مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و حرایم اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: قدمت 14 حسینیه تاریخی این استان که در فهرست آثار ملی قرار گرفته کشور قرار گرفته است، به دوره قاجار می رسد.
محمود طغرایی افزود: این حسینیه ها شامل "حسینیه قنادها" در سبزوار مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، "حسینیه زرگرها" در سبزوار مربوط به اواخر دوره قاجار، "حسینیه حاج کریمی" در قوچان مربوط به دوره پهلوی، "حسینیه هیئت حسینی بالا" در داورزن مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی می شود.
او حسینیه رحیمیان در مشهد را مربوط به اواخر دوره قاجار، حسینیه گلمکان در چناران را مربوط به دوره قاجاریه، حسینیه تایباد را مربوط به دوره پهلوی، حسینیه حصار در شهرستان بینالود را مربوط به دوره پهلوی اول، حسینیه حاج خداداد در بجستان را مربوط به دوره قاجاریه، حسینیه داورزن را مربوط به دوره قاجاریه، حسینیه بالاده برس در تربت حیدریه را مربوط به اواخر دوره قاجار، حسینیه چشمه علی در نیشابور را مربوط به دوره قاجار، تکیه ابوالفضلی در نیشابور را مربوط به دوره پهلوی اول، تکیه سفلی کنگ در بینالود را مربوط به اواخر دوره قاجار دانست که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و حرایم اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی بیان کرد: معماری حسینیه ها مربوط به اواخر دوره صفویه تا میانه دوره قاجار می شود که برگرفته از اعتقاد شیعیان از زمان شکل گیری اسلام در ایران است. حسینیه ها معماری خاصی دارند و از نظر شکل و شمایل و طراحی ساخت با دیگر اماکن مذهبی متفاوت هستند.
معماری حسینیه ها متفاوت از معماری مساجد است، زیرا مساجد فضای سرپوشیده ای هستند که ویژه اقامه نماز ساخته شده اند اما حسینیه ها فضای باز و بدون سقف هستند که برای برگزاری تعزیه و شبیه خوانی تعبیه شده اند. اغلب حسینیه ها چادرپوش یا خیمه پوش بوده اند به نحوی که به صورت موقت چادری بر روی بخشی از سقف آن نصب می شده که نمادی از خیمه امام حسین (ع) باشد و فضای کربلا را حین برگزاری تعزیه برای مردم تداعی کند.
حسینیه از ابتدا دارای حیاط مرکزی بزرگ برای برگزاری شبیه خوانی و تعزیه بوده که در واسط محوطه عزاداری هیئت یا مراسم تعزیه و روضه خوانی برگزار می شده و مردم به تماشای آن می ایستادند.
در پیرامون حیاط حسینیه دو طبقه وجود داشته است که یک طبقه مخصوص مردان و طبقه دوم مخصوص زنان بوده است.
قدمت تکیه ها یا همان حسینیه ها در خراسان رضوی به دو قرن قبل می رسد. به واسطه وجود مضجع شریف ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا (ع) پرشورترین مجالس عزا برای امام حسین (ع) در کشور از این خطه برخاسته و حسینیه ها مهم ترین مکان برای عزاداری های محلی بوده است.
هنوز هم حسینیه های تاریخی خراسان رضوی به ویژه در مشهد محل پرشورترین مجالس سوگواری برای حسین (ع) ویاران اوست، آن چنان که مردم هر محله قبل از محرم حسینیه خود را غبارروبی و برای برگزاری مجالس مهیا کرده و در طول محرم و صفر هر شب بساط نذری در آن برپا است.
هیئت های مذهبی که از مردان و پسران همان محله تشکیل می شوند، صبح روز عزا در حسینیه ها گرد هم می آیند و از آن محل دسته روی خود در خیابان ها را آغاز می کنند و پس از غروب نیز خود را به حسینیه محله می رسانند و پس از ساعتی سینه زنی ونوحه خوانی پرشور، عزاداری آن روز را به پایان می رسانند.
حسینیه ها نقش بی بدیلی در عزاداری های ماه محرم و صفر داشته و دارند و بااینکه مساجد محله و اماکن مشابه دیگری مانند زینبیه شکل گرفته اند اما هنوز حسینیه ها جایگاه خود را در ماه های محرم و صفر برای برگزاری پرشور عزاداری های هیئت های مذهبی به ویژه تعزیه حفظ کرده اند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « میراث آریا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
