#کرونا همچنان در ایران می تازد و هنوز به ایستگاه پایانی نرسیده و در حالی که در پنجمین پیک خود به سر می برد، به بسیاری از فعالیت ها و مشاغل #گردشگری پایان داده است.
خراسان رضوی شیوع کرونا خسارات زیادی را به بخش های مختلف اقتصاد جهان تحمیل کرد اما بدون شک باید صنعت گردشگری را جزو آن دسته از فعالیت های اقتصادی دانست که بیش ترین آسیب را از این ویروس متحمل شده است. کرونا همچنان در ایران می تازد و هنوز به ایستگاه پایانی نرسیده و در حالی که در پنجمین پیک خود به سر می برد، به بسیاری از فعالیت ها و مشاغل گردشگری پایان داده است.
صنعت بوم گردی اخیرا جایگاه قابل توجهی در میان گردشگران پیدا کرده بود و بسیاری از افراد اقامت در بوم گردی ها را جایگزین هتل های لوکس و گران قیمت کرده بودند اما هیچکس فکر نمی کرد یک ویروس ناشناخته بتواند در این مدت کوتاه بر مشکلات بوم گردی ها بیافزاید و فعالان این عرصه را در آستانه ورشکستگی قرار دهد.
با وجود اینکه قدمت راه اندازی اقامتگاه های بوم گردی در ایران به بیش از یک دهه بازمی گردد، اکنون با توسعه روزافزون اقامتگاه ها، چالش های جدیدی در این عرصه بر آنان حاکم شده که مشکلات ناشی از کرونا نیز بر آن اضافه شده است. در همین راستا ایسنا با تعدادی از کارآفرینان و مالکان اقامتگاه بوم گردی پیرامون مشکلات و چالش هایشان گفت وگو داشته که شرح آن را در ادامه می خوانید:
توجه مدیران به کمیت اقامتگاه هاست نه کیفیت آن
محمدحسن حسین پور، نایب رییس جامعه حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی خراسان رضوی، در گفت و گو با ایسنا با اشاره به عدم تحقق وعده های دولت در حوزه گردشگری اظهار کرد: پس از شیوع کرونا ارائه بسته های حمایتی از طرف دولت در قالب تسهیلات و همچنین اعطای وام ها پیشنهاد شد که این اقدام در برخی موارد به صورت بسیار اندکی محقق گردید.
وی اضافه کرد: ما به عنوان جامعه اقامتگاه ها، دائم با این مراکز در ارتباط بودیم و مشکلات آن ها را پیگیری می کردیم. بانک ها به سختی به وعده های داده شده عمل می کردند و در اکثر مواقع نه تنها امهالی برای بازپرداخت وام ها نبود بلکه جریمه های خود را نیز از مدیران اقامتگاه ها اخذ می کردند.
نایب رییس جامعه حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی استان ادامه داد: طبیعتا این یک بازی دو سر باخت برای اقامتگاه هاست چراکه برخی از مدیران برای حل مشکلات خود مجبور شدند اقدامات دیگری انجام داده و به عبارتی «وام در وام» کنند؛ در واقع به این اشخاص وام جدیدی اعطا شد تا بتوانند بدهی وام های قبلی خویش را بپردازند. به این ترتیب فرد خاطی که برای تاسیس اقامتگاه وامی با بازپرداخت ۸ درصد گرفته بود، مجددا مجبور شد وام دیگری برای جبران اقساط باقیمانده با نرخ ۱۲ درصد بگیرد.
حسین پور خاطرنشان کرد: در این ایام اکثر اقامتگاه ها بیکار یا تعطیل شد و حمایت ها آنطور که باید و شاید از آن صورت نگرفت و مشکلات شان نیز صدچندان گردید. متاسفانه اخیرا به جای حمایت برای رفع مشکلات موضوعاتی مثل اخذ مالیات و بررسی های اداره دارایی نیز به میان آمده و این موضوع موجب شده تمام اقامتگاه ها به نوعی در مشکلات غرق باشند.
وی در خصوص استقبال مردم از اقامتگاه های بوم گردی عنوان کرد: در حال حاضر رویکرد و اقبال نسبتا خوبی نسبت به اقامتگاه ها وجود دارد؛ به شرط آنکه بستر گسترش و توسعه آن نیز فراهم شود؛ علی الخصوص که برخی از اقامتگاه ها در این روزها توانستند پروتکل های بهداشتی را به شکل بسیار خوبی رعایت کنند و همین امر باعث استقبال خوب مردم از این اماکن گردشگری شد.
مدیر اقامتگاه کنگ کهن اضافه کرد: طی این مدت وعده ها به ندرت عملی شده و بسته های حمایتی نیز به هیچ وجه محقق نشد. از طرف دیگر ادارات دولتی و سازمان ها به جای رفع مشکلات تنها به دنبال آمارگیری هستند.
حسین پور خاطرنشان کرد: اعلام آمار بالا از سوی مدیران در تعداد اقامتگاه ها با دیگر استان ها نوعی رقابت به حساب می آید. به هیچ عنوان چیزی به نام امکان سنجی و ظرفیت سازی توسط اداره کل میراث فرهنگی در هر یک از مقصدهای گردشگری صورت نمی گیرد. برای مثال اگر قرار است در روستایی مانند کنگ مجوز بهره برداری اقامتگاه صادر شود، باید در ابتدا امکان سنجی صورت گیرد.
وی در خصوص راهکارهای رفع مشکلات اقامتگاه ها تشریح کرد: ما پس از ۲ سال پیگیری توانستیم جامعه ای تحت عنوان جامعه حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی را در استان به ثبت برسانیم که تاکنون این جامعه اختیارات خوبی را به دست آورده اما هنوز هم باید روی این قضیه کار شود.
نایب رییس جامعه حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی استان بیان کرد: ما به این نتیجه رسیده ایم که مشکلات این حوزه را هیچکس بهتر از خود ما درک نمی کند و خودمان بهتر از هر ارگانی می توانیم مشکلات را مرتفع کنیم. البته این حوزه به حمایت هایی از سمت دولت و یا نهادهای مرتبط نیاز داشت که تا حدودی به سرانجام نرسید و در این مدت اقامتگاه داران در راه دشوار مواجهه با کرونا به شدت ضربه خوردند.
حسین پور تاسیس واحدهای غیرمجاز را از دیگر مشکلات این حوزه دانست و اظهار کرد: در کنار اقامتگاه های فعال، واحدهای غیرمجاز به شدت رشد کرده اند و متاسفانه هیچ نظارتی روی آن وجود ندارد. این واحدهای غیرمجاز می تواند به جامعه محلی و اقامتگاه های دیگر آسیب جدی وارد کند؛ برای مثال در روستای کنگ تنها ۵ اقامتگاه داری مجوز فعال بوده و ۲۰ اقامتگاه دیگر بدون مجوز در حال فعالیت هستند.
وی افزود: متاسفانه در اقامتگاه های غیرمجاز هیچ نظارتی روی میهمان ها وجود ندارد و این امر موجب می شود افراد بدون هدف گردشگری و استفاده از اقامتگاه ها وارد منطقه مورد نظر شده و باعث آسیب به هویت جامعه محلی و کسب وکار دیگر اقامتگاه ها شوند. این موضوع در اکثر روستاهای خراسان قابل مشاهده است.
نایب رییس جامعه حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی استان تصریح کرد: رسالت و هدف اقامتگاه به نوعی توسعه محلی و اشتغال زایی آن روستاست اما زمانی که این اتفاق برعکس رخ می دهد و واحد غیرمجاز در کنار دیگر موارد رشد می کنند، به جامعه محلی و باقی اقامتگاه ها آسیب جدی وارد شده و این موضوع موجب می شود گردشگران به آن روستا دیدگاه خوبی پیدا نکنند. این موضوع باید به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد.
حسین پور خاطرنشان کرد: در نهایت مشکل اقامتگاه ها در وهله اول عدم حمایت دولت از آن ، در وهله دوم صدور بی رویه مجوز بدون امکان سنجی و ظرفیت سازی و در وهله سوم عدم برخورد و نظارت روی واحدهای غیرمجاز است که متاسفانه مانند قارچ رشد کرده و در حال حاضر به یک غده سرطانی تبدیل شده اند.
وعده ها همگی حرف بود و هیچ کدام جنبه عملی نداشت
آزاده زارعی، مدیر یک اقامتگاه بوم گردی دیگر در خراسان رضوی، در گفت وگو با ایسنا به تعطیلی اقامتگاه ها و مشکلات به وجود آمده بابت کرونا پرداخت و اظهار کرد: در دوران کرونا با تعطیلی تقریبا صددرصدی اقامتگاه ها و تعدیل نیرو مواجه بودیم و در این مدت تمام هزینه ها را به اصطلاح «از جیب» پرداخت کردیم اما با توجه به اینکه گفته شده بود مردم پس از گذشت مدتی از شیوع کرونا سفرهای طولانی را از برنامه خود خارج خواهند کرد و به سفرهای کوتاه مدت روی می آورند، این صنعت جان تازه ای گرفته که موجب خوشحالی و مسرت است.
این مدیر اقامتگاه بوم گردی ادامه داد: در روند خدمت رسانی اقامتگاه ها به ناچار تغییراتی صورت گرفت و باید به مسائل بهداشتی توجه بیشتری می شد. با توجه به اینکه گردشگران همچنان در این روزها ماسک می زنند، مواد ضدعفونی کننده با خود همراه دارند و تاکید بیشتری بر بهداشت دارند، ما نیز باید با دقت بیشتری به این موضوع بپردازیم تا بتوانیم به بهترین شکل پاسخگوی نیازهای آنان باشیم.
زارعی خاطرنشان کرد: از آنجا که تقریبا ۸۰ درصد همکاران و اقامتگاه داران استان برای احداث و بازسازی وام گرفته بودند، با شیوع کرونا و تعطیلی ها، مشکلاتی برای آن ها پیش آمد. مدیران برای رفع مشکلات بانکی به وجود آمده وعده هایی از جمله ارائه انواع وام ها دادند. متاسفانه در این مدت تنها یک مرتبه امهال به مدت ۲ ماه و به حالتی که شاید شامل خیلی از همکاران نشد، صورت گرفت. بانک ها با وجود اینکه از شعبه مرکزی شان برای همکاری با مجموعه های گردشگری نامه داشتند اما با مشکلات ما کنار نمی آمدند و ادامه این مشکلات باعث شد که بسیاری از همکاران من اقدام به فروش اقامتگاه خود کنند که این موضوع آسیب اقتصادی جدی به بدنه کاری آن ها وارد کرد؛ متاسفانه وعده ها فقط حرف بود و هیچ کدام جنبه عملی نداشت.
این مدیر اقامتگاه بوم گردی اضافه کرد: به تازگی نیز دوباره وعده هایی داده شده اما متاسفانه باز هم اقدام موثری در این حوزه صورت نگرفت. من چندین مرتبه با ارسال نامه به بانک های مختلف و استانداری پیگیر موضوع شدم اما در جواب تنها با حرف رو به رو شدم و عمل خاصی ندیدم. در این روزها افرادی که اقامتگاه داری شغل اصلی آن ها بود، بسیار آسیب دیدند.
کارت و بن سفر، یکی از راه کارهای حل مشکل اقامتگاه های بوم گردی
وی در خصوص راهکارهای حل مشکلات این حوزه خاطرنشان کرد: مشکلات ما با وام حل نمی شود. وام تنها قرض روی قرض است. از نظر من اقداماتی مانند کارت سفر که در مجلس طرح آن مطرح شد، می تواند بهترین چاره برای حل مشکلات گردشگری کشور باشد. به عقیده من عرضه بن سفر به کارمندان که مردم را به سمت اقامتگاه ها ترغیب و تشویق کند، بهترین راه چاره است. باید گفت موضوعاتی که موجب شوند مردم اقبال بیشتری به اقامتگاه ها نشان دهند، می تواند بهترین اقدام و عمل برای رفع مشکلات باشند و موجب رونق تاسیسات گردشگری، به ویژه اقامتگاه های بوم گردی، شود.
زارعی تصریح کرد: این روزها مردم به سمت اقامتگاه ها می آیند اما با احتیاط و تعداد کم؛ چنین مساله ای تنها به دست دولت رفع و رجوع می شود. ما قادر نیستیم مردم را به زور به سمت اقامتگاه بکشانیم. اگر دولت بتواند تبلیغات خوبی برای اقامتگاه ها انجام دهد، این مشکل قابل حل خواهد بود.
این مدیر اقامتگاه بوم گردی ادامه داد: باید برنامه های تلویزیونی و مستندهایی برای معرفی اقامتگاه ها تهیه شود تا مردم بیشتر با زیبایی های این اماکن آشنا شوند و بدانند که به لحاظ رعایت پروتکل ها مشکلی در این اماکن وجود نخواهد داشت. اگر قرار باشد مشکل اقامتگاه ها با وام رفع شود، باید وام هایی با درصد پایین برای عالان این عرصه در نظر گرفته شود تا چاره ساز باشد.
زارعی صدور مجوزهای پی درپی و بی منطق را اقدامی بسیار اشتباه و آسیب زننده به حوزه فعالیت اقامتگاه ها دانست وگفت: صدور مجوز برای تاسیس اقامتگاه شامل آیتم ها و دستورالعمل هایی است که باید شخص متقاضی آن را در نظر گرفته و رعایت کند. صدور مجوز بدون در نظر گرفتن نیاز یک منطقه و عدم توجیه فرد، کاری بسیار اشتباه است. این روزها مدیران متاسفانه هیچکدام از این مسائل را در نظر نمی گیرند و به افرادی که هیچ آشنایی با این موضوعات ندارند، مجوز می دهند.
وی تصریح کرد: برخی نیز تنها برای گرفتن وام و بدون هیچ تخصصی قدم در این حوزه می گذارند و تنها به دنبال پول هستند. آن ها دغدغه ای برای ترویج جاذبه های اجتماعی و زیست محیطی ندارند و البته به توسعه و رشد گردشگری کمکی نخواهند کرد.
این مدیر اقامتگاه بوم گردی ادامه داد: بزرگترین مشکلی که ما در حال حاضر با آن روبه رو هستیم، تاسیس اقامتگاه ها در هر منطقه بدون تحقیق و بررسی است که باعث بروز آسیب شدید به آن و مردم محلی منطقه شده است.
سیاست میراث فرهنگی در افزایش بی رویه اقامتگاه های بوم گردی اشتباه بود
عین الله پوریعقوب، مدیر یک اقامتگاه بوم گردی، در خصوص مشکلات اقامتگاه های بوم گردی در روزهای کرونایی به ایسنا گفت: گردشگری و تاسیس اقامتگاه بوم گردی در شهرستان های کوچک همچون خواف پیش از کرونا نیز مشکلات خود را داشت. عدم معرفی کامل و کمبود آشنایی گردشگران از مناطق بکر گردشگری یکی از مشکلات عمده اقامتگاه های بوم گردی است. متاسفانه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و یا صداوسیما نتوانستند به شکلی درست و موثر به معرفی اقامتگاه ها بپردازند.
وی ادامه داد: آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری بی نظیر ایران به درستی به مردم معرفی نشده و این موضوع یکی از مشکلات عمده صنعت اقامتگاه های بوم گردی است که برای رفع آن اقدام به خصوصی انجام نشده است. گردشگران اغلب از طریق صفحات مجازی با فعالیت اقامتگاه های بوم گردی آشنا شده اند اما فقط تعداد اندکی از مسافران هستند که از طریق بیلبوردهای نصب شده در سطح شهر، مترو و یا از طریق برنامه های صداوسیما با این اماکن آشنا شده اند.
مدیر این اقامتگاه بوم گردی تصریح کرد: یکی از مشکلات ما در خراسان این است که مسافران تنها برای زیارت مضجع شریف امام رضا(ع) به مشهد سفر می کنند و توجه زیادی به باقی شهرستان ها ندارند.
پوریعقوب خاطرنشان کرد: از سال ۹۵ فعالیت اقامتگاه ها به طور جدی آغاز شد و در هر شهرستان یک یا ۲ اقامتگاه بوم گردی فعالیت داشت اما متاسفانه مسئولان مربوطه به جای فراهم کردن بسترها برای توسعه صحیح این صنعت، بر افزایش بی رویه تعداد اقامتگاه ها تمرکز داشتند. در حال حاضر در برخی مناطق که گنجایش جذب گردشگر بالایی ندارد، تعداد زیادی اقامتگاه بوم گردی در حال فعالیت است.
وی اضافه کرد: بسیاری از افراد برای تاسیس اقامتگاه وام های مختلفی دریافت کرده بودند، با شیوع ویروس کرونا و به دلیل نبود شغل جانبی از پس بازپرداخت اقساط سنگین وام ها برنیامده و مجبور به فروش اقامتگاه بوم گردی خود شده اند.
مدیر این اقامتگاه بوم گردی با اشاره به شرایط تسهیلات کرونایی و مشکلات آن خاطرنشان کرد: پس از شیوع کرونا و ضرر و زیان تاسیسات گردشگری توجه و حمایت بیشتری احساس می شد اما فقط برای امهال وام کسانی که پیش از کرونا نسبت به دریافت تسهیلات اقدام کرده بودند، جلساتی برگزار و تصمیماتی در این خصوص گرفته شد. مطابق وعده مسئولان باید ۳ ماه امهال صورت می گرفت اما اعما این دستورالعمل فقط برای یک ماه انجام شد. در مرحله ای که تصمیم برای امهال ۶ ماه گرفته شده بود، باز هم تنها یک ماه شاید اجرای این تصمیم بودیم. در واقع بانک ها تحت هیچ عنوانی پیگیر مسائل نیستند و مالکان اقامتگاه ها را با مشکل جدی مواجه کرده اند.
پوریعقوب گفت: مباحثی نیز مبنی بر پرداخت وامی تحت عنوان تسهیلات کرونا وجود داشت که اکثر همکاران از دریافت آن عاجز مانده و عده ای نیز حتی موفق به ثبت نام برای دریافت آن نشدند. وجود شرایط نامتعارف بانک ها همچون داشتن سه ضامن معتبر، مانع از ثبت نام برخی از همکاران برای دریافت وام کرونایی شد. پرداخت اقساط بانک نیز قرار بود با ۳ ماه استراحت آغاز شود که به این وعده نیز عمل نشد.
وی در خصوص میزان فعالیت اقامتگاه بوم گردی خود در شرایط کرونایی یادآور شد: با وجود اینکه در زمان هایی به غیر از وضعیت قرمز کرونا هم فعالیت داشته ایم اما متاسفانه مسافر و گردشگری نبوده که پذیرای آنان باشیم. در سال ۹۹ تقریبا هیچ فعالیتی نداشتیم و در سال جاری تاکنون و تنها به اندازه یک دهم سال ۹۸ توانسته ایم درآمدزایی داشته باشیم.
به ظرفیت های گردشگری مناطق تاسیس اقامتگاه بوم گردی بی توجهی می شود
هادی علیپور، مدیر اقامتگاه بوم گردی قوامیه در روستای ریاب شهرستان گناباد، نیز با اشاره به تسهیل دریافت مجوز اقامتگاه بوم گردی اظهار کرد: در زمان ما شرایط سختی برای تاسیس اقامتگاه وجود داشت. به عنوان مثال یکی از این شرایط ثبت ملی ملک بود. تاریخی بودن و قرار گرفتن این ملک در روستا نیز از دیگر شرایط دشوار آن زمان برای دریافت مجوز اقامتگاه بود. به مرور زمان این شرایط توسط سازمان میراث فرهنگی برداشته شد و در حال حاضر به این موضوع که آیا اصلا یک منطقه گنجایش ظرفیت گردشگری برای تاسیس اقامتگاه را دارد یا خیر، هیچ توجهی نمی شود.
وی گفت: مساله دوم عدم آموزش کسانی است که به این حرفه پا می گذارند. این افراد صرفا به خاطر دریافت تسهیلات به این حرفه ورود کرده و اقدام به تعمیر و بازسازی اقامتگاه و ملک خود می کنند. اگر هم با استقبالی مواجه نشود، از ملک خود استفاده شخصی می کنند. این ها کسانی هستند که اشاعه فرهنگ یک منطقه و ترویج غذای محلی برای شان اهمیتی ندارد.
علیپور خاطرنشان کرد: در سال ۹۹ با شیوع کرونا شرایط بسیار بدی را تجربه کردیم. آخرین توری که از اقماتگاه ما از اروپا بازدید داشت، مربوط به بهمن ماه ۹۸ بود. پس از آن به دلیل کرونا تعطیل مجموعه تعطیل شد. پس از ۳ تا ۴ ماه تعطیلی مرتبا به ما وعده امهال وام داده می شد اما در عمل هیچ اتفاق مثبتی رخ نداد. در حال حاضر نیز با وجود فراگیری موج پنجم کرونا فکر می کنم شرایط به گونه ای پیش خواهد رفت که تا یک ماه آینده مجبور به تعطیلی بشویم.
این مدیر اقامتگاه بوم گردی اضافه کرد: به عنوان یک مدیر اقامتگاه بوم گردی که حدود ۵ سال است در این حرفه مشغول به فعالیت هستم، به دلیل اینکه با وانت کار دیگری انجام می دهم، می توانم بیمه خود را پرداخت کنم. اگر قرار بود از بیمه بوم گردی استفاده کنم، باید ماهی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بابت این موضوع پرداخت می کردم. درراستای حل این مشکلات جلساتی با فرمانداری و بیمه تامین اجتماعی برگزار شد تا به مشکلات بیمه بوم گردی رسیدگی شود. مشکلاتی دیگر از جمله اخطار به پخش موزیک برای گردشگران و اجبار به توجیه زنان گردشگر خارجی مبنی بر رعایت پوشش از دیگر مشکلات است. واقعا شرایط کار گردشگری در ایران دشوار است.
علیپور بیان کرد: باید به گردشگری بیش از این ها بها داده شده و برای آن برنامه ای ۲۰ ساله تنظیم و به آن عمل کرد. یکی از دلایلی که کشوری همچون ترکیه در جهانگردی پیشرفت کرده، عمل به برنامه هایش است. با بها دادن به صنایع دستی و احیای مجدد آن و همچنین ایجاد اشتیاق در ساکنان هر منطقه برای کمک به توسعه گردشگری، می توان به حل مشکلات امیدوار بود.
