گردشگری و حمل و نقل دارای هم پوشانی زیادی هستند. گردشگری، اشاره به سفر جهت بازدید و تجربه مکان هایی غیر از محیط زندگی گردشگران دارد و از این رو حمل و نقل جزء لاینفک گردشگری به شمار می آید.
حمل و نقل جزء لاینفک گردشگری است چرا که گردشگران را از مبدأ به مقصد می رساند. علاوه بر این، ارتباطی تنگاتنگ بین حمل و نقل و مقاصد گردشگری وجود دارد به این دلیل که بسیاری از مقاصد به سبب این که تحت پوشش شبکه های حمل و نقل مناسب قرار گرفته اند، در زمره مقاصد گردشگری به شمار می آیند. بنابراین، حمل و نقل به عنوان بخشی مهم و حائز اهمیت در صنعت گردشگری در نظر گرفته می شود.
امروزه حمل و نقل در عرصه گردشگری، در ابتدا تداعی کننده سفرهای هوایی است چرا که توسعه روز افزون خدمات سفر هوایی منجر به رشد سریع گردشگری بین المللی شده است. با این حال، سفرهای زمینی با وسایل حمل و نقل عمومی و خصوصی (مانند اتوبوس و اتومبیل) نیز بخش قابل توجهی از جابجایی گردشگران را به خود اختصاص داده است. حمل و نقل ریلی نیز به عنوان گزینه ای ایمن و مناسب برای بسیاری از گردشگران، ایفای نقش می کند. سفرهای آبی نیز گردشگران علاقه مند خاص خود را دارد و در برخی از موارد همانند سفر با کشتی های کروز، این نوع از حمل و نقل حالتی تجملاتی به خود می گیرد.
عوامل متعددی بر انتخاب گزینه های مختلف در شبکه حمل و نقل توسط گردشگران، اثر دارند. عواملی همچون ایمنی، زمان، هزینه، سهولت دسترسی، کیفیت و ... را می توان به عنوان مولفه های اصلی به هنگام انتخاب وسایل حمل و نقل توسط گردشگران قلمداد کرد. همچنین توجه به بعد مسافت نیز گویای چرایی انتخاب نوعی خاص از حمل و نقل توسط گردشگران است. موارد گفته شده بیانگر این است که اگر برنامه ریزان و سیاست گذاران بخواهند راه را برای توسعه گردشگری هموار سازند، همواره باید به این نکته توجه داشته باشند که توسعه مناسب و متوازن بخش حمل و نقل، به عنوان پیش شرط اساسی برای توسعه گردشگری به شمار میآید. چرا که دسترسی گردشگران به مقاصد مختلف گردشگری در گرو برخورداری از سیستم حمل و نقل مناسب و مطئن است.
حال آن که گردشگر متناسب با شرایط خود و شرایط مقصد گردشگری، دست به انتخاب وسیله حمل و نقل می زند. از این رو مقاصدی در عرصه گردشگری موفق هستند که گزینه های مناسب و مختلفی در حوزه حمل و نقل، پیش روی گردشگر قرار دهند. ذکر این نکته ضروری است که گستره انتخاب گردشگران برای دسترسی به مقاصد مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال اگر گردشگری قصد سفر به کشوری دیگر با فاصله زیاد از کشور مبدأ را داشته باشد، مناسب ترین گزینه حمل و نقل، هواپیما است. حال آن که برای گردشگری که قصد سفر به استان یا شهر مجاور خود را داشته باشد، گزینه های متعددی همچون اتومبیل، اتوبوس، قطار و یا هواپیما وجود دارد. بنابراین، میبایست متناسب با بازار هدف، برای مقاصد مختلف گردشگری گزینه های حمل و نقل مناسب طراحی و ارائه شود.
به گواه کارشناسان، زیرساخت های حمل و نقل در کشور چندان فراهم نیست. ناوگان هوایی ایران فرسوده و تعداد پروازها به برخی مراکز استانی به چند مورد در هفته محدود است تا آن جه که می توان گفت حجم عمده پروازهای داخلی بین سه شهر تهران، مشهد و کیش انجام می شود. از سوی دیگر فرودگاه های کشور جز چند مورد، نیاز به توسعه و تجهیز دارند.
وضعیت راه های کشور و تنوع وسیله سفر نیز همچنان مسئله ای مشکل زاست. علاوه بر وجود راه های مناسب برای دسترسی به جاذبه های گردشگری، تورگردانان باید گزینه های مختلفی برای جابجایی مسافران در گروه های تا دو نفر، دو تا پنج نفر، پنج تا ده نفر و بیش از ده نفر در اختیار داشته باشند. گزینه های موجود، تجهیزات مناسب ندارند و ارایه دهندگان وسیله سفر و رانندگان به آموزش های تخصصی نیاز دارند.
حمل و نقل ریلی کشور در ایام پیک سفر، توان پاسخگویی به مسافران را ندارد و تنوع سرویس ها عمدتا در مسیر تهران-مشهد، دیده می شود. دست آخر آن که، حمل و نقل دریای ایران، در خدمت گردشگری کشور نیست. هر چند بین جزایز و بندرهای جنوبی کشور جابجایی مسافر انجام می شود اما تفریح و گردشگری بر دریا در کمتر برنامه سفری از سوی تورگردانان قرار داده می شود. اتوبوس های دریایی کشور محدود است و خبری از کروز در ایران نیست.
از آن جایی که محصول نهایی گردشگری، تجربه است، ضرورت دارد به مقوله حمل و نقل در گردشگری با توجهی ویژه پرداخته تا موجبات رضایت مندی هرچه بیشتر گردشگران فراهم شود. زیرا زمانی تجربه خوشایندی برای یک گردشگر بوجود می آورد که عوامل سمت عرضه گردشگری، به طور خاص بخش حمل و نقل، کارایی مناسبی از خود نشان دهند و خدمات با کیفیتی، منطبق با انتظار گردشگر به او عرضه کنند.
بنابراین ضروری است که شرکت های هواپیمایی با برخورداری از ناوگان مدرن در مسیرهای پروازی گوناگون با تناوب پرواز مناسب، به عنوان بخش حمل و نقل هوایی در توسعه صنعت گردشگری ایفای نقش کنند. از سوی دیگر، تجهیز و نوسازی بخش حمل و نقل ریلی و افزایش مسیرهای ریلی به عنوان مولفه ای تاثیرگذار در توسعه گردشگری داخلی و حتی بین المللی به شمار می آید. حمل و نقل جاده ای نیز بخش گسترده ای از سفرها را پوشش می دهد که شایسته است برنامه ریزان و سیاستگذاران، توجه ویژه ای به زیرساخت سفرهای زمینی با وسایل حمل و نقل عمومی و خصوصی داشته باشند. حمل و نقل دریایی نیز به عنوان یکی از روش های مناسب و جذاب برای جابجایی گردشگران در برخی از مقاصد به شمار می آید که توجه ویژه ای را از سوی مسئولین امر می طلبد.
