28 مارس 2024 - 19:44

مهمان نوازی ایرانی روی لبه تیغ؟!

1 می 2017 - 16:30 dsfr.ir/n40dz

گردشگران سویسی در کنار عشایر قشقایی

اجرای استانداردهای اروپایی و تلقی آن به عنوان ضوابط بین المللی مهمان نوازی ایرانی را مختل می کند.

"سیدمحمد بهشتی"

به گزارش خبرگزاری ایسنا، اختلاف بر سر این که هویت مهمان نوازی ایرانی ها در حال حاضر حفظ شده و یا به ورطه ی نابودی نزدیک شده است بحثی بود که اساتید دانشگاه ها در همایش «گفتمان فرهنگ مهمان نوازی با رویکرد توسعه گردشگری» پیش کشیدند تا با بررسیِ سطحی آسیب های موجود، مسؤولان را بر آن دارند تا دست به اقدامی جدی تر بزنند.

سیدمحمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این باره گفت: فرهنگ ها با هم فرق می کنند، اما ما دقیقا به همین تفاوت ها توجه نمی کنیم، مثلا وقتی برای هتل ها ضوابط تعیین می کنیم، بر این باوریم که بهترین ها آن چیزی است که اروپایی ها عرضه می کنند. در حالی که ممکن است با همین عین به عین رفتار کردن راه رفتن خودمان را فراموش و جنس تقلبی عرضه کنیم.

اگر عین به عین اروپایی ها رفتار کنیم، در گردشگری موفق نمی شویم

او با اعتقاد بر اینکه اجرای استانداردهای اروپایی و تلقی آن به عنوان ضوابط بین المللی مهمان نوازی ایرانی را مختل می کند، افزود: نمی توان در ایران با همان الگوی اروپایی مهمان نوازی کرد، چون برای ما مهم این است که بدانیم مهمان با چه قضاوتی ایران را ترک می کند. تفاوت ما با اروپایی ها در این است که مثلا اگر خبر بدهند در یزد جیب گردشگری را زده اند، همه ما ناراحت می شویم، اما برای اروپایی ها مساله آنقدر مهم نیست و نسبت به آن چندان احساس شرم ساری ندارند.

بهشتی با تأکید بر این که مفهوم مهمان نوازی در ایران از سایر نقاط دنیا متفاوت است، گفت: فکر نمی کنم اگر عین به عین اروپایی ها عمل کنیم در گردشگری موفق شویم، چون هیچ شخصی به ایران نمی آید که عطر و طعم اروپایی ها را بچشد. خدا کند منشوری را که آقای رحمانی (معاون گردشگری) می خواهند برای مهمان نوازی تهیه کنند الگوی ایرانی داشته باشد.

اول از همه مسؤولان آسیب شناسی شوند

محمد تقی رهنمایی استاد پیشکسوت دانشگاه و متخصص گردشگری با بیان این که در گردشگری به دو شکل از مهمان نوازی کلیشه ای و نامرئی باید توجه کرد، افزود: فرهنگ مهمان نوازی کلیشه ای که ما را ملزم به پذیرایی از مهمان می کند، تدوین شده و لازم است بخش های درگیر با این موضوع آسیب شناسی شوند، اما آن قسم که نامرئی است به فرهنگ و واکنش مردم برمی گردد که هر چند به اصطلاحاتی نیاز دارد، اما آسیب کمتری به نسبت بخش های درگیر گردشگری دارند.

وی اضافه کرد: ما برای بهبود فرهنگ مهمان نوازی باید اصلاحاتی را از مبادی ورودی کشور انجام دهیم، مثلا ما هر چه برای مسئول اداره اماکن درباره گردشگری بافته ایم خیلی راحت توسط یک درجه دار پنبه می شود. یا در تعطیلات آخر هفته وقتی برای گردش به اصفهان و یا هر شهر دیگری می رویم رفتار پلیس راه چنان است که شادی سفر را در کام ما تلخ می کند، یا اگر همراه یک خارجی گذرتان به بازار تهران افتاده باشد، با افرادی مواجه می شوید که به منظور ترغیب آن شخص خارجی برای خرید فرش به شما وعده 10 درصد کمیسیون می دهند و مدام مزاحمت هایی را ایجاد می کنند. این ها همان آسیب های تدوین شده و نامرئی است که باید اصلاح شود.

این استاد دانشگاه گفت: بها دادن ما به گردشگری و مهمان نوازی تا به حال این طور بوده که مثلا کارمند هتل را وادار کرده ایم با ظاهری آراسته حاضر شود، در حالی که باید باطنی آراسته داشته باشد. این باطن آراسته را مردم ایران دارند فقط باید کشف شود. باید یک منحنی خطی از ابتدای سفر گردشگران بکشیم تا آسیب ها و راه حل های اصلاح آن مشخص شود.

وی سپس بیان کرد: به عنوان شخصی که 40 سال است با گردشگری بیمارِ ایران در ارتباطم، معتقدم این آسیب شناسی در اولویت باید در میان مسؤولانی صورت گیرد که به گردشگری اهمیت نمی دهند.

وضعیتی که شاهنامه دچارش شده

اسماعیل بنی اردلان استاد حکمت و فلسفه نیز با نگاهی متفاوت به مبحث مهمان نوازی و طرح این سوال که چرا ایرانی ها متفاوت هستند، گفت: فرهنگ ایرانیان پیش و بعد از اسلام مبتنی بر توحید بوده است. ایرانیان در تاریخ یک کار داشتند، این که خانه دل را بروبند تا خانه خدا مهیا شود. منظور از آفرینش و زندگی نیز این بوده که آدمی گنج مخفی را آشکار کند.

وی اضافه کرد: اما ما امروز به وضعی روبرو شده ایم که مثلا وقتی از مردم می پرسیم شاهنامه چرا کتاب خوبی است نمی دانند و یا می گویند زبان فارسی را زنده کرده است. مگر زبان فارسی مرده بوده؟ موضوع شاهنامه از آن منظر مهم است که خرد ایرانی را احیا کرد که در پرستش یزدان بروز کرده است.

مدام می گوییم مهمان نوازیم، اما نیستیم!

در ادامه این همایش کاظمی مردم شناس با تأکید بر این که در حال حاضر ما از فرهنگ مهمان نوازی بی بهره هستیم، گفت: شاید در مکتب رمانتیسم مهمان نواز باشیم، اما در رئالیسم چیزی غیر از این هستیم، اما مدام می گوییم ما مهمان نوازیم. با حلوا حلوا کردن که دهان شیرین نمی شود.

وی اضافه کرد: فقط کافی است برای اثبات این ادعا به وضعیت شهرهایی مثل یزد، اصفهان و مشهد نگاه کنید. شهر مشهد با وجود آنکه مذهبی است، ولی کلاهبرداری در آن بیداد می کند. حتی بهترین هتل های آن ظاهری متناقض با خدماتش دارند. کوچکترین استاندارد در هتل های این شهر رعایت نشده است. در عالم رمانتیسم ما خیلی مهمان پذیر و مهمان نوازیم، اما در واقعیت بسیار اذیت می شویم.

کاظمی گفت: ما حتی در بُعد تمدنی نمی توانیم خود را تحمل کنیم چطور ممکن است مهمان پذیر باشیم و مردمانی از حوزه تمدنی دیگر را بپذیریم؟

وی اظهار کرد: کشور ما از دنیا به شدت عقب است. دنیای امروز از حالت دولت و ملت خارج شده و به سمت شهرها پیش می رود. هر چند که در کشور ما هم این حرکت شروع شده و شهرها در حال بستن قراردادهایی هستند، ولی متأسفانه در کشور ما هنوز بحث دولت و ملت است.

این مردم شناس همچنین گفت: ما از شبکه های اجتماعی خیلی می توانیم برای مهمان پذیری استفاده کنیم، اما درباره آن آموزشی ندیده ایم. امیدوارم آقایان در این مملکت بفهمند شبکه های اجتماعی کارکرد اقتصادی دارند نه سیاسی و بیشترین استفاده آن ها نیز در گردشگری است.

استقبال از بحث داغ گردشگری در مناظره انتخاباتی

در ادامه محمدحسین ایمانی خوشخو رییس دانشگاه علم و فرهنگ نیز گفت: شاید منظور از مهمان نواز نبودن ایرانی ها ناشی از آسیب های حال حاضر باشد، چون نمی توان گفت در فرهنگ دیرین و کهن ایران مهمان نوازی وجود نداشته است. همان طور که فرهنگ ما در حال آسیب دیدن است امکان دارد مهمان نوازی هم آسیب دیده باشد.

وی اضافه کرد: مهمان نوازی موضوعی فرهنگی است، اما وقتی با پدیده ای صنعتی تلفیق می شود تغییر می کند.

وی همچنین گفت: مجموعه مطالعات نشان داده اگر گردشگری در بستر مهمان نوازی ارزیابی نشود، راه به بی راهه خواهد رفت. ما با مهمان نوازی می توانیم تبعات منفی گردشگری را خنثی کنیم.

عضو انجمن علمی متخصصان گردشگری ادامه داد: همه این بحث ها مطرح شد، اما اگر ایده آلیستی برخورد شود و در عمل شاهد اجرا نباشیم آن وقت از معاون گردشگری مطالبه می کنند که نتیجه این بحث ها چه شد، چون همانطور که می بینید بحث داغ مناظرات انتخاباتی هم گردشگری است که البته خیلی هم خوب بود. اتفاقا در انجمن علمی متخصصان گردشگری بیانیه ای را می خواهیم صادر کنیم و از نامزدهای انتخاباتی بخواهیم جدی تر این موضوع را دنبال کنند.

رییس دانشگاه علم و فرهنگ در بحث دیگری با تأکید بر اینکه نگاه صرف اقتصادی به گردشگری درست نیست، گفت: این برخورد به منزله از دست دادن منابع، اشباع جامعه میزبان و افول چرخه حیات است.

1