برگزاری جشنواره های فصلی و مناسبتی با هدف رونق گردشگری داخلی و نیز توزیع مکانی سفر، چندی است که مورد توجه مسئولین گردشگری کشور قرار گرفته است؛ اما تا چه اندازه در عمل مقاصد سفر را متنوع تر کرده است؟
برگزاری جشنواره های فصلی و مناسبتی با هدف رونق گردشگری داخلی و نیز توزیع مکانی سفر، چندی است که مورد توجه مسئولین گردشگری کشور قرار گرفته است؛ در این میان می توان به جشنواره گردشگری سفر به دشت شقایق کالپوش، جشنواره های گردشگری فصلی در شهرستان های استان اردبیل، جشنواره های فصلی در اصفهان و .. اشاره کرد. اما باید دید که در عمل برگزاری این جشنواره ها که قطعا کم هزینه هم نیستند، توانسته شاخص های مربوط به گردشگری داخلی را رشد داده و در عمل مقاصد سفر را تنوع بخشد؟
به گزارش دنیای سفر، مریم سلمانیان، معاون گردشگری استان سمنان، برگزاری جشنواره های فصلی و مناسبتی در شهرستان ها و مقاصد کمتر شناخته شده گردشگری را، راهی کم هزینه و البته مطمئن در جهت توسعه گردشگری پایدار دانست و گفت: این که بتوان به صورت قطعی در مورد نتایج چنین جشنواره هایی صحبت کرد، نیازمند مطالعه آماری است. اما در هر حال تنها در صورتی می توان در مورد موفقیت آمیز بودن برنامه های مربوط به توسعه پایدار اطمینان حاصل کرد که این اتفاق با مشارکت مستقیم جوامع محلی شکل بگیرد.
وی در ادامه افزود: هر اندازه هم که دولت ها در زمینه برنامه ریزی و اجرا حسن نیت داشته باشند و طرح های شان حساب شده و علمی باشد، تا زمانی که مردم در جریان امور قرار نگیرند و به صورت فعال درگیر نشوند، احتمال استمرار برنامه ها و حصول نتایج مورد نظر کمتر است. در واقع، با سهیم کردن مردم در برنامه های تحولی، مقاومت در برابر تغییرات کمتر و با صرف زمان، هزینه و انرژی کمتری، فرهنگ مورد نظر در جوامع نهادینه می شود؛ به این ترتیب از کار اجرایی دولت ها کاسته شده و دولتمردان می توانند انرژی خود را صرف امور اساسی تری همچون برنامه ریزی و نظارت کنند.
معاون گردشگری استان سمنان، گسترش جشنواره های گردشگری در استان سمنان طی چند سال اخیر را اتفاقی مبارک دانست و تصریح کرد: بحث جشنواره های گردشگری، نخستین بار در سال 84 و به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مطرح شد با این هدف که مقاصد جدید گردشگری را معرفی و از این طریق برای مردم محلی ایجاد اشتغال و درآمدزایی کرد؛ اما به مرور و در سال های بعدد، مردم محلی خود برگزاری این جشنوارها را بر عهده گرفتند.
سلمانیان به موقعیت ویژه استان سمنان اشاره کرد و گفت: به دلیل آن که زائران برای رفتن به مشهد و زیارت امام رضا (ع) باید از این استان عبور کنند، سمنان کمتر به عنوان یک مقصد گردشگری مورد توجه قرار گرفته و بیشتر به عنوان یک مقصد بین راهی مطرح بوده است؛ از ای نرو در بحث گردشگری مهجور مانده و این جشنواره ها به عنوان راه حلی موثر برای معرفی کردن این استان به عنوان مقصدی جذاب که پتانسیل های زیادی برای جذب گردشگر دارد، در میان مردم با استقبال مواجه شد.
وی با تاکید بر اثرات مثبتی که ورود گردشگران بر اقتصاد منطقه داشته، خاطر نشان کرد: در طی این سال ها که برگزاری این جشنواره ها به همت معاونت گردشگری سازمان و مردم شکل گرفته ، وضعیت معیشتی مردم این نواحی هم دستخوش تغییر و تحول شده است؛ در حقیقت مردم با درک عواید ورود گردشگر به شهر و روستای شان، در جستجوی راه هایی برای هر چه جذاب تر کردن این مقاصد، بی آن که آموزشی ببینند و یا یک سری دستورالعمل ها از سوی مراجع ذیربط به آن ها دیکته شود، خود بهترین و موثرترین راه ها و روش ها را به کار گرفته و محل زندگی خود را به سادگی تبدیل به مکانی جذاب برای گردشگران کردند؛ و شاید بتوان گفت، همین سادگی و نزدیکی به طبیعت و روح و اصالت زندگی که در این محیط های کمتر دست خورده احساس می شود، یکی از اصلی ترین عوامل جذب گردشگر به این مناطق به حساب می آید.
وی ادامه داد: در همین راستا مردم خانه های خود را به اقامتگاه های بوم گردی تبدیل و در ورودی های خانه های شان فروشگاه های کوچک صنایع دستی دایر کرده اند، آنها با غذاهای محلی از گردشگران پذیرایی می کنند، مسیرهایی را برای تردد گردشگران تعریف کرده اند و با اجرای موسیقی محلی به استقبال گردشگران می روند.
این مقام مسئول شکل گیری این تحرکات را در جوامع محلی معلول اعتماد به ظرفیت های بومی جوامع محلی دانست و افزود: به اعتقاد بنده ما باید تصور و تفکر خود در مورد گروه های مردمی و جمعیت های محلی را تغییر دهیم و به این باور برسیم که مردم به صورت غریزی به دلیل ارتباط مستقیم و بی واسطه ای که با فرهنگ و جامعه خود دارند، بهتر از هر مقام مسئول و یا کارشناسی قادر خواهند بود پروژه های این چنینی را طراحی، مدیریت و اجرا کنند.
سلمانیان در اظهار نظر پیرامون ایده تدوین یک تقویم یکپارچه ملی با هدف برنامه ریزی زمانی و مکانی برای برگزاری جشنواره های گردشگری محلی، گفت: من با یکپارچه سازی مخالفم؛ تجارب گذشته نشان می دهد که ورود دولت به چنین عرصه هایی نه تنها بهبود دهنده و تسریع کننده نیست، که باعث انحراف و به بیراهه رفتن اهداف طرح و به حاشیه رانده شدن مردم و به تبع آن عقب ماندگی جوامع محلی می شود که با اهداف توسعه پایدار در تعارض است.
وی صحبت های خود را اینگونه دنبال کرد: دولت به عنوان شروع کننده طرح ها و برنامه ها می تواند در ابتدا حضور داشته باشد؛ اما پس از آن بهتر است که مسئولیت ها را به مردم و بخش خصوصی واگذار کند؛ در این زمینه NGO ها می توانند نقشی بسیار کلیدی داشته باشند.
این کارشناس حوزه گردشگری بر لزوم توجه به رویکردهای نو در گردشگری تاکید و اظهار کرد: مردم دنیای امروز، خسته از شهرنشینی و مدرنیته، به دنبال تجربه فضاهای بکر، ساده و طبیعی هستند؛ بنابراین از دیدگاه بنده، بیش از آن که لازم باشد به دنبال ورود برندها به کشور باشیم، باید در پی برند سازی بوده و الگوها و مدل های منحصر به خودمان را طراحی کنیم. مدل هایی بر مبنای طبیعت و فرهنگ متنوع ایران که تجربه ای نو و بکر برای گردشگران فراهم خواهد کرد.
سلمانیان در پایان افزود: سیستم گردشگری کشور باید به دنبال تغییرات آهسته و پیوسته باشد؛ به این معنا که در ابتدا با تمرکز بر رونق گردشگری داخلی، فرهنگ سفر و گردشگری را در جامعه اصلاح و نهادینه کنیم و از پی درآمدهای حاصله از این بخش، زیرساخت ها را توسعه دهیم؛ پس از آن می شود با اطمینان بیشتری به دنبال رشد تعداد گردشگران خارجی بود.
به گزارش دنیای سفر، گرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند که پیش از آن که به دنبال توسعه گردشگری خارجی باشیم، باید زمینه های رشد و رونق گردشگری داخلی را مهیا کنیم؛ اما فارغ از چنین اولویت گذاری هایی، به نظر می رسد آن چه سیستم گردشگری کشور به آن نیاز دارد و لازمه ایجاد تحول اساسی در این مجموعه است، بازنگری و نظم بخشی به ساختار و برنامه های این سازمان، در قالب طرح های بلند مدت و با هدف گذاری هایی مشخص است.