19 مارس 2024 - 14:06

تامین مواد غذایی غنی و دوستدار محیط زیست

10 فوریه 2019 - 10:00 dsfr.ir/9p4bu

محیط زیست

حفظ منابع آب و خاک در دنیا اهمیت زیادی دارد و بر این اساس، کشاورزی پیشرفته و صیانتی می تواند در تامین مواد غذایی مورد نیاز و حفظ این منابع تاثیرگذار باشد؛ ضرورتی که جهان با درک آن، به سمت تاکید بر سبد غذایی غنی و در عین حال دوستدار محیط زیست گام برداشته است.

دهم فوریه (21 بهمن ماه) به عنوان روز جهانی حبوبات در تقویم سازمان ملل ثبت شده است و از امسال به عنوان روزی برای ترویج مصرف دانه هایی که علاوه بر ارزش غذایی، تاثیر مطلوب بر محیط زیست دارند، گرامی داشته می شود.

مجمع عمومی سازمان ملل با توجه به آثار مطلوب منابع پروتئین گیاهی از جمله برای محیط زیست، مصرف این دانه های خوراکی را تشویق می کند و در تلاش برای تداوم و جهانی کردن اقداماتی است که در سال 2016 میلادی به عنوان سال بین المللی حبوبات، آغاز شد.

بر این اساس، علی مریدی مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: منابع آبی و وضعیت محیط زیست کشور مناسب نیست از این رو می‎طلبد در کنار تامین منابع غذایی مناسب، به فکر حفظ این منابع نیز باشیم.

وی درباره نامگذاری یک روز به نام حبوبات از سوی سازمان ملل افزود: این موضوع تا حدی به امکان جایگزینی محصولاتی مانند حبوبات با محصولات دامی مانند گوشت قرمز و سفید مربوط است، این مساله هم از لحاظ امنیت غذایی و هم حفظ محیط زیست و منابع آبی بسیار حایز اهمیت است.

وی با اشاره به این که این مساله از دو جنبه منابع آب آن هم آب مجازی و فرسایش خاک قابل بررسی است، گفت: تقریبا یک دهه است که موضوع آب مجازی وارد ادبیات منابع آب و مباحث کشاورزی ما شده است، آب مجازی میزان آبی است که برای تولید یک محصول چه کشاورزی و چه صنعتی مصرف می شود.

به گفته مریدی، با توجه به اهمیت موضوع، در کشورمان وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی به طور جداگانه میزان آب مجازی محصولات مختلف را به دست آورده اند، همچنین در سندهای بین المللی نیز این اعداد محاسبه شده است که مثلا برای تولید یک کیلوگرم از هر محصول اعم از کشاورزی و صنعتی چه مقدار آب مصرف می شود.

مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: مثلا اگر می گوییم برای تولید یک کیلوگرم گوشت قرمز 13 هزار لیتر آب لازم است، میزان آب برای تولید علوفه و آبی که دام می خورد نیز در آن دیده شده است.

اعداد آب مجازی می تواند تا حدودی متفاوت باشد اما طبق یکی از اسناد، برای یک کیلوگرم برنج دو هزار و 500 لیتر آب مصرف می شود، یک کیلوگرم گوشت مرغ سه هزار و 700 لیتر، یک کیلوگرم گوشت گوساله 15 هزار لیتر، یک عدد تخم مرغ 135 لیتر، یک کیلوگرم گندم هزار و 300 لیتر، یک کیلوگرم جو هزار و 400 لیتر آب مصرف می شود در حالی که برای تولید یک کیلوگرم حبوبات به 50 لیتر آب نیاز است.

مقایسه این اعداد نشان می دهد که اگر نیاز غذایی انسان ها را از طریق محصولات کم آب بَر تغییر دهیم و به این سمت حرکت کنیم، می تواند یکی از راهکارهایی باشد که تا حد زیادی در بحث امنیت غذایی در کنار حفظ منابع آب به ما کمک کند.

بر این اساس و با توجه به شرایط منابع آبی کشور، کشت حبوبات از لحاظ مصرف آب نسبت به تولید گوشت به عنوان منبع پروتیین مقرون به صرفه تر است و می توانیم منابع آبی خود را حفظ کنیم.

به عنوان مثال اگر یک رژیم غذایی با گوشت قرمز داشته باشیم میزان آب مجازی که مصرف می شود حدود پنج هزار و 200 لیتر به ازای هر نفر در روز است، اگر این فرد در رژیم غذایی به جای 100 درصد گوشت قرمز، 50 درصد آن را با گوشت مرغ جایگزین کند، میزان آب مجازی مصرف روزانه، حدود چهار هزار و 700 تا چهار هزار و 800 لیتر می شود.

حال اگر این رژیم غذایی را به سمت سبزیجات و حبوبات ببریم، یعنی گوشت قرمز را تا حد زیادی از آن حذف کنیم میزان مصرف آب مجازی حدود دو هزار و 500 لیتر در روز برای هر نفر می شود یعنی با عوض کردن رژیم غذایی گوشتی به سمت سبزیجات و حبوبات، میزان آب مصرفی به ازای هر نفر تقریبا نصف می شود.

این یکی از موضوعاتی است که در برنامه ریزی کلان کشور باید دیده شود و یکی از راهکارها این است که در کنار بحث راهبردی و مهم امنیت غذایی، بحث حفظ منابع آب را هم داشته باشیم، در واقع اگر بخواهیم با این روش در بحث مواد غذایی خودکفا شویم تا چند سال آینده دیگر اثری از منابع آبی ما باقی نمی ماند اما اگر کشاورزی خود را مدرن و سبد غذایی را اصلاح کنیم، می توانیم علاوه بر حفظ منابع آبی و تالاب ها، در مقوله امنیت غذایی هم خودکفا شویم.

« دنیای سفر » این نوشته را از « ایرنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1