«سال هاست باستان شناسان می گویند که همدان پایتخت مادهاست، اما هیچ توجهی به تنها اثر مورد وثوق مادها یعنی "معبد حاجی خان" نمی کنند. در حالی که باید اعتبار مناسبی برای کاوش در فصل بعدی برای این محوطه اختصاص پیدا کند اما متاسفانه آن را به حال خود رها کرده اند.»
آثار دشت «فامنین» در محوطه «حاجی خان» در رزقان همدان را باستان شناسان سال ۱۳۸۷ کشف کردند، محوطه ای که هر چند شناسایی آن در اسفند همان سال انجام شد اما بزرگترین اشتباه برای این محوطه ی تاریخی در سال ۹۰ رخ داد؛ وقتی استعلام منطقه مجوز پتروشیمی ابن سینا در محوطه صادر و سایت پتروشیمی «فامنین» نیز کار خود را ادامه داد.
از سوی دیگر خرداد ۱۳۹۶ با محصور شدن محوطه ی تاریخی «حاجی آباد» همدان در سایت پتروشیمی فامنین، باستان شناسان برای نجات بخشی محوطه به روستای «رزقان» همدان رفتند. محوطه ای که در آن سازه ی بسیار بزرگ خشتی از دوره آهن ۳ (احتمالا متعلق به مادها) با دیوارهای قطور، سکوی آتشدان و سکوهای نشیمن با ابعادی بزرگتر از معبد «نوشیجان» به دست آمده بودند.
اما داستان فقط به همان یک فاز نجات بخشی ختم نشد، آن هم برای محوطه ای تاریخی که با مهم تر خواندنش از سایت تاریخی نوشیجان، یکی از معدود محوطه های متعلق به دوره ی مادها زیر ذره بین قرار گرفت، ذره بینی که به نظر می رسد تنها چیزی که نمی بیند حضور سایت پتروشیمی است که می تواند این محوطه ی تاریخی ومهم در تاریخ همدان را به مرور از بین ببرد.
اواخر تیرماه همان سال حمیده چوبک، رئیس وقت پژوهشکده باستان شناسی درباره ی این هشدارها به ایسنا گفته بود: «در جلسه شورای فنی سازمان میراث فرهنگی در این هفته –هفته پایانی تیرماه-، قرار است برای توقف یا ادامه ی کار در این محوطه تاریخی تصمیم گیری شود. تصمیم برای توقف احتمالی پروژه پتروشیمی و جابجایی این پروژه یکی از گزینه های قابل مطرح در این جلسه است. تپه «حاجی آباد» (حاجی خان) محوطه ای با اهمیت تر از برخی محوطه های این استان است.
تا سرانجام بعد از هشدارهای مختلف و تلاش های میراث فرهنگی در ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ تاکید شد که «شورای فنی سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری، محوطه تاریخی «حاجی خان» در همدان به طور کامل حفظ می شود و سایت پتروشیمی فامنین با هدف حفاظت کامل از این تپه ی متعلق به دوره ماد، از این منطقه جابجا خواهد شد.
با خارج شدن کامل این سایت از محوطه، کاوش ها در منطقه ادامه پیدا می کند و در بحث حفاظت نیز قرار شد معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعتبار لازم را تامین کند تا این کاوش و مطالعه در این سایت باستان شناسی ادامه پیدا کند، چون این سایت یکی از محوطه های مهم شاخص دوره آهن یا دوره ماد است.»
« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
