28 مارس 2024 - 09:24

سنگ نوشته خرم آباد راوی تاریخ پرشکوه ایران و لرستان

29 ژوئن 2020 - 10:40 dsfr.ir/jc6zm

سنگ نوشته خرم آباد

سنگ نبشته یا سنگ نوشته یک کتیبه تاریخی مستطیل شکل متعلق به خرابه های شهر قدیمی شاپورخواست (خرم آباد کنونی) است که امروزه در خیابان شریعتی خرم آباد قرار دارد. روی این کتیبه نوشته هایی به خط کوفی حکاکی شده که مربوط به زمان حکومت یکی از امرای ملکشاه سلجوقی است.

متن این کتیبه شامل دو فرمان، منع مردان از پوشیدن لباس ابریشمی و اجازه علف چرانی به دامداران است. این اثر در زمان های گذشته به «برد نوشته» معروف بوده است.

سنگ نوشته یا بردنوشته و یا زرسنگ کتیبه ای به شکل مکعب مستطیل با ارتفاع ۳/۵ متر در شرق خرم آباد بوده که مهمترین سند تاریخی این شهر نیز محسوب می شود. اهمیت این کتیبه آنجا هویدا می شود که در آن به شهر شاپورخواست اشاره شده است.

این کتیبه که به شماره ۳۹۸ در تاریخ ۱۱ بهمن ماه ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در سطح جنوب شرقی خود ۵ سطر، سطح جنوب غرب ۶ سطر، شمال غربی ۴ سطر و شمال شرق ۴ سطر و در مجموع ۱۹ سطر به خط فارسی و کوفی نسخ نگاشته شده است.

اولین مورخ و جهانگردی که به اهمیت این کتیبه پی برد سر هنری راولینسون بود که در سال ۱۸۳۹ میلادی وجود این سند تاریخی را گزارش کرد، پس از وی بارون دوبد (۱۸۴۱ م) و چریکف (۱۸۴۹) روسی و عبدالغفار نجمالملک (به عنوان اولین ایرانی) وجود این کتیبه سنگی را گزارش دادند.

ارنست هرتسفلد در سال ۱۹۳۶ م اولین تلاش برای خوانش این کتیبه را انجام داد که پس از آن مینورسکی و محمد قزوینی به تصحیح این خوانش پرداخت.

آسیب ها و زایل شدن بخشی از قسمت های اصلی و مهم این کتیبه باعث اختلاف در خوانش مضمون کتیبه در بین محققین و سیاحان شده و عده ای متن آن را با مضمون لغو خراجگزاری از مراتع اطراف شهر و ممنوعیت پوشیدن لباس ابریشمی برای مردان دانسته و عده ای دیگر فقط لغو قانون خراجگزاری از مراتع را مضمون این کتیبه میدانند.

این کتیبه در ۲۲ مهرماه ۱۳۷۲ پس از ۷۸ روز سنگ بری به دلیل تعریض خیابان شریعتی امروزی، ۱۴ متر به سمت شرق منتقل شد.

« دنیای سفر » این نوشته را از « میراث آریا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1