجود ندارد. در کوتاه مدت با اینکه فکر می کنیم قیمت را به نفع مشتری پایین آورده ایم اما دو اتفاق بد برای مشتری افتاده است یکی اینکه نمی تواند برنامه ریزی برای سفر انجام ده چون اگر مثلاً پیش فروش قطار را از دست بدهد باید هزینه های چند برابری کند تا همان سفر را برود یا اینکه بلیت هواپیما بخرد. اتفاق بد دیگر اینکه بازار سیاه راه افتاده است. بخش زیادی از بلیت ها در بازار آفلاین به فروش می رسد. شما در سایت های آنلاین بلیت پیدا نمی کنید چون می گویند اگر بلیت را یک ریال بیشتر بفروشید فیلتر می شوید اما می روی جلوی کانتر آژانس و می گویی بلیت می خواهم. کسی کنترل نمی کند که آیا این بلیت بالاتر از سقف نرخ به شما فروخته شد یا نه.
تبعات بلند مدت و کوتاه مدت اقتصاد دستوری در گردشگری
ایزدپور گفت: علناً سیستم های تکنولوژیک کمرنگ می شوند و به سالهای قبل از آن برمی گردیم. بلیتی که امروز سقف نرخ آن یک میلیون و ۲۰ هزار تومان است در بازار آفلاین تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان فروخته می شود ولی مردم در سیستم های آنلاین به آن دسترسی ندارند. این در حالی است که سیستم های آنلاین برای این ساخته شدند که در دسترس بودن در آنها راحت تر شود. حاکمیت یک سقف نرخی برای هر مسیری گذاشته و گفته نباید بیشتر بفروشی. سیستم های آنلاین زیر ذره بین هستند چون قیمت ها را نمایش می دهند. اما همه آژانس های کشور که مدیریت نمی شوند. وقتی فردی مجبور باشد امروز به مشهد برود بلیت را گران هم می خرد. پس اینجا مشکل حل نشده بلکه صورت مسئله را پاک کرده اند. اینجا می بینیم که در کوتاه مدت مشتری متضرر می شود. برخی از افراد فکر می کنند مثلاً سقف نرخ یک بلیت یک میلیون و ۲۰ هزار تومان است. در حالی که در بازار سیاه به مشتری خدمات پشتیبانی داده نمی شود از طرفی بلیت قابل استرداد هم نیست. یعنی کیفیت سرویسی که سیستم های آنلاین می دادند در اینجا حذف شده است. این مشکلاتی است که در کوتاه مدت گریبان مشتری را می گیرد. اما در بلند مدت می بینید به تعداد صندلی های در دسترس صنعت ریلی در ده سال اخیر نه تنها چیزی اضافه نشده بلکه همان تعداد نصف هم شده است. چون صندلی قطار و لوکوموتیو اصطکاک دارد وقتی سرمایه گذار بلیت قطار را در روز خوب و بد تنها صد هزار تومان می فروشد و بازگشت سرمایه ندارد چرا باید در این حوزه سرمایه گذاری کند؟ می رود و پولش را در جای دیگری می گذارد که سود کند.
هر کجا اقتصاد دستوری وجود داشته، ورود سرمایه گذار هم کمتر شده است
وی تصریح کرد: در سال های اخیر ناوگان به صنعت ریلی اضافه نشده و همان هم که بود مستهلک شده است پس به مرور از تعداد صندلی کم و خدمت از دست مردم خارج می شود. همان صنایعی هم که با حمایت دولت پابرجا هستند؛ کیفیتشان تغییری نداشته است. سرمایه گذار برای هتل های خوب وارد نشده و همان هایی هم که داریم کیفیت شأن تغییر نکرده است. ما می بینیم هر کجا اقتصاد دستوری وجود داشته، ورود سرمایه گذار هم کمتر شده است. ما قیمت ها را کم نگه می داریم و فکر می کنیم به مردم کمک می شود اما وقتی این اتفاق می افتد سرمایه گذار وارد نمی شود و تعداد عرضه کم می شود در حالی که تقاضا کم نشده است. در این صورت تقاضا فشار می آورد و در انتها مجبور به افزایش قیمت می شوند. زمانی قیمت تعدیل می شود که سرمایه گذار وارد شود. عرضه که زیاد شد با تقاضا یکسان شده و قیمت در بازار آزاد تابع عرضه و تقاضا می شود. دوستان فکر می کنند با اقتصاد دستوری قیمت ها کم می شود درحالی که قیمت زیاد می شود ولی کسی نمی بیند.
گردشگری در حال فرسودگی است
این کارشناس بازرگانی در صنعت گردشگری گفت: ما این موضوعات را در همه جلسات مطرح کرده ایم و گفتیم فکر می کنید قیمت ها به نفع قشر ضعیف پایین می آید در حالی که اولین خیانت به همین قشر است چون کسی که پول دارد به هر حال آن بلیت را با قیمت بالاتر می خرد اما قشر ضعیف بلیت پیدا نمی کند. اتفاق بدتری که می افتد این است که در بلند مدت سرمایه گذار وارد این صنعت نمی شود و هر آنچه در این صنعت خدمات می داده مستهلک می شود. ما چند سال دیگر با صنعت فرسوده در گردشگری مواجه می شویم. چند سال دیگر باید در صف بلیت پیدا کنیم. امروز باید این صنعت به بازار آزاد سپرده شود این اتفاق در پرواز خارجی وجود دارد شما هر زمان بخواهی می توانی به استانبول با قیمت های متفاوت بروی. هر زمان تقاضا باشد قیمت بالا می رود و برعکس. در گردشگری مشخصاً به فرسودگی می رسیم. این اتفاق را در صنعت ریلی اتوبوس و هتل ها نیز به راحتی می بینید.
