29 مارس 2024 - 09:48

از موزه عروسک های ملل تهران چه می دانید؟

22 ژوئیه 2022 - 09:00 dsfr.ir/9a6jh

از موزه عروسک های ملل تهران چه می دانید؟
مرضیه موسوی
موزه عروسک های ملل تهران

بیش ترین مخاطبان «موزه عروسک های ملل» کودکان و نوجوانان هستند، اما بزرگ ترها نیز از دیدن این عروسک ها استقبال خوبی می کنند.

ویترین های این موزه قد کوتاهی دارند. عروسک های رنگارنگی، از چوب و پارچه و نخ و پوست بلال و ...، پشت ویترین ها خودنمایی می کنند و بچه ها مشغول تماشای شان هستند. گرچه بیش ترین مخاطبان «موزه عروسک های ملل» کودکان و نوجوانان هستند، بزرگ ترها هم از دیدن این عروسک ها و شنیدن قصه هایی که از گوشه و کنار دنیا سوغات آورده اند استقبال خوبی می کنند. موزه عروسک های ملل به تازگی از حوالی میرداماد به دروازه دولت و طبقه دوم موزه عروسک های ایران، نقل مکان کرده است. این موزه خصوصی تنها یک سال بعد از بازگشایی جایزه موزه داران برتر سازمان میراث فرهنگی را از آن خود کرد و از سال 94 تا 96 جایزه موزه برتر ایکوم را به خود اختصاص داد. هم اکنون بازدید از موزه به دلیل شرایط کرونایی، با هماهنگی قبلی و در روزهایی غیراز شرایط هشدار امکان پذیر است.

گردهمایی ۲ هزار عروسک

هر ویترین و عروسکی، هر تابلو سوزن دوزی و قاب عکسی که روی دیوارهای این موزه به چشم می خورد، از راه دوری آمده و قصه ای شنیدنی دارد. از گرجستان و آفریقا گرفته تا آلمان، نپال و مکزیک. بد نیست بدانید اینجا یک موزه خصوصی است که با مجوز سازمان میراث فرهنگی فعالیت خود را از سال 1393 آغاز کرده است. عروسک هایی از 84 کشور دنیا پشت ویترین های این موزه جاگرفته است. عروسک هایی بومی که در کشور خودشان قصه هایی دارند و با فرهنگ و زندگی آن مردم گره خورده اند. بیش از 2هزار عروسک از کشورهای مختلف در این موزه جمع شده اند و همگی سوغاتی از گوشه و کنار دنیا هستند.

تعامل با موزه

اجرای نمایش های عروسکی، نمایش سایه، بازی و آموزش هم بخش دیگری از فعالیتی است که در این موزه انجام می گیرد. بازدیدهای گروهی موزه عروسک های ملل برای دانش آموزان و گروه های سنی مختلف، معمولاً با بازی و قصه و نمایش های گوناگونی همراه است. روایت هایی که از عروسک ها تعریف می شود، بسته به گروه سنی مخاطب ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد. کارگاه های مختلفی هم برای ساخت عروسک و آشنایی با قصه ها و افسانه های دنیا در این موزه نقلی برگزار می شود. برای بازدید از این موزه باید از قبل با روابط عمومی موزه هماهنگ کنید. در ادامه قصه تعدادی از این عروسک ها را می خوانید.

لایکونیک، قهرمان لهستان

وقتی مغول ها به لهستان حمله می کنند، 2 سرباز شجاع شبانه به چادر فرمانده لشکر می روند و او را می کشند و صبح آن روز، با لباس و اسب فرمانده مغول ها، در شهر می چرخند تا به همه این شکست نابهنگام مغول ها را نشان دهند. لایکونیک نماد این سربازان شجاع است و در جشن و پایکوبی های مردم لهستان حضور دارد؛ همانطور که لهستان پایکوبی آن پیروزی را مدیون لایکونیک است. در این موزه هر عروسک برای خودش قصه ای دارد؛ قصه هایی که از فرهنگ و تاریخ هر ملت ریشه می گیرد و جنگ ها و پیروزی ها و آرزوها و رنج و احساسات هر ملت را با خود حمل می کنند.

داروما، عروسک آرزوهای ژاپنی

عروسک داروما چشم ندارد. بچه های ژاپنی وقتی آرزویی دارند خودشان برای این عروسک یک چشم می کشند و جای خالی چشم دیگر همچنان باقی می ماند. بچه ها آرزوی خود را روی تن این عروسک می نویسند و تا زمانی که به آرزویشان نرسند، چشم دوم عروسک را نمی کشند. با این کار ژاپنی ها هرگز آرزوهای خود را فراموش نمی کنند و یادشان نمی رود زمانی برای رسیدن به آنچه امروز دارند، چقدر تلاش کرده اند و منتظر بوده اند. آرزوها، نقش مهمی در فلسفه ساخته شدن بسیاری از عروسک ها در دوران گذشته در کشورهای مختلف داشته اند. این موضوع تنها مختص فرهنگ شرق آسیا نیست و در اغلب کشورهای جهان می توان نمونه هایی از آن را به چشم دید.

فندق شکن از آلمان می آید

بچه های کوچک تر عروسک فندق شکن را با انیمیشن «باربی و فندق شکن» در ذهن سپرده اند. اما نمی دانند این عروسک تا به درخت کریسمس و انیمیشن های پرطرفدار امروز برسد، چه راه پر پیچ و خمی را طی کرده است. نخستین بار عروسک های فندق شکن را مردم روستایی در آلمان ساختند؛ معدنچیانی که بعد از تعطیلی معدن، کار خود را از دست داده بودند و برای گذران وقت و زندگی، شروع به ساخت عروسک های ساده چوبی کردند که در آلمان طرفداران زیادی پیدا کرد. روی سر این عروسک ها در دوره جنگ جهانی دوم به جای کلاه معدنچی، کلاه سربازی نشست. هر سرباز آمریکایی که از جنگ جهانی به خانه برمی گشت یکی از این عروسک ها را به یادگار با خود آورد و این موضوع باعث شهرت بیشتر عروسک فندق شکن شد. بعدها این عروسک به انیمیشن ها و کتاب های قصه هم راه پیدا کرد و به عروسک فندق شکن معروف شد.

آکوابا در دست زنان آفریقایی

آکوابا نماد باروری در آفریقاست. این عروسک نه مخصوص کودکان، بلکه عروسکی است برای زنان آفریقایی. زنانی که بارور نمی شوند این عروسک را همیشه همراه خود نگه می دارند و مدام به آن نگاه می کنند تا طبق یک باور قدیمی، زن بارور شود و بتواند فرزند خود را به دنیا بیاورد و بزرگ کند و همیشه همراه خود داشته باشد. در موزه عروسک های ملل، عروسک های ریز و درشت دیگری هم از کشورهای آفریقایی به چشم می خورد. نکته جالب در مورد برخی از این عروسک ها این است که نه برای بازی کودکان، بلکه برای باورهایی که بزرگسالان دارند ساخته شده اند.

ماتریوشکا عروسکی از روسیه

یک روز که «اکسانا» کوچک ترین عروسک ماتریوشکا مشغول بازی بود، باد شالش را با خود می برد و روی تپه ای پرت می کند. دست اکسانا به شالش نمی رسد و برای رسیدن به آن از خواهر بزرگ ترش کمک می گیرد. او هم از خواهر بزرگ تر از خود و به همین ترتیب تا بزرگ ترین خواهر دست به کار می شوند تا شال اکسانا را به او برگردانند. ماتریوشکا نماد همدلی و کمک کردن به یکدیگر در روسیه است. این عروسک به صورت سری چندتایی و در اندازه های خیلی کوچک تا خیلی بزرگ است و از چوب ساخته شده. ماتریوشکا عروسکی توخالی است و بزرگ ترین عروسک، سایر عروسک ها را در دل خود جا می دهد. بزرگ ترین ماتریوشکایی که تا به حال ساخته شده شامل 72 عروسک توخالی است.

1