رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی، هنر هخامنشی را تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی خواند و گفت: بازگشت به گذشته تاریخی در حوزه هنرهای سنتی به معنای تکرار آنچه در گذشته رخ داده نیست.
به گزارش «دنیای سفر» به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید عبدالمجید شریف زاده رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه عصر ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، در نخستین نشست علمی هفته میراث فرهنگی سخنرانی کرد.
وی با اشاره به مدیریت هنر در ادوار گذشته و آنچه امروز باید اتفاق بیفتد تصریح کرد: بازگشت به گذشته تاریخی در حوزه هنرهای سنتی به معنای تکرار آنچه در گذشته رخ داده نیست بلکه به معنای فهمیدن آن چیزی که رخ داده، برنامه ریزی برای امروز و حرکت به سمت آینده است.
شریف زاده در ادامه با اشاره به مدیریت هنر در دوره هخامنشی، هنر هخامنشی را تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی برشمرد و گفت: تلاش آنها برای سازماندهی یک امپراطوری عظیم و ایجاد ارزش های جهانی، این هنر را نه به یک هنر پویا، بلکه به هنری منسجم، ایستا، برنامه ریزی شده و دارای الگوهایی متعالی بدل ساخت، زیرا دستاوردهای چشمگیر هخامنشیان از استعداد برنامه ریزی در یک مقیاس وسیع و قدرت مدیریت عملی آنها ناشی می شد.
وی افزود: با بررسی آثار هنری برجای مانده از هخامنشیان و همچنین آثار حجاری در تخت جمشید به عنوان برترین نمونه از هنر این دوره، مشخص می شود نقوش با وجود تنوع بسیار، یکسان هستند.
شریف زاده در ادامه به شکل گیری و ساخت جندی شاپور در زمان ساسانی اشاره کرد و افزود: پس از پیروزی شاپور اول ساسانی (۲۴۱ ۲۷۲ میلادی) بر والریانوس امپراتور روم در سال ۲۶۱ میلادی، شاپور دستور داد تا در جنوب غرب ایران در ۳۰ کیلومتری شرق شوش، ۱۸ کیلومتری جنوب غربی دزفول و ۱۰ کیلومتری شمال غرب شوشتر، شهری که نام آن را جندی شاپور گذاشت بنا کنند.
وی گفت: نقشه شهر مستطیل و شبیه صفحه شطرنج و دارای خیابان های وسیع و موازی بود و مدت ۱۰ سال ساخت آن طول کشید که دلیل بر نظارت مدیریتی بر تولید هنری است، که فرم و ابعاد استاندارد را تعیین می کرد.
شریف زاده افزود: کشورداری ایرانیان و مسائل حقوقی و حکومتی، حل و فصل مسائل مالی و اقتصادی در سراسر امپراتوری، وجود کتابخانه ها و مراکز اسناد و املاک و نشر سالنامه ها برقراری مبادلات بازرگانی، برقراری مقررات امنیتی، پیشرفته بودن امر معماری و هنرهای وابسته به آن، وجود معابد و دانش های مذهبی، انواع هنرها، همه بیانگر وجود مکان های آموزشی این تخصص ها هستند.
رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی گفت: ایجاد سکونت گاه ها و نحوه معماری آن ها و تحولات هنری، هر یک در تمام زمینه های فنی و کاربردی نوع خاصی از آموزش (پنهان آموزی های میتنی بر رمز و تلقیات سینه به سینه) را ایجاب کرده است.
وی در پایان افزود: حمایت شاهان ساسانی از مرکز علمی هنری جندی شاپور باعث حفظ و تداوم آن مرکز علمی و فرهنگی در دورۀ ساسانیان و کسب جایگاه ویژۀ علمی و فرهنگی هنری شهر جندی شاپور در تاریخ ایران شد.
گاهنگاری نسبی و مطلق تپه بروه سردشت
مهناز شریفی استادیار پژوهشکده باستان شناسی در ادامه با تشریح پروژه گاهنگاری نسبی و مطلق تپه بروه سردشت، عصر مفرغ قدیم،)حسنلو(Vllشمال غرب ایران، گفت: شمال غرب ایران در ادبیات باستان شناسی ایران حائز اهمیت فراوانی است و یکی از مناطق مهم ایران در عصر مفرغ است چرا که در ارتباط با حوضه های فرهنگی مناطق جنوب قفقاز و شرق اناتولی و شمال بین النهرین مطرح است.
وی با بیان اینکه تپه بروه در شهرستان سردشت استان آذربایجان غربی، در جنوب غربی دریاچه ارومیه قرار دارد گفت: نتایج کاوش های حسنلو و بروه نشانگر فرهنگ رایج حسنلو VII در حوضه جنوب دریاچه ارومیه و بیانگر این نکته هستند که در اواخر هزاره چهارم و در طول هزاره سوم پیش از میلاد مناطق جنوبی دریاچه ارومیه به همراه سرشاخه های زاب یک مسیر متفاوت فرهنگی (فرهنگ دارای سفال نارنجی) را طی کرده اند و فرهنگ کوراارس به این منطقه راه نیافته است.
این باستان شناس افزود: نتایج کاوش های باستان شناسی و بررسی های سطحی نشان می دهد که بروه می تواند نقش مهمی در تعریف سنت فرهنگی سفال نارنجی داشته باشد و نکته مهمی که در مورد این تپه اهمیت دارد این است که فرهنگ کوراارس به این منطقه راه نیافته و فرهنگ بروه تابع سنت فرهنگی حسنعلی است.
اخلاق بازسازی در میراث فرهنگی
فاطمه علی میرزایی در ادامه این نشست سخنانش را با موضوع اخلاق بازسازی در میراث فرهنگی آغاز کرد و با اشاره به اینکه بازسازی همیشه یکی از بحث برانگیزترین موضوعات برای کسانی بوده که به شواهد مادی گذشته علاقمند هستند گفت: برخی از افراد همواره اشتیاق زیادی برای کامل کردن یک ساختمان ارزشمند یا اثر هنری ناقص، دارند و برخی دیگر همچون فیلسوفان، باستان شناسان و دیگر متخصصان میراث بر این عقیده اند که اثر ممکن است در حالت ناقص خود ارزش بیشتری نسبت به حالت بازسازی شده داشته باشد، بنابراین اغلب دیدگاه نسبتاً منفی نسبت به بازسازی میراث دارند و آن را نامناسب یا حتی غیرمجاز می دانند.
وی افزود: در این بحث، استدلال می کنیم که اتخاذ چنین نگرش های سختگیرانه نسبت به بازسازی میراث غیرقابل توجیه است و بالعکس، ما معتقدیم که بازسازی میراث با در نظر گرفتن برخی ملاحظات اخلاقی و نیز قواعد بین المللی، می تواند هم مجاز و هم مفید باشد.
این پژوهشگر با بیان اینکه ما در حمایت از بازسازی، با رد استدلال هایی بر علیه بازسازی، استدلال می کنیم که گاهی اوقات دلایل خوبی برای تعمیر مجدد وجود دارد و انجام این کار از نظر اخلاقی قابل قبول است تصریح کرد: ما معتقدیم که گاهی ملاحظات اخلاقی در انتخاب می تواند با آسیب رساندن به چیزی که ذینفعان دوست دارند، به طور ناعادلانه به آنها آسیب برساند، آنها را در مورد تاریخشان گمراه کند یا به آنها و یا محصولات فرهنگی شان بی احترامی کند به همین دلیل است که ورود به بحث اخلاق بازسازی میراث ضروری است.
وی در پایان با بیان برخی استدلال ها در این حوزه گفت: حتی اگر بازسازی میراث فرهنگی تخریب شده از نظر اخلاقی مجاز باشد، این بحث باز خواهد بود که هر کسی در مقام تصمیم گیری بتواند با توجه به شرایط و به طور جداگانه در مورد بازسازی هر اثر شایسته ترین تصمیم را بگیرد.
