28 مارس 2024 - 15:11

قطار توسعه در ایستگاه تخریب تاریخ

22 ژوئیه 2015 - 17:30 dsfr.ir/w3772

یک عضو ایکوموس ایران معتقد است: باید در مناطق تاریخی زمان را حفاظت کرد، نه این که همه میدان گاه های شهر را تغییر دهیم، به طوری که وقتی وارد آن می شویم نتوانیم گذر زمان را درک کنیم و روایت تاریخی آن گم شود.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، می خواهند در شهر انضباط برپا کنند، و این کار را از منطقه 12 تهران آغاز کرده اند، طرحی گسترده که حوزه های مختلف شهری در منطقه تاریخی تهران را در بر می گیرد، اما به نظر می رسد از ابتدا متولیان این انضباط به دخیل بودن دستگاه های دیگر در این زمینه توجهی نکردند و با تصویب مصوبات خود قصد اجرائی کردن تصمیم های خود را دارند، مصوباتی که میراث فرهنگی وحتی شورای شهر از اجرای آن بی خبر بودند.

نگرانی ها وقتی بیشتر شد که حرف های تکراری 10 سال پیش را درست درباره همان منطقه، یعنی منطقه 12 تهران تکرار کردند، طرحی که قرار شد 64 خانه از جمله 9 خانه در خیابان هرندی با عنوان «ساماندهی خانه های مجردی» تخریب شود. و از آن به بعد هر قدر فعالان میراث فرهنگی و برخی از اعضای شورای شهر نگرانی های خود را نسبت به این اتفاق اعلام و تلاش کردند تا موقعیت جغرافیای این خانه ها را به دست آوردند، ناموفق بودند.

«ناصر نوروز زاده»، چگینی یکی از اعضای ایکوموس ایران و باستان شناس این اقدام شهرداری که معمولا میراث فرهنگی را در جلسات تصویب این دسته از طرح هایش دخیل نمی داند، بد ارزیابی کرد و افزود: باید از همه ارزش های زمانی تأسیسات مبلمان شهری دفاع کرد. اگر تغییراتی در میدان بهارستان ایجاد می کنند؛ آیا آن را به عنوان میدانی تاریخی برای نسل های بعد نگه می دارند یا صرفا به عنوان میدانی روی نقشه به آن نگاه می کنند و آن را مشمول هر نوع تغییراتی می دانند؟

وی این اقدام را که برخی دستگاه ها وظیفه یک نهاد را به دستگاه دیگر واگذار می کنند و توقع دارند وظایفش مانند دستگاه متولی انجام شود، توقعی غیرمنطقی دانست و افزود: این کار درست مانند آن است که بخواهیم وظایف میراث فرهنگی را به شهرداری واگذار کنیم. این دو از یکدیگر منفک هستند و هر دستگاهی موظف است در حوزه کاری خودش و در یک ملاحظه اجتماعی و زیستی مشترک از داشته هایش دفاع کند.

این باستان شناس ادامه داد: زمانی که یک سازمان وظایف خودش را انجام نمی دهد، سه حالت پیش می آید، یعنی زمانی آن سازمان قدرت دارد و وظایفش را انجام نمی دهد، و زمان دیگری قدرت ندارد و به دنبال آن نمی تواند وظایفش را انجام دهد و در حالت سوم متولیانش آن را بهانه ای برای انجام ندادن وظایف خود می دانند، اتفاقی که بافت های تاریخی هم از آن مستثنی نیستند، حتی قزوین، شیراز، اصفهان هم همین وضعیت را دارند.

وی بیان کرد: زمانی که قوانینی برای دفاع از ثروت های ملی وضع شدند، آدم ها، تأسیسات و ارزش های شهر به عنوان این ثروت ها به خطر می افتند، اگر مسوولان شهری فقط پول، درآمد و ارزش افزوده را در یک شهر ملاک بدانند و برایشان مهم بدانند، طبیعتا ما در بافت های تاریخی خودمان نیز شاهد چنین اتفاقاتی خواهیم بود و آن طبیعی نیز هست.

او با ذکر یک نقل قول که «وقتی ملاک و معیار پول باشد شاهد چنین اتفاقاتی هم خواهیم بود.» ادامه داد: ما شاهد اتفاقاتی هستیم که از آنها ترس داشتیم و حتی فکرش را هم نمی کردیم. اکنون اتفاقات میراث فرهنگی حوزه منطقه 12 تهران هم همینطور است. این جزو وظایف شهرداری است که مشکلات این منطقه تاریخی را مانند سایر مناطق حل کند. ابتدا باید این طرح انضباط شهری را تشریح کنند و بگویند مشکل منطقه 12 چه بوده که چنین تصمیماتی برای آن گرفته شده است.

چگینی افزود: آیا بررسی کرده اند نتیجه اتفاقات رخ داده در عودلاجان چه انعکاسی داشته است که امروز به دنبال تسری این جریان در سایر نقاط منطقه 12 هستیم؟ اصلا بررسی شده است که چه بر سر این خانه ها آمده و چه چیزی جایگزین آنها شده است؟ آیا با تخریب بناهای قدیمی به هر بهانه ای اعم از فرسوده و محل تجمع معتادان از مشکلات محله کاسته شده است؟ آیا «اودلاجان» امروز وضعیت بهتری نسبت به ده سال پیش پیدا کرده است؟ در اودلاجان چه منافعی از این اتفاقات حاصل متولیان اجرای طرح شده است؟

این باستان شناس با بیان این که بخشی از تاریخ این کشور و فرهنگ اجتماعی آن در «اودلاجان» رخ داده توضیح داد: این تاریخ در ابعاد گسترده تر در همه منطقه تاریخی 12 تهران، به وجود آمده است، بنابراین اگر ما در این منطقه سرمایه گذاری نکنیم و در حد معقول و صحیح از آن حفاظت نکنیم و آن را به یک منطقه شهری زنده تبدیلش نکنیم، نه تنها بخشی از ثروت ملی را در این منطقه از دست داده ایم که ماحصل این از بین رفتن را در حواشی منطقه خواهیم دید، دست مانند یک بیماری که به همراه سرایت می کند.

او تاکید کرد: هرگونه اقدامی مانند ترمیم دیواره های بیرونی مجلس یا ساختن بوستان در ظهیرالاسلام اگر تابع یک برنامه تعریف شده و طولانی مدت در یک کشور نباشد، هرچند میراث فرهنگی و نه سازمان میراث فرهنگی، نتواند به درستی نقش خود را ایفا کند، اینها همه وصله پینه هایی است که زده می شود و از آنچه قبلا وجود داشته تنها نامی باقی نمی ماند. اکنون همه میدانگاه های شهر را تغییر داده اند، پارک شهر، میدان امام حسین، هفت تیر و غیره. پارک شهر را می توانستند احیا کنند نه آنکه وقتی وارد آن می شوی نتوان گذر زمان را درک و روایت تاریخی آن را گم کرد. ما باید در مناطق تاریخی زمان را حفاظت کنید. این موضوعات مربوط به این دوره هستند نه دوره دیگری.

او در ادامه با بیان این که باید از همه ارزش های زمانی تأسیسات مبلمان شهری دفاع کرد. این پرسش را مطرح کرد که اگر تغییراتی در میدان بهارستان ایجاد می کنند؛ آیا آن را به عنوان میدانی تاریخی برای نسل های بعد نگه می دارند یا صرفا به عنوان میدانی روی نقشه به آن نگاه می کنند و آن را مشمول هر نوع تغییراتی می دانند؟

وی سپس ادامه داد: در یک شهر ممکن است صد میدان وجود داشته باشد، اما تفاوت بسیاری بین یک میدان تاریخی و معمولی وجود دارد. در حال حاضر از میدان امام حسین (ع) و توپخانه چه روایت تاریخی باقی مانده است؟ کتاب « میدان توپخانه دارالخلافه ناصری» را بخوانید تا بدانید توپخانه کجا بوده است. میدان های ما در مسیر مترو از بین رفته اند حتی آنهایی که متأخرترند و تاریخی نیستند. اکنون چه بر سر میدان ونک آمده است؟ میدان ولی عصر (عج) اکنون کجاست؟ چهارراه ولی عصر (عج) را اکنون چه کرده ایم؟

او اضافه کرد: اولا بر اساس خروج مسافراز مترو زیرگذر تعریف کردیم. اما سنجیده عمل نکردیم از هر طرف که خارج می شوید 10 - 15 درخت خشکیده آنجا ایستاده اند، هرکس هم با فاصله دو سال پیش وارد چهار راه شود، تشخیص نمی دهد اینجا چهارراه ولی عصر (عج) است، مگر آن که تئأتر شهر را ببیند و تشخیص دهد، اینجا میدان ولی عصر (عج) است. همه چهره های شهری تغییر کرده است. چند روز دیگر که ساخت مترو در میدان ونک به پایان رسید دیگر مشخص نیست این میدان ونک است یا خیر!

1