«تا اکسپو ژاپن کمتر از سه سال باقی مانده و ما راه زیادی در پیش داریم تا بتوانیم قصّه ایران را آن طور که شایسته است، به گوش جهانیان برسانیم.»
به گزارش «دنیای سفر»، بهاره جهاندوست، نقّال و قصّه گو، در یادداشتی با عنوان «قصه گویی مدرن در اکسپو دبی» به مشاهده و بررسی غرفه چند کشور در اکسپو ۲۰۲۰ از منظر قصّه گویی و روایت گری می پردازد.
او در این یادداشت اکسپو را این گونه ارزیابی می کند: «اکسپو ۲۰۲۰ دبی که چندروز پیش به فعالیت شش ماهۀ خود پایان داد، بزرگترین نمایشگاه و محل بازدید دنیای پساکرونا بود. در این رخداد ۱۹۲ کشور توانمندی ها و ظرفیت های اقتصادی، فنّی، علمی و فرهنگی خود را به مخاطبان ارائه و هرکدام سعی کردند ضمن وفاداری به مضمون و شعار این دوره از اکسپو یعنی «ارتباط ذهن ها، خلق آینده» با استفاده از ابزارهای نوین و شیوه های خلاقانه، بازدیدکننده بیشتری را به سمت خود جلب کنند و تأثیر عمیق تر و نقش مهم تری در مسیر ایجاد تحرّک و فرصت و پایداری جهان داشته باشند.
۲۳ میلیون نفر از سراسر دنیا برای بازدید حضوری از این نمایشگاه راهی دبی شدند و شاید میلیون ها نفر دیگر نیز از طریق تور مجازی و پخش زنده، پاویون ها و رخدادهای اکسپو ۲۰۲۰ را دنبال کردند. من یک ماه در این رخداد جهانی حضور و مشارکت داشتم. اگر بخواهم یک عنصر کلیدی متمایزکنندۀ اکسپو از سایر نمایشگاه ها و اجتماعات جهانی را نام ببرم آن «تنوع روایت ها»ست.
همه کشورهای شرکت کننده سعی می کردند به شکلی نوآورانه و منحصربه فرد هویت ملی خود در عرصه های مختلف از جمله اقتصادی، فرهنگی، علمی و غیره را به مخاطبان معرفی کنند و در عین حال این هویت خاص را بخشی از یک شخصیتِ جهانی بزرگ تر به نمایش بگذارند. به عبارت دیگر، در اکسپو دبی ۱۹۲ روایت متفاوت با هدف ارتباط ذهن های بشری و خلق آینده برای همه جهانیان، در جریان بود.
تار و پود اکسپو روایت بود و قصّه. روایت های کهن تاریخی سرزمین ها، قصّه هایی از شکوه تمدّن های دوردست، نمایش دستاوردهای کنونی و تصویرسازی و پیش بینی از آینده.
به عنوان یک قصّه گو که در حوزه روایت ها و داستان های اساطیری متمرکز بوده ام، شنیدن و دیدن این روایت ها برایم بسیار آموزنده و تجربه ای فراموش نشدنی بود که آموختن آن در هیچ کلاس و دوره ای میسّر نمی شد. بنابراین تصمیم گرفتم چند نمونه از اشکال روایت را که در اکسپو ۲۰۲۰ دبی تجربه کردم، به صورت اجمالی با شما در میان بگذارم.
بنا به تجربه و مشاهداتم که البته با آمارهای رسمی اکسپو نیز تطابق دارد، پاویون ها و رخدادهای پرتقاضا که صف های طولانی انتظار داشتند، عموماً سناریو یا چیدمانی خاص خودشان برای بازدیدکنندگان تدارک دیده بودند که فرد در جای دیگری نمی توانست آن را تجربه کند. اگرچه تمامی پاویون ها توانمندی های کشورشان در گذشته، اکنون و آینده را با استفاده از تکنولوژی های روز، مانند صفحه نمایش های عظیم، نورپردازی، موسیقی و غیره به مخاطبان ارائه می کردند، اما چگونگی استفاده از این ابزارها و رویکردشان در روایت، در تأثیرگذاری بر بازدیدکنندگان بسیار مؤثر بود.
برای مثال در پاویون کشور آلمان در ابتدای ورود، هریک از بازدیدکنندگان یک گجت ساده دریافت می کردند که اسم و ملیّت شان روی آن به صورت دیجیتالی تگ (چسبانده) شده بود. بازدیدکننده در فضای پاویون هرگاه در کنار کامپیوترها و ابزارهای تعاملی قرار می گرفت اطلاعاتی از کشور او به همراه اسمش روی صفحه های نمایش ارائه می شد. مثلاً برای من اطلاعاتی درباره میزان رشد اقتصادی ایران یا سهم ایران در میزان آلودگی زیست محیطی جهان به نمایش درمی آمد و در مراحل بعد با مشارکت در رویه هایی که گردانندگان این پاویون برای توسعه پایدار زمین تدارک دیده بودند، راهکارهای لازم برای من به منظور کمک به این توسعه پایدار به نمایش درمی آمد و بعد در سالن انتهایی همه بازدیدکنندگان در یک فعالیت تعاملی برای تأمین انرژی پاک و توسعه پایدار شرکت می کردند و براساس میزان سهمی که در انجام این فعالیت داشتند، اسم و ملیت شان با فونت و رنگ متفاوت روی صفحه نمایشی عظیم به نمایش درمی آمد. در واقع در این پاویون بازدیدکننده با هویت مستقل خود در یک فعالیت جمعی با سایر ملیّت ها مشارکت کرده و نوعی تنیدگی و جهانی شدن را به صورت عینی تجربه می کرد. بهره گیری از روایت های فردی و در خدمت گرفتن آن ها برای روایتی بزرگ تر و جهانی تر، سناریو بی نظیری بود که تحمّل صف های طولانی را در هوای گرم دبی برای بازدیدکنندگان پاویون آلمان توجیه می کرد و ارزشش را داشت.
استفاده از ابزارها و راهکارهای نوین برای نمایش روایت های پاویون ها بسیار خلاقانه و متفاوت بود. در پاویون کره جنوبی، مخاطب با اسکن کردن کیوآرکدهای (QR Codes) روی دیوارها، وارد دنیای واقعیت مجازی (Virtual Reality) می شد. تعامل با فرهنگ و اقوام در پاویون های پاکستان و عمّان با استفاده از پخش بو و عطر صورت می گرفت. در پاویون هلند اطلاعات مفیدی در خصوص زمین پاک و کشاورزی به صورت شماتیک، درون چترهایی که در دست بازدیدکنندگان بود، به نمایش درمی آمد. در پاویون ژاپن هر بازدیدکننده یک آواتار یا شخصیت مجازی انحصاری به خود می گرفت و در فعالیت های تعاملی مشارکت می کرد. در پاویون تایلند روایت ها با نمایش های خیابانی مدرن و پرزرق وبرق به مخاطبان ارائه می شد.
تمامی این ابزارها به کمک آمده بودند تا راوی بتواند روایت خود را به بهترین شکل نقل کند و عمیق ترین تأثیر را بر روی مخاطب داشته باشد. این شیوه روایت، قصه گویی دیجیتال (Digital Storytelling) است که به عنوان راهکاری مؤثر برای ایجاد احساس تعلّق خاطر و همراهی بین افراد در اکسپو دبی به خوبی آزموده شد. در این شیوه فرقی نمی کند داستانی که قرار است روایت شود مربوط به هزاران سال قبل باشد یا هزاران سال بعد؛ شیوه روایت گری به دلیل ارتباط و تعاملی چندوجهی که با مخاطب دارد، او را به طور کامل در جریان روایت قرار می دهد.
به عنوان یک قصّه گو امیدوارم مقوله قصه گویی و روایت گری دیجیتال و مدرن در کشورمان ایران هم جدی گرفته شود و در آینده با بهره گیری از متخصصان فنّی، کارگردان های هنری، کارشناسان علوم انسانی و شخصیت شناسی بتوانیم روایت های غنی و بی نظیر فرهنگی کشورمان را به شیوه ای جهانی ارائه دهیم. تا اکسپو ژاپن کمتر از سه سال باقی مانده و ما راه زیادی در پیش داریم تا بتوانیم قصّه ایران را آن طور که شایسته است، به گوش جهانیان برسانیم.»
