سیزده بدر یا #جشن بدرقه #نوروز از مهم ترین رسوم مشترک در میان اقوام ایرانی است که طی سال های اخیر روز آشتی با #طبیعت نیز تلقی می شود.
سیزده بدر یا جشن بدرقه نوروز از مهم ترین رسوم مشترک در میان اقوام ایرانی است که طی سال های اخیر روز آشتی با طبیعت نیز تلقی می شود. ایرانیان از گذشته های دور، با آغاز بهار و ورود به سال جدید و پس از چند روز دید و بازدید و تبریک سال نو، گویا برای تکمیل شادی خود و دور کردن غم و غصه و خمودگی، در روز سیزدهم فروردین ماه، با بیرون آمدن از خانه و پناه گرفتن در طبیعت، مراسم سیزده بدر را اجرا می کنند.
در همه شهرها و روستاها و عشیره های ایران، خانواده ها به صورت گروهی، گاه چند خانواده با هم غذای ظهر را آماده کرده و آجیل و خوردنی های سفره هفت سین را با خود برداشته و به دامان صحرا و طبیعت می روند و سبزه هفت سین را با خود برده و به آب روان می سپارند.
به دامن صحرا و طبیعت رفتن، شوخی و بازی کردن، دویدن، تاب خوردن و در هر حال شاد بودن، از ویژگی های روز سیزده بدر است. گره زدن سبزه به نیت باز شدن گره دشواری ها و برآورده شدن آرزوها، از دیگر رسوم این روز است.
فرهنگ اساطیر برای رسم های سیزده بدر معنی های تمثیلی آورده به گونه ای که شادی و خنده در این روز به معنی فرو ریختن اندیشه های تیره و پلیدی، روبوسی نماد آشتی و به منزله تزکیه، خوردن غذا در دشت نشانه فدیه گوسفند بریان، به آب افکندن سبزه های تازه رسته نشان دادن هدیه به ایزد آب یا ناهید و گره زدن سبزه برای باز شدن بخت تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسل ها و رسم اجرای انواع مسابقه به ویژه اسب دوانی یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی است.
این باور همگانی چنان است که اگر خانواده ای نتواند به علتی تمام روز را به باغ و صحرا برود، به ویژه با دگرگونی های جامعه شهری امروز، در بعد از ظهر روز سیزدهم، حتی برای زمان کوتاهی هم که شده برای گره زدن سبزه و بیرون کردن نحسی از خانه به باغ یا گردشگاهی عمومی می رود.
سیزده بدر، جشن واقعی بهار است. طراوت و سرسبزی به طبیعت بازگشته و طبیعت نیز مردم را به سوی خود می خواند.
اما از گذشته تا کنون، دگرگونی های صنعتی و شغلی، بزرگ شدن شهرها، وسعت خانه سازی و شهرسازی و فراوانی وسایل آمد و رفت باعث شده که خانواده ها در عین حال که استقبال بیشتری نسبت به روآوردن به طبیعت و طبیعت گردی دارند، اما سال به سال مجبور به پیمودن راه بیشتری برای یافتن سبزه و کشتزار جهت گذران سیزده بدر هستند چون رفته رفته استفاده بی رویه و نابجای انسان از طبیعت باعث نابودی آن شده است.
در سال های اخیر که بحث حفاظت از محیط زیست و اهمیت آن در زندگی انسان ها بیشتر مطرح شده است، متوجه می شویم که گذشتگان ما، آثار حضور در طبیعت را درک کرده بودند و در پس دور کردن نحسی و غم و غصه از خانه، به دنبال آثاری که طبیعت می تواند روی انسان و برای متحول کردن او بگذارد، بودند.
آنان دریافته بودند که نتایج برقراری ارتباط با طبیعت و حفظ آن که در نهایت به نفع انسان و نسل های آینده است، چیست و به تدریج با آگاهی از این تفکر، نگرش به سیزده بدر نیز تغییر کرد بطوری که در واقع انسان به این باور رسید که درک بیشتر از هستی و نعمت های خداوند که در محیط زندگی انسان است، فلسفه وجودی روز سیزده بدر را تشکیل می دهد که طی سال های اخیر به روز طبیعت نامگذاری شده است. طبیعتی که همواره در ایران مورد احترام و ستایش بوده و مردمان این سرزمین در حفظ و پاکیزگی آن کوشیده اند.
در اهمیت محیط زیست، همین بس که در سلامت، توسعه و آرامش جامعه نقش گسترده و اساسی دارد و آن قدر این نقش گسترده است که تمامی ابعاد زندگی انسان را در بر می گیرد و نبودش ضایعه ای عظیم برای انسان است.
زندگی انسان چنان وابسته به محیط زیست است که حذف آن را به هیچ وجه قابل تصور نیست چراکه در وهله نخست به حذف انسان و حیات بشری منجر می شود. در واقع باید توجه داشت که محیط زیست می تواند بدون انسان ها زنده بماند، اما انسان ها بدون محیط زیست نمی توانند زنده باشند.
در جوامعی که حافظ محیط زیست هستند، این تلقی که انسان ها بدون محیط زیست هیچ اند، باوری عمومی است. انسان ها با وجود پیشرفت های فوق العاده امروزی شان مدیون محیط زیست اند و چه بسا که با بحث های فلسفی، چه با بحث های پزشکی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی این وابستگی به محیط زیست فزونتر نیز می شود.
شاید بتوان گفت که حفظ محیط زیست، ضروری ترین وظیفه انسان هاست چراکه به اندازه زندگی انسان ها اهمیت دارد. گفتن از محیط زیست اما در بسیاری موارد دردناک است، از این بابت که انسان ها چه فجایعی بر سر این موجود ناتوان آورده اند. موجود ناتوان نامیدن محیط زیست، شاید علمی و مناسب نباشد اما واقعیت این است که طی سال ها محیط زیست با بیرحمی و شقاوت کامل مورد ظلم قرار گرفته و نتوانسته چنانکه باید از خود محافظت کند.
اندیشه ورزی در زندگی، و نه تنها زندگی کردن و لذت بردن اگر محور قرار گیرد، حفظ محیط زیست در عالیترین جایگاه اندیشه انسانی قرار می گیرد. عدم توجه به ارزش های زیست محیطی و تنوع زیستی، افزایش جمعیت و پیامدهای شهرنشینی و صنعتی شدن بدون برنامه، مصرف بیش از حد مواد شیمیایی، ضعف قوانین و عدم هماهنگی و نظارت کافی در مدیریت و بهره برداری خارج از ضوابط زیست محیطی از جمله تهدیدهای مهم تنوع زیستی در جهان است که ایران نیز از آن جدا نیست.
براساس آخرین تحقیق سازمان ملل که در قالب گزارشی با عنوان زیست محیط ها، رفاه انسان ها و ایجاد تنوع زیستی منتشر شده است، صدمه ای که انسان ها در 50 سال گذشته بر تنوع منابع بیولوژیک جهان وارد کرده اند، از هر زمان دیگری در طول تاریخ بیشتر بوده است. اگر این روند متوقف نشود، انسان ها منافع اساسی را در جهان از دست خواهند داد. در حال حاضر می توان این منافع را به خدمات زیست محیطی تعبیر کرد به طوری که هر انسانی برای برخورداری از زندگی ایمن، به طبیعت وابسته است.
در حدود 5.3 میلیارد نفر در سراسر جهان برای گذران زندگی و تامین غذا به دریاها، اقیانوس ها و طبیعت اطراف خود وابسته اند و در حالی که به دلیل تغییرات اعمال شده از سوی بشر طی سال های اخیر، در برخی از مناطق میزان ذخایر آبزیان تا 9 درصد نیز کاهش یافته است، هنوز حدود 70 درصد جمعیت جهان از منابع بیولوژیک سنتی حاصل از طبیعت استفاده می کنند که این نشانگر اهمیت چرخه های طبیعی در زندگی انسان های قرن 21 است.
« دنیای سفر » این نوشته را از « جام جم آنلاین » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
