آريو برزن، سردار بزرگ دیروز و سرمایه گردشگری امروز

بررسی درآمدهای گردشگری یونان نشان می دهد که بازدید از بنای یادبود و گرفتن عکس در کنار مجسمه یکی از سرداران یونانی، هر ساله میلیون ها دلار نصیب یونان می کند.

صدها سال پیش در چنین روزی، سردار شجاع ایران به همراه سربازان جان بر کف خود در دفاع از سرزمین ایران راه پیشروی اسکندر مقدونی به سوی پایتخت را در ارتفاعات جنوبی ایران و در کهگیلویه و بویراحمد کنونی سد کردند. پس از کشمکش های فراوان، آریو برزن پیشنهاد فریبنده اسکندر برای تسلیم شدن و رسیدن به حکمرانی ایران را نپذیرفت؛ به کشورش خیانت نکرد و تا پای جان ایستاد و سرانجام در این راه کشته شد. امروز نه از آریو برزن بنایی یادبود در دست است و نه مجسمه ای در پایتخت که یادش را در تاریخ زنده نگه دارد.

تاریخ ایران مملو از دلیر مردان و شیر زنانی است که داستان دفاع هر یک آنان از خاک ایران در زیر خروارها خاک فراموشی و کم توجهی دفن شده است؛ جای تعجبی ندارد که کودک خردسال ایرانی از رستم و سهراب تنها نامی شنیده باشد و اما از بتمن و سوپرمن و زورو  و مرد عنکبوتی تا آن جا که ممکن است تصویر و جلوه بصری دیده و کتاب خوانده باشد. به راستی خردسالان ایرانی که با این قهرمانان فانتزی دفاع از مدنیت مدرن غربی آشنا است چقدر با نامی چون آریو برزن آشنایند؟

همانطور که امروزه جامعه آمریکا با موضوعیت قهرمانان فانتزی و خارق العاده خود، شهرک ها و تم پارک های بزرگ می سازد و از آن برای جذب میلیونی گردشگران استفاده می کند، شخصیت ها و قهرمانان تاریخی و آثار بر جای مانده از سده ها و هزاره های پیش نیز، جاذبه هایی بدون تاریخ مصرف برای گردشگران دنیا به حساب می آیند.

درست همان طور که تخت جمشید و پاسارگاد هر ساله شمار زیادی گردشگر از قاره های مختلف به ایران می کشانند؛ هر سال شمار زیادی از تاریخ دوستان و گردشگران علاقه مند به تاریخ یونان باستان که نامی از لئونیداس شنیده اند به یونان می روند. آن ها یک راست به سراغ بنای یادبودی می روند که محل بر خاک افتادن سردار لئونیداس است. در این محل نوشته های تاریخی را بیاد می آورند و با مجسمه ای که به یاد بود لئونیداس بر پا شده عکس یادگاری می گیرند و واپسین سخنان این قهرمان ملی و تاریخی یونان را که بر سنگ حک شده است می خوانند. اما لئونیداس که بود؟

لئونیداس ، سردار جنگی شجاع یونان و همتای یونانی آریو برزن بود؛ همان کسی که سالها پیش از حمله انتقام جویانه اسکندر به ایران مقابل ارتش خشایارشا مقاومت کرد و تا آخرین قطره خون حاضر به تسلیم نشد و به دستور خشایارشا آن قدر تیر خورد که کشته شد. 90 سال بعدتر اما در روز 12 آگوست سال 330 پیش از میلاد، اسکندر به ایران حمله کرد تا انتقام حمله خشایارشا به یونانیان را بگیرد. داریوش سوم هر چند از صحنه این جنگ متواری می شود اما سردار ایرانی، تا پای جان مقابل اسکندر می ایستد. اسکندر از راه دربند پارس و مسیر کوهستانی در کهگیلویه کنونی به سوی پایتخت می تازد؛ آریو برزن اما او را در آن مسیر سخت انتظار می کشد. دو سپاه سرانجام در دربند پارس به یکدیگر برخوردند؛ کشمکش میان آریو برزن و اسکندر به کشته شدن سربازان ایرانی انجامید اما آریو برزن حاضر به تسلیم نشد.

اگرچه منابع تاریخی غربی و یونانی هیچ گاه منابع موثقی برای مرور تاریخ نبوده اند اما برای مرور بخشی از تاریخ باستان ایران که با تاریخ یونان تلاقی پیدا کرده است راهی جز تمسک جستن به این آثار نیست. لویزدول در کتاب "آتیلا"، به شجاعت سردار سپاه ایران اشاره کرده است؛ آن جا که شجاعت و بی باکی آریو برزن در راه دفاع از خاک کشورش چشم اسکندر را می گیرد و او به سردار ایرانی پیشنهاد می دهد که تسلیم شده، زنده بماند و در عوض فرمانروای ایران شود. میان آن دو گفتگویی به این صورت شکل گرفته است:

آریو برزن:‌ ‌شاهنشاه ایران مرا به این جا فرستاده تا از این مکان دفاع کنم و من تا جان در بدن دارم از این مکان دفاع خواهم کرد.
اسکندر: شاه تو فرار کرده. تو نیز تسلیم شو تا به پاس شجاعت، تو را فرمانروای ایران کنم.
آریو برزن: پس حالا که شاهنشاه رفته من نیز در این مکان می مانم و آن قدر مبارزه میکنم تا بمیرم.

سربازان اسکندر، آریو برزن را تیرباران می کنند و سرانجام جان می دهد. یونانی ها او را در همان جایی که بر خاک افتاده دفن کردند و روی قبرش نوشتند: به یاد لئونیداس.

حال 2345 سال از آن روز گذشته است؛ بسیاری از مردم کشورمان ممکن است نام آریو برزن را شنیده باشند اما با جزئیات تاریخی مرتبط با این نام باستانی آشنا نیستند. آن چه که بیشتر از آریو برزن در دست است چند سطر نوشته و کتاب است. هر چند چهره هایی چون ابراهیم زاهدی مطلق سعی کرده اند این داستان تاریخی را به زبان کودکانه نزدیک کرده و در این حوزه کتاب بنویسند اما متاسفانه این اقدامات کفایت نکرده و نسل جوان و کودکان ایرانی با این نام نا آشنا هستند.

سردار شجاع ایرانی در حوزه هنرهای تجسمی نیز غریب است. نصب تندیس آریو برزن برای شهرداری یاسوج آن قدر دردسر داشت که سایر شهرداری ها را از انجام چنین اقداماتی پشیمان سازد. در زمان نصب این تندیس اعتراضاتی صورت گرفت اما این اعتراضات با سخنان درخور توجهی از سوی آیت الله ملک حسینی نماینده ولی فقیه و خبرگان رهبری مواجه شد که گفته بود: "آریو برزن یک سردار ایرانی ضد ظلم، ضد تجاوز و ضد اشغالگری بوده است و پاسداشت آن هیچ اشکالی ندارد، بلکه قدردانی از چهره‌های مثبت و افتخارآفرین وظیفه هر انسان شرافتمندی است. کسانی که مخالف نصب این تندیس هستند جلوی پخش سریال هایی مثل جومونگ و قهرمان های خود ساخته دیگر کشورها را از تلویزیون بگیرند. ایران آن قدر قهرمان ملی و اسلامی دارد که امثال جومونگ به اندازه خاک پای هیچ کدام از آنان نیست. شاهنامه فردوسی مملو از داستان های حماسی و قهرمانان ایرانی است و لازم است جوانان ما به جای این که وقت خود را صرف داستان های تخیلی و دروغ پردازی های سایر کشورها درخصوص قهرمانانشان کنند با قهرمانان کشور خودشان آشنا شوند".

بررسی درآمدهای گردشگری یونان نشان می دهد بازدید از بنای یادبود و گرفتن عکس در کنار مجسمه لئونیداس، هر ساله میلیون ها دلار نصیب یونان می کند و علاوه بر آن گردشگران آخرین پیام لئونیداس را با خود به کشورهایشان می‌برند ولی در سال روز ایستادگی سردار ایرانی، از اجرای برنامه ای ویژه خبری نیست و جای تاسف است که هیچ اقدامی برای بزرگداشت وی انجام نمی شود