وقتی بار #سفر می بندی تا ایام نوروز را به عنوان گردشگر به نقاط مختلف سر بزنی، به نقطه ای بر می خوریم که آن را #ابهر می نامند، شهرستانی که به صنعتی بودن در استان #زنجان شهرت دارد.
ابهر را پیش تر به عنوان دروازه تمدن شمال غرب کشور نامگذاری کرده اند. این شهرستان دومین شهر پرجمعیت استان زنجان بوده و در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی زنجان و ۲۳۰ کیلومتری غرب تهران واقع شده است. این شهرستان دارای سه شهر بزرگ ابهر، صائین قلعه و هیدج بوده و به همین خاطر می توان از آن به عنوان منطقه ای که دارای ظرفیت های گردشگری است، یاد کرد.
ابهر جزو شهرستان هایی است که بیش ترین تمرکز صنایع را در خود جای داده و به همین خاطر از این شهرستان به عنوان شهر صنعتی استان زنجان یاد می شود اما این باعث نمی شود که صنعت گردشگری این شهرستان در کنار سایر صنایع از فروغ کمتری برخوردار باشد.
بقعه پیر احمد زهرنوش
یکی از اماکن دیدنی ابهر، بقعه پیر احمد زهرنوش است که هر سال نیز آمار قابل قبولی را به لحاظ بازدید گردشگران به خود اختصاص داده است. این بقعه مربوط به سده ششم و هفتم هجری قمری بوده و در حاشیه جنوبی شهر ابهر واقع شده که در اول مهرماه ۱۳۵۳ با شماره ثبت ۹۸۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آنچه که امروز در مورد این بنا می توان گفت، این است که این بنا در سال های اخیر و با گسترش شهر، به بخشی از شهر ابهر تبدیل شده است. در بین مردم ابهر معروف است که مکان این بقعه با رونق شهر بارها درون شهر قرار گرفته و پس از گذشت آن دوران به بنایی در حاشیه ابهر تبدیل شده و در حال حاضر این بنا در میان میدانی به همین نام در جنوب ابهر قرار دارد.
از ظواهر بقعه پیدا است که معماری مقبره یک بنای چهار طاقی بوده و با شکست ها و جرزهای ایجاد شده، از داخل به بیست وجهی تبدیل شده است. بر فراز چهار طاقی مقبره گنبد زیبایی به سبک پنج و هفت از گونه گنبدهای سلجوقی استوار گشته و این گنبد به گنبدهای مساجد جامع قروه و سجاس مانند است.
درسجین؛ روستای هدف گردشگری
در ۱۳ کیلومتری جنوب شرقی ابهر روستایی به نام درسجین قرار دارد. شاید این سوال در ذهن همگان متبادر شود که ابهر دارای روستاهای زیادی است و این روستا چه وجه تمایزی با سایر مناطق روستایی دارد که باید گفت این روستا یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان زنجان بوده و با اجرای طرح هادی در این روستا تا به امروز میزبان گردشگران زیادی بوده است.
اهمیت روستای درسجین به لحاظ ظرفیت های گردشگری زمانی دو چندان می شود که بدانیم در سطح کشور فقط نزدیک به ۸۰ روستای هدف گردشگری وجود دارد، به همین خاطر درسجین با قرار گرفتن در این آمار توانسته است سهم ارزنده ای را از این حیث در حوزه گردشگری به استان زنجان ببخشد و خوشبختانه از این ظرفیت تا به امروز به خوبی استفاده شده است.
اگر به هر فردی آدرس این روستا را بدهیم، ناخودآگاه خواهد گفت گویش اهالی این روستا ترکی است اما برخلاف تصور و با توجه به قدمت بالای این روستا، گویش محلی بختیاری با ویژگی های خاصی رواج دارد. فرهنگ این روستا نمونه ای از قوم بختیاری شیراز است که به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه جغرافیایی دیگر، این فرهنگ و رسوم با روستاهای اطراف خود آمیخته شده است.
آبشار کوله خانه؛ اعجازی در دل طبیعت
آبشار گله خانه یا کوله خانه که از جاذبه های طبیعی ابهر است، در نزدیکی روستای زیبا و سرسبز گله خانه در ۲۲ کیلومتری شهر ابهر قرار دارد. این آبشار بسیار زیبا با ارتفاع تقریبی ۱۵ متری، بلندترین و زیباترین آبشار شهرستان ابهر است.
روستای کوله خانه روستای کوچکی است که تنها چند خانوار معدود در آن زندگی کرده و از طریق باغات میوه و مزارع وسیع امرار معاش می کنند. مسیر منتهی به آبشار از میان روستای زیبای کوله خانه گذشته و با عبور از میان صخره ها به آبشار می رسد. آبشار در میان کوه ها قرار گرفته و اطراف آن با درختان بلند و زیبایی احاطه شده و مناظر اطراف آن بسیار چشم نواز است.
این آبشار محصول عبور رودخانه ای است که از روستا عبور می کند و در نهایت از صخره فرود می آید و آبشار زیبایی را خلق می کند. بسیاری از خانواده های ابهری و شهرهای اطراف در فصول گرم سال، خود را به این آبشار زیبا می رسانند و در پایین آبشار بر روی تخته سنگ های بزرگ مجاور آب گیر، کمپ زده و به تفریح می پردازند.
ابهر رود؛ زاینده رودی در ابهر
ابهر رود از دو شاخه دائمی و فصلی تشکیل شده و شاخه فرعی آن از حوالی چمن سلطانیه سرچشمه می گیرد و در نزدیکی ابهر به شاخه اصلی می پیوندد. شاخه اصلی این رودخانه از کوه های غرب و جنوب غربی ابهر سرچشمه می گیرد.
گردشگران برای دیدن زیبایی های وصف ناشدنی ابهر رود باید جذابیت آن را از نزدیک به نظاره بنشینند. ابهر رود مهم ترین رودخانه جاری در سراسر شهرستان ابهر و شریان حیاتی این منطقه بوده و یکی از شاخه های رودخانه شور فشاپویه است.
بیشتر گردشگرانی که از این رودخانه دیدن می کنند، به دنبال سرچمشه آن می گردند که باید گفت سرچشمه آن کوه سرآهند است. همچنین درباره ابهر رود می توان این گونه اظهار کرد که این رودخانه، زاینده بود، به این معنی که در طول مسیر آن، آب از بستر و کناره های آن می جوشید و بیرون می زد.
روستای تاریخی قروه با قدمتی سه هزار ساله
در ۱۶ کیلومتری شرق ابهر روستای قروه با قدمتی سه هزار ساله که یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان زنجان است، قرار دارد. مردم این روستا به دامداری و کشاورزی مشغول هستند و با تولید محصولات لبنی و صنایع دستی به امرار معاش می پردازند.
در این روستا آثار تاریخی و طبیعی همچون مسجد جامع، امامزاده عبدالخیر، پل تاریخی قروه و آسیاب سنگی و آبی وجود دارد که دیدن آن ها برای هر گردشگری توصیه می شود. خانه های قدیمی روستا یکی از جاذبه های تاریخی بوده و بر روی رگه ای از صخره بنا شده است و آثار آن هنوز به چشم می خورد.
در روستای تاریخی قروه آثاری از دوران سلجوقی، ایلخانی، صفوی، پهلوی و معاصر دیده می شود که مسجد جامع قروه یادگاری از دوران سلجوقی است. این مسجد که به مسجد جمعه نیز معروف است، همانند مساجد این دوران به سبک چهار ایوانی ساخته شده و گنبد زیبای آن بر چهار فیل پوش استوار است.
امامزاده زیدالکبیر
امامزاده زیدالکبیر که در بین اهالی ابهر به شاهزاده زید نیز شهره است، یکی از چند بقعه متبرکه این شهر بوده و در میدانی به همین نام قرار دارد. بنای امامزاده یک سره از آجر ساخته شده و یک گنبد زیبا و منحصر به فرد بر فراز آن قرار گرفته است.
زیباترین بخش نمای بیرونی، گنبدی مخروطی شکل بوده و دارای پایه ای استوانه ای و بلند است. این گنبد خاص و مرتفع دو جداره بوده و با کاشی کاری های زرد، آبی و فیروزه ای به طرز زیبایی آراسته شده است. این گنبد منحصر به فرد که بیشتر بر فراز آرامگاه ها به چشم می خورد، در این منطقه بسیار کم نظیر بوده و در قرن سوم هجری در معماری ایرانی رواج یافته است.
این بقعه متبرکه از دو بخش تشکیل شده که بخش اصلی آنکه مقبره در آن قرار دارد و بخشی دیگر که شبستان بنا را تشکیل می دهد. قسمت اصلی آرامگاه با یک ورودی مستقیم بعد از عبور از هشتی قابل دسترس است. این امامزاده در ابتدا در مرکز یک گورستان قرار داشته است که امروزه اثری از آن به چشم نمی خورد.
چشمه علی بلاغی؛ چشم نواز گردشگران
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه یکی از مکان های دیدنی و طبیعی شهرستان ابهر، چشمه علی بلاغی است، اظهار می کند: آب این چشمه پر آب، زلال و گوارا است که از دامنه کوه ها بیرون آمده و نکته جالب توجه اینکه مقدار آب این چشمه در فصول مختلف سال تغییری نمی کند.
امیر ارجمند در گفتگو با خبرنگار مهر با یادآوری اینکه از آب چشمه علی بلاغی، کشاورزان برای آبیاری مزارع و باغ ها استفاده می کنند، ادامه می دهد: همچنین غارهای متعدد در قسمت شرقی چشمه به جذابیت های گردشگری این منطقه افزوده که می توان از غار زگیل به عنوان یکی از مهم ترین غارهای این منطقه یاد کرد که به جذابیت های گردشگری اطراف چشمه علی بلاغی افزوده است.
وی با اشاره به اینکه طول این غار به چندصد متر می رسد و احتمال وجود غارهای بزرگ تر نیز در ادامه این غار وجود دارد، تصریح می کند: شاید این نکته برای گردشگران جالب باشد که این مکان مناسب برای شب مانی بوده و بهترین فصول نیز برای این کار بهار و تابستان است.
سد کینه ورس؛ دیدنی ساخت بشر
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان با یادآوری اینکه سدها علاوه بر تأمین آب شرب شهرها و روستاهای اطراف خود، به یکی از جاذبه های گردشگری در شهرهای ایران تبدیل شده است، اظهار می کند: سد کینه ورس نیز یکی از این سدها است که در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی ابهر و ۵ کیلومتری روستای کینه ورس در میان تپه ماهورهایی کوچک و بزرگ جای گرفته است.
اسماعیل افشاری با اشاره به اینکه سد کینه ورس علاوه بر تأمین آب شرب شهرهای ابهر و خرم دره، با خلق منظره بی بدیلی در کوهستان به یکی از نقاط گردشگری در استان تبدیل شده که هر ساله در فصول مختلف میزبان گردشگران است، می افزاید: گردشگران می توانند در اطراف دریاچه سد کینه ورس به تفریح و گشت و گذار در طبیعت بکر منطقه پرداخته و آرامش را از جنس واقعی تجربه کنند. وی یادآور می شود: دریاچه این سد نیز مکان مناسبی برای علاقه مندان به قایق رانی و ماهی گیری است.
صائین قلعه و امامزادگان تاریخی آن
صائین قلعه یکی از سه شهر بزرگ شهرستان ابهر به شمار می رود که میزبان دو امامزاده تاریخی است. امامزاده یعقوب (ع) در سه کیلومتری سمت جنوبی شهر و در بالای یک تپه طبیعی قرار گرفته است. مجموعه امامزاده یعقوب (ع) به جهت توجه مردم از رونق زیادی برخوردار بوده و استقبال زائران موجبات گسترش فضاهای متعدد این مکان را فراهم کرده است.
امامزاده یحیی (ع) نیز یکی دیگر از امامزاده های شهر صائین قلعه به شمار می رود. این مکان در داخل شهر صائین قلعه، روی یک تپه تاریخی قرار گرفته و بسیار مورد احترام اهالی است. بقعه امامزاده یحیی از دو بخش تشکیل شده است. با توجه به سبک ساختمانی و ترکیب کلی بنا احتمال دارد که بنای امامزاده متعلق به قرن هشتم هجری قمری باشد.
این بنا از نظر عناصر تزئیناتی ضعیف بوده، چنانچه در قسمت داخلی، هیچ نوع تزئیناتی در ارتباط با معماری وجود ندارد و سطح بنا با اندود گچ پوشانیده شده است. نمای بیرونی نیز منحصر به یک ردیف کاشی به رنگ آبی فیروزه ای است که در منتهی الیه گنبد اجرا شده، به همین خاطر کل آرایش بنا، منحصر به یک ردیف کاشی در پاطاق گنبد است.
هیدج؛ شهری عالم پرور
هیدج نیز یکی از شهرهای تابعه شهرستان ابهر بوده و در خصوص آثار تاریخی این شهر می توان به مقبره دگار خاتون یا حیمردان و بنای سقاخانه و حوزه علمیه و نیز مقبره آقا سید باقر ادیب دانشمند و عارف اشاره کرد.
این شهر دارای حوزه علمیه با قدمت زیاد بوده و همین مسئله باعث شده است تا هیدج را شهری عالم پرور بدانند. بنیان گذار حوزه علمیه هیدج از مراجع برجسته و صاحب نام و فردی خیر به نام حاج ملاعلی فاضل بوده و به علت وجود حوزه علمیه، علما و فضلای بی شماری از این شهر برخاسته اند که در حال حاضر در اطراف اکناف کشور مشغول خدمات علمی و فرهنگی هستند.
بنای سقاخانه که یکی از مراکز چاپارخانه در زمان صفویان در هیدج بوده و اسب هایی در آن محل نگه داری می شد، به علت گسترش شهر و بی توجهی تخریب شده است.
