دومینوی تخریبِ آثار تاریخی خوزستان

مالک عمارت قاجاری بهبهانی 15 سال قبل این خانه را در فهرست آثار ملی به ثبت رساند، اما از آن به بعد به جز ویرانی این خانه چیز دیگری عایدش نشد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، 18 اردیبهشت 1380، اردشیر بهبهانی به ثبت ملی خانه خاطرات کودکی اش و تنها سرپناه زندگی امروزش با کمال میل رضایت داد، اما از آن به بعد برخلاف همه وعده و وعیدها و قول و قرارهایی که میراث فرهنگی به مالک برای حفاظت بهتر و ساماندهی بیشتر این خانه داده بود و قدمی که بیش از 10 سال پیش برای مرمت بخش هایی از خانه برداشت، عمارت تاریخی «امیرمجاهد» یا همان خانه تاریخی «بهبهانی»، دیگر روی مرمت گران را به خود ندید.

به اندازه ای که امروز از همه ی این عمارت قاجاری، فقط چند جداره باقی مانده و سقف هایی که امروز روی سر تاریخ ریخته اند و حتی باغ خانه نیز درختان بومیِ منطقه مانند نخل، پرتقال و گیاهان دیگر را به خوبی پرورش می دادند، امروز و به مرور خشک شده اند!

مجید کیوانی، مدیر انجمن میراث فرهنگی نوژان کارون در خوزستان می گوید: متاسفانه بی توجهی در مدیریت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان از گذشته نسبت به وظیفه ذاتی خود یعنی پاسداری، مرمت و نگهداری از میراث فرهنگی که بناهای تاریخی چند هزار ساله را در خود دارد، به اتفاقی عادی تبدیل شده است.

او با بیان این که در مدیریت فعلی میراث فرهنگی نیز شاهد برگزاری برخی از همایش های غیرمرتبط هستیم، ادامه داد: ای کاش همین هزینه های حتی اندک در اجرای شوآپ های غیرضروری صرف ترمیم و مرمت آثاری مانند عمارت های «امیرمجاهد»، «صمیمی» و «کوشک نورآباد ایذه» باشیم.

وی افزود: هنوز هم دیر نشده، می توان با برون سپاری اصولی و بلندمدت، مرمت حرفه ای این بناهای تاریخی ارزشمند را با همکاری بخش خصوصی یا سازمان های مردم نهاد حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و با نظارت دقیق اداره کل میراث فرهنگی انجام داده و از تخریب آنها جلوگیری کرد.

مدیران توجهی به قلعه امیرمجاهد نکردند

منصور معتمدی، مسئول انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز نیز توضیح می دهد: از سال 1381 و پس از ثبت ملی این عمارت قاجاری، مالک عمارت با مشکلاتی برای ساماندهی مواجه شد و با توجه به ادامه دار بودن این آسیب ها به خانه ی تاریخی اش، به دادسرای رامهرمز شکایت کرد، اما اداره کل میراث فرهنگی توجه چندانی به آن نداشت.

او با بیان این که اداره میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز یک فصل فوندانسیون بنا را مرمت کرد و بخشی از دیوارهای جانبی عمارت را در سال های نخست ثبت ملی آن ساماندهی کرد، بیان می کند: پس از آن چند مدیر در اداره میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز تغییر کردند و دیگر هیچ کاری روی این بنای تاریخی انجام نشد.

وی می افزاید: این عمارتِ تاریخی یک بنای بسیار بزرگ است که متاسفانه میراث فرهنگی در سال های اخیر به آن بی توجهی می کند.

کاروانسرای تاریخی دهدز هم گرفتار بی توجهی

مجید کیوانی، دبیر شبکه تخصصی سمن های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان همچنین از وضعیت نامناسب کاروانسرای تاریخی «دهدز» در دوره صفوی خبر می دهد.

او می گوید: بی توجهی اخیر و غیرمسئولانه مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان متاسفانه باعث فراموشی بیشتر و عدم امکان معرفی و بازدید از این بنای تاریخی متعلق به دوران اسلامی در مناطق شمال خوزستان شده است.

وی عواملی مانند مرمت های غیر حرفه ای، بارش باران های فصلی، فرسایش بنا و تخریب ناآگاهانه برخی افراد بومی را از عوامل روند تدریجی تخریب این بنای تاریخی می داند

او با بیان این که کاروانسرای «دهدز» از دوره ی صفوی و در منطقه ی تاریخی «ایذه مالمیر» 26 اسفند 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، می گوید: براساس آخرین گزارش اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان در مورد مراحل مرمت کاروانسرای «دهدز» در سال 1388 شاهد هزینه های صرف شده و ناکامی در اهدافی که برای توسعه گردشگری و بهره برداری آن شد است پی برد.

کیوانی ادامه می دهد: در حال حاضر این بنای ارزشمندِ تاریخی بدون هیچ بهره برداری اقتصادی توسط بخش دولتی و خصوصی رها شده است. تاسف دارد با وجود موقعیت گردشگری منطقه دهدز و واقع شدن در جاده ترانزیتی اصفهان - خوزستان و انبوه مسافران طبیعت گرد، این ظرفیت تاریخی - گردشگری به فراموشی سپرده شود.

به گزارش ایسنا، به نظر می رسد دومینوی تخریب در خوزستان که نقطه ی مشخص نیست، با عبور از «کوشک نورآباد»، «کاروانسرای تاریخی دهدز»، «قلعه امیر مجاهد» می تواند به خانه «ماپار»، «کول فرح ایذه»، «کوشک حمیدیه»، «شهر عسکر مکرم»، «پل های تاریخی شوشتر»، «پل پاپیلا» و قلعه «فرانسوی ها» در برسد.

کاروانسرای دهدز در بافت شهری شهر دهدز در پشت ساختمان دادگاه این شهر قرار دارد. این کاروانسرا به ابعاد 40 در 45 متر با سنگ وگچ ساخته شده و دارای تزئینات تاق و تویزه است و در میانه راهِ خوزستان به اصفهان و در همجواری با استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.

همچنین «قلعه امیر مجاهد» در زمان استقرار و تسلط خوانین بختیاری در منطقه رامهرمز در اواخر قاجار توسط یوسف خان ساخته شده است و به شماره ثبت 3771 در تاریخ 12 شهریور 80 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.