یک فوریت طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی، #گردشگری و صنایع دستی با 137 رای موافق از 229 رای، در #مجلس به تصویب رسید.
طراح طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی روز گذشته در صحن مجلس گفت: «در شرایط کنونی برای اینکه بتوانیم عملکرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را مورد ارزیابی قرار دهیم راهی جز طرح سوال از رئیس جمهور نداریم که با تبدیل این سازمان به وزارتخانه این نقص رفع می شود.» مهرداد لاهوتی اضافه کرد: «باید بتوانیم اتکا به درآمدهای نفتی را کم کنیم و صنعت گردشگری این ظرفیت را دارد. با همفکری دولت، بخش خصوصی، کارشناسان و مجلس می توانیم عملکرد و سطح صنعت گردشگری را در قالب تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارتخانه حل کنیم.»
یکی دیگر از نمایندگان مجلس نیز در اظهار نظری پیرامون تصویب یک فوریت این طرح گفت: «دلیل عمده ای که باعث طرح این موضوع شده، تغییرات مدیریتی است که از سوی دولت ها در این سازمان اعمال می شود و این سازمان را به حیاط خلوت دولت ها تبدیل کرده است.» اسدالله عباسی اما در ادامه تاکید کرد که به طور کلی، یافتن راهی برای پاسخگو کردن سازمان های زیر نظر رئیس جمهوری، اقدامی است که در شرایط کنونی بیشتر مورد نیاز است. نماینده مردم زابل در مجلس هم که از موافقان این طرح بود، رئیس جمهوری را به دلیل داشتن مشغله های متعدد و فراوان، ناتوان از پاسخگویی نسبت به عملکرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دانست و راه حل رفع این نقص را ارتقای تشکیلاتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارتخانه عنوان کرد. حبیب الله دهمرده تصریح کرد که با این ارتقا، هم صنعت گردشگری کشور رشد می کند و هم مسوولان آن در برابر نمایندگان مجلس پاسخگو می شوند. همچنین در صورت رونق گرفتن این صنعت می توان به اندازه دو برابر درآمدهای نفتی، برای کشور ایجاد درآمد کرد.
این طرح دارای یک ماده واحده و 2 تبصره است. بر اساس تنها ماده واحده آن، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تمامی اختیارات و وظایفی که سازمان مذکور به موجب قوانین و مقررات دارد به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی تبدیل می شود. در همین حال طبق، تبصره یک ماده واحده این طرح و درصورت تصویب نهایی، تمامی امکانات و اموال نیروی انسانی این سازمان در اختیار وزارتخانه جدید قرار می گیرد. تبصره 2 این ماده واحده نیز تصریح می کند شرح وظایف این وزارتخانه مطابق قوانین مورد عمل سازمان مذکور خواهد بود و دولت موظف است تغییرات در شرح وظایف وزارتخانه جدید را حداکثر در مدت یک سال برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.
چالشی به جز وزارتخانه شدن
در حالی تصویب یک فوریت این طرح، موضوع تبدیل سازمان سه گانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه را در دستور کار نمایندگان مجلس قرار داده که ساختار مجموعه متولی گردشگری کشور به عنوان یکی از اجزای سه گانه سازمان مذکور، همواره در تمامی این سا ل ها محل مناقشه بوده است. علاوه بر نهاد گردشگری ساز و کار دستگاه گرداننده دو معاونت دیگر نیز از این گمانه زنی ها در امان نبوده و چینش کنونی این سه مجموعه تحت لوای یک سازمان واحد نیز بارها و بارها از سوی کارشناسان و فعالان این حوزه ها مورد انتقاد قرار گرفته است. در واقع مخالفان تجمیع این سه معاونت، با بیان اینکه گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی در ذات تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند و یک مجموعه نمی تواند با رویکردی یکسان، منافع این سه بخش را به صورت همسان تامین کند، از تفکیک آنها دفاع می کنند؛ دیدگاهی که تاکنون نتوانسته نظر تصمیم سازان کشور را به خود جلب کند و به نظر می رسد در صورت تصویب طرح وزارتخانه شدن سازمان، این سه حوزه همچنان در کنار یکدیگر دیده شوند.
فعالان موافق چه می گویند؟
با این همه، فعالان بخش خصوصی گردشگری کشور با استقبال از اتفاق روز گذشته مجلس، تصویب این طرح را گامی در راستای شکل گیری نگاهی جدی تر نسبت به گردشگری می دانند. رئیس جامعه تورگردانان در این خصوص می گوید: «تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه، می تواند اتفاقی خجسته برای گردشگری کشور باشد.» ابراهیم پورفرج تصریح می کند: «بخش خصوصی به صورت یکپارچه از این تصمیم استقبال می کند؛ چراکه در این صورت، با مجموعه ای طرف خواهیم بود که تکلیفش به روشنی مشخص است و به همین نسبت ما نیز به وضعیتی باثبات تر نزدیک می شویم.» او اضافه می کند: «در یک وزارتخانه، قوانین و مقررات و مسوولیت ها تعریف شده تر است و فردی هم که برای قرار گرفتن در راس این مجموعه اقتصادی، فرهنگی و بین المللی کاندیدا می شود، ملزم به دفاع از طرح ها و برنامه های تخصصی و دقیق برای احراز این پست است.»
پورفرج یادآور می شود: «این شخص همچنین در صورت عدم حصول وزارتخانه به اهداف مورد انتظار، مورد پرسش قرار می گیرد و به این ترتیب نمایندگان می توانند بر عملکرد این مجموعه نظارت داشته باشند.» به گفته این فعال بخش خصوصی، با این تغییر میزان بودجه ای که به این وزارتخانه تعلق خواهد گرفت بیشتر خواهد بود و میزان تخصیص ها به بخش های گوناگون نیز به صورت مشخص و شفاف تعریف می شود. اما علاوه بر اینها، او خاطرنشان می کند: «بخش خصوصی از طریق مجلس می تواند ارتباط بیشتری با مجموعه گرداننده گردشگری کشور برقرار کند.» یکی دیگر از اعضای جامعه تورگردانان نیز با بیان اینکه با تبدیل سازمان به وزارتخانه کاملا موافق است، از تجربه ناموفق قرار گرفتن معاونت گردشگری در زیرمجموعه یک سازمان سخن می گوید. محمود بنکدار که به دلایلی مشابه پورفرج از وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی دفاع می کند، می گوید: «در تمامی این سال ها به دلیل وجود نگاه سیاسی به سازمان میراث فرهنگی، شاهد حضور مدیران غیرمتخصص در راس آن بودیم؛ در همین حال امکان نظارت و پرسش نیز وجود نداشت و همه اینها دست به دست هم داد تا شرایط گردشگری کشور در وضعیت نامطلوب امروز قرار گیرد.»
اما رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز به عنوان یکی از فعالان بخش خصوصی گردشگری کشور هم با ابراز رضایت نسبت به تصویب یک فوریت طرح مذکور در مجلس خاطرنشان کرد: «ما برای تحقق اتفاقی که در حال شکل گیری است، از مدت ها پیش با نمایندگان مجلس وارد رایزنی شده و در حال مکاتبه بوده ایم.» محمد حسن کرمانی اضافه می کند: «با وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، این مجموعه در عرصه اجرایی کشور بلندقامت تر خواهد شد و در واقع در صورت تصویب نهایی این طرح، به ساختار گردشگری مشابه کشورهای موفق در این حوزه نزدیک می شویم.» او همچون دو فعال دیگر تاکید می کند: «دراین صورت، انتخاب فردی که در راس مجموعه قرار می گیرد، با دقت و حساسیت بیشتری انجام خواهد شد که به خودی خود تغییری قابل توجه و اساسی است.» رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران هم با بیان اینکه بزرگ ترین پارلمان بخش خصوصی کشور نیز با این تصمیم موافق است می گوید: «این تغییر مجموعه متولی گردشگری را پاسخگوتر می کند.» احمد اصغری البته یادآور می شود: «هر چند که فکر می کنم این تصمیم در مقطع کنونی تصمیمی صحیح است، اما به دلیل آزموده نشدن این صورت از ساختار گردشگری، نمی توانم با قاطعیت از موفقیت صد در صد آن سخن بگویم.»
شرط موفقیت
درحالی که بخش خصوصی نسبت به تصویب نهایی این طرح روی خوش نشان می دهد، یک استاد دانشگاه موفقیت اجرای این طرح را در گرو شکل و توجه به جزئیات نهفته در آن می داند. محمدرضا فرزین در این باره می گوید: «اگرچه وزارتخانه شدن محاسنی از جمله امکان نظارت مجلس بر عملکرد نهاد اجرایی گردشگری را به دنبال خواهد داشت و با افزایش بودجه، قدرت این مجموعه را افزایش می دهد، اما اینکه ترکیب اداره این وزارتخانه به چه صورت خواهد بود و معاونت های کنونی آن در ساختار جدید، از چه جایگاه و رده اداری برخوردارند، همگی در حصول موفقیت این مجموعه موثر خواهند بود.»
مسوولان سازمان، موافق نیستند
در همین حال، همان گونه که قابل پیش بینی است، مسوولان کنونی سازمان میراث فرهنگی با این تغییر موافق نیستند. در همین راستا، معاون امور مجلس، حقوقی و استان های سازمان میراث فرهنگی چندی پیش در گفت و گو با روزنامه توریسم، در این باره گفت: «این طرح مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان نظرشان این است که قبلا ادغام ها و تبدیل هایی مثل وزارت ورزش و جوانان صورت گرفته که از نظر آنها کارگشا نبوده و در حقیقت بر اساس کار کارشناسی چنین تصمیمی اتخاذ نشده است. همین طور در مورد وزارت صنعت، معدن و تجارت که بخش های صنعت و معدن با بازرگانی ادغام شدند.» میرهادی قره سید رومیانی در ادامه اظهار کرد: «همچنین با توجه به در پیش بودن انتخابات باید دقیق تر، کارشناسی تر و علمی تر به موضوع نگاه کنیم و ببینیم که آیا تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه می تواند با اسناد بالادستی نظام هماهنگ باشد یا خیر؟ آیا مغایرت اصل 75 قانون اساسی را ندارد که می گوید ایجاد و ادغام وزارتخانه ها از اختیارات ذاتی دولت است؟»
موافقان تصویب طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه، ساختارمند تر شدن این مجموعه را مهم ترین دلیل خود در دفاع از این تغییر عنوان می کنند و معتقدند که با این اتفاق، منافع سازمان قربانی مقاصد سیاسی نخواهد شد. از سوی دیگر، مخالفان به تجربه ناموفق تبدیل سازمان ورزش و جوانان به وزارتخانه ای با همین نام استناد می کنند و معاونت رئیس جمهوری را دارای اختیارات بیشتر در حوزه تصمیم گیری و همچنین اجرایی می دانند. اما در این میان، افراد دیگری هستند که فکر می کنند تبدیل صرف این سازمان به یک وزارتخانه، گشاینده تمام مشکلات نخواهد بود و هر کدام از سه بخش این سازمان نیازمند بازنگری و به دنبال آن تصمیم گیری مجدد در خصوص ساختارهای مناسب برای گرداندن امور مربوط به آنهاست. با وجود این تشتت آرا باید دید آیا این بازآرایی می تواند پایانی خوش برای تغییرات مکرر مجموعه های متولی سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد یا نه؟
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
