دور نخست تحریم های ایالات متحده آمریکا علیه ایران از روز گذشته اجرایی شدند و بی گمان اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. مساله ای که از امروز مطرح است و بدل به دغدغه ای ملی می شود این است که کشور به چه میزان و با چه ابزار و تجهیزاتی می تواند استخوان بندی اقتصاد خود را مقاوم کند تا بتواند این معضل را به سلامت پشت سر بگذارد و در این راه از چه تجربیاتی می تواند درس بگیرد.
یکی از عوامل ایجاد نگرانی در فضای پس از اعمال تحریم، ابهام موجود درخصوص فروش نفت است؛ محصولی که بخش اعظم درآمد ارزی کشور از فروش آن به دست می آید و این وابستگی شدید موجب افزایش تکانه تحریم ها بر اقتصاد کشور می شود. این در حالی است که مدت ها است کارشناسان و حتی برخی از مسوولان از لزوم توسعه جایگزین های نفت که گردشگری را سرآمد آنان می دانند، سخن ها گفته اند. هرچند حوزه گردشگری نیز مصون از تحریم ها نیست و تجارب جهانی نیز نشان می دهد که همواره اعمال تحریم علیه کشوری، صنعت گردشگری کشور تحریم شده را نیز دچار دردسرهایی کرده، اما این حوزه به دلیل برخورداری از ظرفیت هایی، کمتر از صنایعی همچون صنعت نفت بر اثر تحریم آسیب می بیند.
در این خصوص تجارب کشورهایی همچون روسیه، کوبا و کره شمالی که در سال های اخیر سیبل تحریم های کوچک و بزرگ بین المللی بوده اند قابل توجه است که وجه اشتراک آنان در واکنش به تحریم، تمرکز همه جانبه و مضاعف بر صنعت گردشگری بوده تا به واسطه آن بتوانند آثار تحریم ها را بر اقتصاد خود جبران کنند و از رهگذر آن به درآمد ارزی و رشد اقتصادی برسند. در این میان صنعت گردشگری ایران هرچند بر اثر تحریم ها با چالش هایی همچون جذب سرمایه و توسعه زیرساخت های خود روبه رو خواهد شد، اما کارشناسان و صاحب نظران این عرصه اعتقاد دارند که سیاست گذاران با «تمرکز بر بازاریابی و شناسایی هوشمندانه بازارهای هدف»، «ایجاد آرامش در بازار ارز و ایجاد تسهیلات مبادلات ارزی برای گردشگران» و «برنامه ریزی بلندمدت» می توانند به میزان قابل توجهی از اثر تحریم ها بر گردشگری کشور بکاهند و بستر مناسبی برای درآمد ارزی در کشور ایجاد کنند.
با توجه به تجارب بررسی شده، برای مقاوم سازی صنعت گردشگری کشور در ایام تحریم پیش از هرچیز بازاریابی دقیق و منسجم ضرورت دارد. به علاوه و با توجه به تجربه روسیه به نظر می رسد که بتوان از تحولات ارزی ماه های اخیر و کاهش ارزش ریال در برابر سایر ارزهای عمده جهانی از این طریق بهره گرفت و ایران را به عنوان مقصدی ارزان برای سفر معرفی کرد؛ البته تحقق این امر بسته به آن است که آرامش به بازار ارز بازگردد و با سیاست گذاری های صحیح و شناورسازی نرخ ارز، نوسانات شدید ماه های اخیر تکرار نشود و گردشگران ورودی نیز به بازار ارز برای تبدیل پول خود دسترسی داشته باشند؛ اتفاقی که شاید در ابتدای دهه ۹۰ شمسی بهتر می شد از آن برای رشد ورود گردشگر به کشور بهره گرفت.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
