28 مارس 2024 - 17:56

کلید تغییر الگوهای سنتی توریسم

23 می 2017 - 14:00 dsfr.ir/jd7eq

کلید تغییر الگوهای سنتی توریسم
نامدار بابایی
سواحل گیلان

رکود یا رونق صنعت #گردشگری در هر کشور تا حدود زیادی به ایدئولوژی #سیاسی وابسته است.

گردشگری به عنوان پدیده ای اجتماعی - اقتصادی متأثر از عوامل گوناگونی است که در این میان، ایدئولوژی سیاسی تأثیر بسزایی بر آن دارد. از همین رو است که کارشناسان معتقدند رکود یا رونق این صنعت در هر کشور تا حدود زیادی به ایدئولوژی سیاسی وابسته است. نتایج یک تحقیق نشان می دهد در ایران، بازار جذب گردشگر به گردشگری زیارتی و تا حدودی به گردشگری تاریخی محدود شده و توسعه اکوتوریسم و گردشگری ساحلی به عنوان پیشروترین بخش گردشگری در جهان مغفول مانده است. همچنین نگاه ایدئولوژیکی و امنیت محور در ایران به صنعت گردشگری باعث شده این صنعت بیشتر جنبه داخلی یابد و ایران را از منافع ارزی و بین المللی این صنعت کمتر منتفع کند؛ این درحالی است که در چارچوب ایدئولوژی حاکم نیز می توان با جذب گردشگران مسلمان، گردشگری ساحلی و اکوتوریسم را توسعه بخشید.

طبق این تحقیق که از سوی هادی ویسی صورت گرفته، در دهه های اخیر علاوه بر الگوهای سنتی گردشگری نظیر گردشگری تاریخی، فرهنگی و زیارتی، گردشگری ساحلی و اکوتوریسم نیز با استقبال گسترده توده های مردمی مواجه و گردشگری ساحلی به پیشروترین و محبوب ترین نوع گردشگری در عصر کنونی در جهان تبدیل شده است. تب گردشگری ساحلی، منطقه خاورمیانه و کشورهای پیرامون ایران را هم دربر گرفته است. بر این اساس، کشورهای همسایه ایران به شدت در صنعت گردشگری فعال شدند و سرمایه گذاری های زیادی در این حوزه انجام داده اند؛ به گونه ای که دبی به عنوان یک منطقه بیابانی خشک و بدون عقبه فرهنگی و تمدنی به پرجاذبه ترین منطقه گردشگری خاورمیانه تبدیل شده و ترکیه، دیگر همسایه ایران هم، علاوه بر روند رو به رشد جذب گردشگر تاریخی - فرهنگی، در حوزه گردشگری ساحلی در دو ساحل دریای مدیترانه و سواحل دریای مرمره سهم قابل توجهی از گردشگری جهانی را به خود اختصاص داده است. این شرایط کمی دورتر از مرزهای ایران برای کشور مصر هم صادق بود؛ کشوری که پیش از بهار عربی و چالش های سیاسی که اکنون با آن دست به گریبان است، اقتصادش بیش از سایر کشورهای منطقه خاورمیانه به صنعت گردشگری وابسته بود. نکته مشترک میان این کشورها توسعه زیرساخت های داخلی، افزایش مراودات بین المللی و توسعه روابط با کشورهای مختلف جهان در قالب حذف روادید و یا صدور روادید آنی در بدو ورود بوده است.

قوت در گردشگری مذهبی، غفلت در سایر حوزه ها

براساس نتایج این پژوهش، نوعی رقابت ژئوپلیتیک گردشگری در قلمروهای منطقه ای و حوزه های تمدنی در میان کشورها و از جمله منطقه خاورمیانه در حال شکل گرفتن است اما ایران باوجود اینکه در چند سال اخیر به واسطه بهبود روابط خود با کشورهای دنیا توانسته پذیرای گردشگران بیشتری از جهان و به ویژه اروپا باشد، همچنان در این رقابت در موضع ضعف قرار دارد. ایران در سال های پس از انقلاب اسلامی تلاش کرده گردشگری مذهبی و تاریخی را توسعه دهد. اگرچه اقدامات خوبی برای توسعه این گونه از گردشگری در ایران صورت گرفته است و موفقیت های زیادی نیز به دست آمده اما به باور کارشناسان، باعث غفلت از سایر حوزه های گردشگری شده است. نهاد متولی گردشگری ایران در حوزه فعالیت های خود بر گردشگری ابنیه تاریخی تمرکز دارد و حمایتی از اکوتوریسم و گردشگری ساحلی به عنوان جذاب ترین نوع گردشگری جهانی به عمل نمی آید. بر این اساس، این دو حوزه از گردشگری صرفا ماهیت گردشگری داخلی یافته است.

مقایسه با همسایگان

طبق نتایج تحقیق مذکور، در قریب به چهار دهه گذشته، زمینه برای رقبای منطقه ای ایران در بازار گردشگری فراهم شده، درحالیکه هر چهار کشور ایران، ترکیه، امارات متحده عربی و مصر جزو کشورهای مسلمان بوده و اکثریت مطلق شهروندان آنها مسلمان هستند. به عبارت دیگر، این تحقیق تاکید می کند که تفاوت های صنعت گردشگری ایران با ترکیه، امارات و مصر ناشی از تفاوت های حوزه سیاست، ایدئولوژی سیاسی و طرز تلقی سیاستگذاران کلان کشور از گردشگری است. به طور کلی در ایران، صنعت گردشگری کمتر مورد توجه نهادها، برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان ارشد بوده است. به عبارت دیگر، باور و اراده لازم برای توسعه گردشگری نزد نهادهای تصمیم ساز وجود نداشته است.

براساس بررسی های صورت گرفته روی قانون برنامه های توسعه ایران، در این برنامه ها کمتر به موضوع گردشگری به صورت کلی و اکوتوریسم، گردشگری ساحلی، دریایی و تفریحی به صورت جزئی توجه شده است. البته در برنامه چهارم و برنامه ششم بر اهمیت گردشگری تاکید شده و محورهایی مورد اشاره قرار گرفته اند اما درباره اکوتوریسم و گردشگری ساحلی هیچ تصریحی نشده است. درحالی که آماری از جذب گردشگران ورودی به جاذبه های اکوتوریسم، گردشگری ساحلی و دریایی، گردشگری تاریخی، گردشگری فرهنگی، گردشگری مذهبی و ... به صورت جداگانه وجود ندارد، مشاهدات نشان می دهد سهم گردشگران بین المللی از جاذبه های ساحلی و طبیعی ایران نزدیک به صفر است. این درحالی است که ایران می تواند گردشگران عرب و مسلمانی که برای زیارت به ایران وارد می شوند را به سواحل جذب کند و خدمات حلال به آنها ارائه دهد؛ این به آن معناست که در چارچوب قوانین کنونی نیز می توان به گردشگری ساحلی و اکوتوریسم بها داد و آن را اجرایی کرد.

« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1