گردشگری ادبی شکلی از #گردشگری و برخاسته از جاذبه های وابسته به حوزه #ادبیات است.
سال های زیادی است که گردشگری فرهنگی به عنوان یکی از محبوب ترين و رایج ترین شاخه های گردشگری مطرح شده و حوزه های گوناگونی را در بر می گیرد که یکی از آنها گردشگری ادبی است. گردشگری ادبی شکلی از گردشگری و برخاسته از جاذبه های وابسته به حوزه ادبیات است. در این شاخه از گردشگری، توجه به ادبیات، به ویژه ادبیات کلاسیک که می تواند برانگیزاننده حس نوستالژیک بسیاری از علاقه مندان به این حوزه باشد، مورد توجه است. در این شکل از گردشگری، گردشگران با مطالعه آثار شاخص ادبی در هر دو حوزه شعر و داستان، مقاصد سفر خود را انتخاب می کنند.
چه مکان هایی می توانند مقصد گردشگری ادبی باشند؟
مقاصد گردشگری ادبی در سراسر جهان که مرتبط با زندگی نویسندگان و شاعران سرشناس یا یادآور رویدادهای ادبی خاص بوده، بسیار است. برای نمونه می توان به خانه موزه شکسپیر در استراتفورد لندن، خانه موزه گوته در فرانکفورت آلمان، خانه موزه داستایوفسکی در روسیه، موزه جین آستن در انگلستان یا شهر لندن که یادآور رمان های چارلز دیکنز است، اشاره کرد. مقاصد گردشگری ادبی در قالب های گوناگونی تعریف می شوند که دربرگیرنده مکان تولد یا زندگی یک شاعر یا نویسنده، مکان الهام بخش برای نوشتن داستان یا شعر او، مکان دفن شاعر یا نویسنده و همچنین منطقه ترسیم شده از طرف یک نویسنده است. عناصر سازنده مناطق ادبی هم موزه های کوچک مربوط به نویسندگان و شاعران، رویدادها و جشنواره های ادبی و حتی آثار ادبی را شامل می شوند.
ایران و گردشگری ادبی
ایران از کشورهای صاحب نام در حوزه ادبیات فارسی است و زبان و ادب فارسی بخش مهمی از ادبیات مشرق زمین به شمار می رود. زبان و ادبیات فارسی در تاریخ طولانی خود شاعران و نویسندگان بی شماری را به خود دیده است که نقش تاثیرگذاری در زنده نگه داشتن و ترویج آن به ویژه در منطقه داشته اند؛ به طوری که امروزه یکی از مولفه های تشخیص مرزهای ایران فرهنگی علاوه بر جشن نوروز، حوزه نفوذ و گسترش زبان فارسی است که از سمت مشرق، مرزهای کشور چین را نیز رد کرده و این خود موجب شده است که در دوره کنونی، میراث ادبی ایران، اشتراکات گوناگون زبانی و فرهنگی بسیاری با سایر کشورهای منطقه داشته باشد و ظرفیت های بسیاری را برای جذب گردشگر در حوزه های ملی و بین المللی فراهم کند.
با این حال گردشگری ادبی و تمامی مباحث مرتبط با آن، شاخه نوظهوری در گردشگری کشورمان است و به رغم برخورداری از پتانسیل هایی چون دیرینه بودن خط و زبان فارسی، وجود ادبا و شعرای نام آشنا در دوره های گذشته و حال و همین طور یادگارهای به جای مانده از آنها، این شاخه از گردشگری هنوز در ابتدای راه قرار دارد و آنگونه که باید تورهای فرهنگی با رویکرد گردشگری ادبی در کشور برگزار نمی شوند. نکته ای که توجه به آن ضروری است، اینکه در حوزه گردشگری ادبی نیز همانند سایر حوزه های گردشگری، فقط وجود منابع به عنوان ظرفیت های گردشگری نمی تواند تضمینی برای رونق این شاخه از گردشگری باشد؛ بلکه آنچه در این میان حائز اهمیت است، شناخت مبانی گردشگری ادبی است تا از طریق آن بتوان نسبت به شناسایی بازار گردشگری و تعریف تورهای ادبی با توجه به نیازسنجی صورت گرفته و تقسیم بندی بازار اقدام کرد. بازار گردشگری ادبی را بر اساس ظرفیت های موجود که همان چهره های ادبی و یادگارهای آنان است، می توان در یک تقسیم بندی کلی به سه بازار ملی، منطقه ای و بین المللی تقسیم کرد.
بازار ملی، شاعران و ادیبانی را شامل می شود که تنها در داخل کشور شناخته شده هستند و بازار منطقه ای نیز در برگیرنده شاعران و نویسندگانی است که در سطح منطقه شناخته شده اند. مولانا، حافظ، سعدی، فردوسی و خیام و ... نیز از چهره های بین المللی به شمار می روند که علاوه بر شهرت ملی و منطقه ای، در سطح جهانی نیز شناخته شده و آثار آنها مورد توجه قرار گرفته است. آماده سازی و معرفی این بازارها در سطح وسیع نیازمند برنامه ریزی به منظور ایجاد زیرساخت ها و تبلیغات و اطلاع رسانی با هدف توسعه داخلی و منطقه ای و جذب گردشگر بین المللی است. ایجاد زیرساخت ها در مناطق ادبی، برنامه ریزی به منظور برگزاری جشنواره های ادبی فرهنگی مناسبتی، تهیه بسته های سفر، تهیه نقشه های راهنمای گردشگری ادبی به صورت استانی یا منطقه ای، ساخت مستندهای ادبی و در نهایت تربیت راهنمایان تخصصی در زمینه تورهای ادبی در مسیر تحقق این هدف راهگشا خواهد بود تا از این طریق ایران بتواند از پتانسیل ادبی موجود در مسیر تقویت و توسعه توریسم فرهنگی بهره مند شود.
