19 مارس 2024 - 08:28

مزیت های پنهان خرید هواپیماهای ایرباس

16 ژانویه 2017 - 14:40 dsfr.ir/ax818

مزیت های پنهان خرید هواپیماهای ایرباس
مهدی قربانی
ورود نخستین ایرباس خریداری شده به مهرآباد

در طول دو دهه گذشته #هواپیمای #ایرباس 321 تنها هواپیمای نویی بوده که وارد #ناوگان #هوایی #ایران شده است.

پنج شنبه هفته گذشته اولین هواپیما از سری سفارش های جدید هما از ایرباس در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. در طول دو دهه گذشته این هواپیما تنها هواپیمای نویی بوده که وارد ناوگان هوایی ایران شده است. امکان دارد عده ای در نظر داشته باشند که این دستاورد دولت بعد از برجام در خرید هواپیمای دست اول را در مقایسه با خرید های 8 فروندی فوکر و ایرباسی که در اوایل دهه هفتاد صورت گرفته بود، کمرنگ جلوه دهند.

اما واقعیت این است که پیچیدگی و منافع روش های تامین مالی اتخاذ شده در این خرید، با خریدهای به طور عمده نقدی اوایل دهه هفتاد به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. ورود این هواپیماهای جدید، با کمترین فشار ممکن به جریان نقدی هما و نیز بدون اعمال بار اضافی به بودجه عمومی بوده است. به طور مثال برای هواپیمای وارد شده و دو فروند ایرباس 330 ای که بنا به اظهار نظر وزیر راه و شهرسازی در چند ماه آینده به کشور وارد خواهند شد، تنها 15 درصد از قیمت توافق شده از منابع داخلی تامین شده و 85 درصد بقیه از سوی بیمه back-stop finance ایرباس تامین شده است. یعنی برای 85 درصد باقیمانده ایرباس تضمین کرده است که فاینانسور مدنظر را پیدا کند و اگر نتوانست خود تامین مالی آن را بر عهده بگیرد. البته از آنجا که کماکان فاینانسور اصلی قرارداد نهایی نشده است، به نظر نمی رسد جزئیات مالی و حقوقی قرارداد برای این خریدها نهایی شده باشد و قرارداد کماکان از تضمین تامین مالی توسط خود ایرباس استفاده می کند.

با وجود این، اراده قوی که تاکنون این قرارداد را جلو برده و در تمامی ابعاد بر چالش های موجود فائق آمده است، نمایانگر الگویی موفق برای تمامی شرکت های بین المللی و شرکای تجاری دیگر ایران است. الگویی که بیانگر این موضوع است که با وجود تمامی مشکلات، در صورت وجود اراده ای مصمم در دو طرف و نیز استفاده از ظرفیت هایی که شاید در معاملات دیگر چندان مورد استفاده قرار نگیرد، شرکت های بین المللی می توانند از منافع گسترده بازار ایران بهره مند شوند و سیاست گذاران کشور نیز می توانند به اهداف توسعه ای و سیاستی خود نزدیک تر شوند. علاوه بر این، جلو رفتن این قرارداد بزرگ مطمئنا نقش مهمی در تسهیل فرآیندهای بیمه ای و بانکی برای سایر شرکت های کوچک تر داخلی و خارجی خواهد داشت؛ امری که در مقطع کنونی به شدت برای کسب وکارهای داخلی حیاتی است.

با این حال در جهت پیشبرد هرچه قوی تر برنامه نوسازی ناوگان هوایی که نیازمند خرید 500 هواپیما از انواع گوناگون است، باید به دنبال روش های تامین مالی دوام پذیرتری بود که امکان استفاده از آن برای شرکت های خصوصی، که ابزارهای حمایت دولتی و سیاسی هما را ندارند نیز فراهم باشد. روش های گوناگونی برای تامین مالی این برنامه از اجاره های عملیاتی (operational lease)، وام های وثیقه دار (secured loans)، اجاره اهرمی (leveraged lease) و اوراق پشتیبانی شده ازسوی هواپیما (aircraft backed bonds) می توان متصور بود. اگرچه تشریح هر یک از این گزینه ها و میزان تناسب آنها با شرایط فعلی صنعت هوایی و بازارهای مالی کشورمان بحثی طولانی می طلبد که از گنجایش این نوشته خارج است، تجربه کشورهای همسایه همچون ترکیه و امارات در انتشار صکوک اجاره اسلامی برای تامین مالی خرید هواپیما و نیز اقبال سرمایه گذاران داخلی کشورمان به بازار بدهی و اوراق بدهی شرکتی، فرصت خوبی ایجاد کرده است تا بتوان با طراحی محصولات مالی بر پایه صکوک اجاره که از پشتیبانی دارایی فیزیکی هواپیما برخوردار هستند به تامین مالی این پروژه نوسازی از بازارهای سرمایه داخلی و خارجی پرداخت.

به طور مثال در سال 2015، شرکت خطوط هوایی امارات برای تجهیز ناوگان خود، با همکاری Citigroup ، HSBC ، JPMorgan و National Bank of Abu Dhabi اوراق صکوک اجاره 10 ساله ای با ارزش 913 میلیون دلار را در بازار لندن منتشر کرد که با گارانتی ECA انگلیسی نیز همراه بود. شرکت خطوط هوایی Garuda اندونزی به دنبال انتشار صکوک اجاره 500 میلیون دلاری در بازارهای داخلی و خارجی است و شرکت خطوط هوایی Turkish نیز در چند ماه آینده نزدیک به 3 میلیارد دلار اوراق (EETC (Enhanced Equipment Trust Certificate در بازارهای بین المللی منتشر خواهد کرد.

در صورتی که بسترهای حقوقی و سیاستی این حوزه در زمینه های اعمال مالکیت، مجوزهای بازار بدهی و نیز یکسان سازی و تثبیت نوسانات نرخ ارز ازسوی سیاست گذاران فراهم شود، نهادهای مالی داخلی می توانند با طراحی محصولات مالی متناسب، نقش عمده ای در پیشبرد برنامه نوسازی ناوگان داشته باشند. علاوه بر این، نهایی سازی بسترهای حقوقی بین المللی همچون پذیرش و پیاده سازی پیمان کیپ تاون و پروتکل هواپیمایی آن، در رتبه بندی محصولات مالی پشتیبانی شده توسط دارایی های ایرانی و نیز ارزیابی ریسک قرض دادن به نهادهای ایرانی این صنعت نقشی کلیدی دارد. از این رو، سیاست گذاران این حوزه هرچه سریع تر باید برای ارائه بیانیه ای واجد شرایط از این پیمان ازسوی ایران اقدام کنند تا بتوان از تخفیف کیپ تاون در تامین مالی از کشورهای OECD و نیز رتبه بندی بهتر محصولات مالی ایرانی مربوطه بهره مند شد.

1