رقابت نابرابر پرنده روس با غول های غربی

روس ها دوباره قرار است به #ایران #هواپیما بفروشند اما پای #توپولف در میان نیست!

ایرانی ها با شنیدن نام هواپیماهای روسی به طور معمول به یاد توپولف و خاطرات تلخ شان از این هواپیما می افتند؛ هواپیمایی که بروز سوانح متعدد برای آن، باعث خداحافظی اجباری اش با ناوگان هوایی ایران شد اما این بار قرار است هواپیمای روس دیگری به ایران بیاید که نه تنها سابقه نامطلوبی در صنعت هوانوردی ندارد بلکه یک هواپیمای نوپاست و همین تازه وارد بودنش به عالم هوانوردی مسافری، انتخاب را سخت کرده است.

«سوخو سوپرجت 100» هواپیمای جدید مسافربری روسیه است که در ایران بازاریابی کرده و به نظر می رسد موفق به جلب مشتری نیز شده و آنطور که در خبرها آمده، شرکت هواپیمایی آسمان این هواپیما را پسندیده و تفاهمنامه ای نیز برای خرید این هواپیما امضا کرده است.

مرور ویژگی ها و کارنامه عملکرد کوتاه این هواپیما در صنعت هوانوردی مسافری نشان می دهد این هواپیما برای رقابت با شرکت های بزرگ اروپا و امریکایی که در حال فروش هواپیما به ایران هستند، کار دشواری پیش رو دارد. با این حال و با در نظر گرفتن اینکه هر شرکت هواپیمایی، شرایط خاص خود را در خرید هواپیما دارد، باید منتظر بمانیم و ببینیم در بحبوحه اخباری که هر روز درباره خرید بوئینگ و ایرباس و «ای تی آر» از سوی شرکت های بزرگ هواپیمایی کشور منتشر می شود، نام هواپیمای تازه کار روس چقدر در خبرها تکرار خواهد شد.

نام هواپیمای سوخو سوپرجت 100 به عنوان هواپیمایی که قرار است به ناوگان هوایی ایران افزوده شود، نخستین بار سال گذشته، در بازدید سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری از نمایشگاه هوافضای «ماکس 2015» بر سر زبان ها افتاد. در آن زمان ستاری از بررسی امکان خرید این هواپیمای روس خبر داد و گفت: باتوجه به اندازه مناسب سوخو سوپرجت 100 برای استفاده در خطوط هوایی ایران و همچنین ویژگی های فنی و ایمنی آن، اگر روسیه شرایط مالی خوبی پیشنهاد دهد شرکت های هواپیمایی ایران علاقه دارند پس از تجربه های لازم پروازی و بهره برداری، این هواپیما را در ناوگان خود به خدمت بگیرند.

اگرچه در آن زمان کسی برای خرید این هواپیمای روسی پا پیش نگذاشت اما اکنون به نظر می رسد شرکت های هواپیمایی ایرانی نسبت به این هواپیما چندان هم بی تفاوت نیستند. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی به تازگی از استقبال شرکت های هواپیمایی ایرانی از هواپیمای سوخو سوپرجت 100 خبر داده است. او در گفت وگو با مهر، اعلام کرد: بعد از پرواز نمایشی سوخو سوپر جت 100 در مقابل نمایندگانی از شرکت های هواپیمایی ایرانی، بیشتر این شرکت ها به این محصول روسی روی خوش نشان دادند و پس از آن گفت وگوهایی میان نمایندگان سوخو با شرکت های ایرانی انجام شد.

به گفته دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی، در مذاکرات و رایزنی های انجام شده میان نمایندگان سوخو و شرکت های هواپیمایی قرار شد شرایط خرید، امتیازات و ویژگی های این هواپیما مورد تحلیل و بررسی قرارگیرد. وی ادامه داد: مردم ایران ذهنیتی منفی نسبت به توپولف دارند اما هواپیمای سوخو سوپرجت 100 با توپولف تفاوت بسیار دارد و از فناوری ویژه ای برای ساخت این هواپیما استفاده شده و حتی برخی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، فرانسه و ... در ساخت این هواپیما مشارکت کرده اند. او می گوید: بیشتر شرکت های هواپیمایی و حتی شرکت های درحال تاسیس، علاقه مند به انجام مذاکره و خرید این محصول بوده اند. به نظر می رسد در راستای تکمیل همین مذاکرات بود که به تازگی تفاهمنامه خرید این هواپیما میان شرکت هواپیمایی آسمان با سوخو منعقد شده است.

پیشینه کاری سوخو

برای آشنایی بیشتر با محصول جدید روس ها در بخش مسافری، ویژگی های آن و سهمی که می تواند از بازار حمل و نقل هوایی ایران داشته باشد، با فرنوش جهرمی، کارشناس هوانوردی صحبت کردیم. توضیحات او در گفت وگو با گسترش تجارت درباره ویژگی های سوخو 100 نشان می دهد، هواپیمای سوخو سوپرجت 100 مدل LR هواپیمایی با ظرفیت 98 مسافر است. حداکثر وزن تیک آف این هواپیما 101 هزار و 150 پوند است و قابلیت رسیدن به ارتفاع 40 هزار پایی را نیز دارد.

هواپیمای مسافربری سوخو سوپرجت 100 به عنوان نخستین هواپیمای مسافری شرکت سوخو، نخستین پرواز خود را در سال 2008 میلادی انجام داد و تاکنون 96 فروند آن به مشتریان تحویل داده شده است.

نخستین فروند از این مدل هواپیما در سال 2011 میلادی به شرکت هواپیمایی «آرمنیا» تحویل داده شد و تا سال 2015 میلادی این هواپیما توانست روند نسبتا خوبی در دریافت سفارش ها داشته باشد. با این وجود حجم سفارش های این شرکت در سال 2016 میلادی به 20 فروند کاهش یافت. جهرمی درباره علت های احتمالی این کاهش سفارش توضیح می دهد: در نخستین خریدهای شرکت «ایروفلوت» از هواپیمای سوخو سوپرجت 100، آژانس حمل ونقل هوایی فدرال، 4 فروند از این هواپیماها را به دلیل مشکل فنی در لندیگ گیر و اسلت های بال زمینگیر کرد. از سوی دیگر در مارس 2012، 7 فروند دیگر از این نوع هواپیما به دلیل بروز مشکلات فنی زمینگیر شدند. همچنین دوماه بعد این هواپیما در نمایش هوایی در اندونزی، سقوط کرد و همه 45 سرنشین آن کشته شدند.

علاوه بر این شرکت هواپیمایی VLM بلژیک که قرار بود نخستین مشتری غربی این هواپیما باشد و سفارش های خود را در بهار 2015 میلادی تحویل بگیرد، به دلیل تاخیر در دریافت مجوز عملکرد مناسب برای فرود در فرودگاه های آن منطقه، این هواپیماها را در موعد مقرر دریافت نکرد و سوخو فقط توانست در 3 تا 4 ماه گذشته 2 هواپیمای سفارشی این شرکت را تحویل دهد.

به گفته جهرمی، بهره وری مناسب و قابل قبول برای یک هواپیمای جت منطقه ای، 3 هزار ساعت در سال (برابر با 250 ساعت در ماه) است، این در حالی است که میزان بهره وری این هواپیما در شرکت ارماویا (Armavia) 122 ساعت، اسکای اوییشن (SkyAviation) 111 ساعت، لائوسنترال (LaoCenteral) 28 ساعت، ائروفلوت (Aeroflot) 133 ساعت و ماسکویا (Moskovia) 93 ساعت در ماه بوده است.
این آمار بیانگر عملکرد این هواپیما در مقایسه با عملکرد ایرباس 320 و 321 ایرفلوت به میزان 250 تا 300 ساعت در ماه (برابر با 10 ساعت در روز) است.

رقابت دشوار با رقیبان در جزییات

موتور هواپیمای سوخو سوپرجت 100 مدل ارتقایافته موتور بوئینگ B737-300 است، این در حالی است که هواپیماهای E2 امبرائر، CS100 بمباردیر و MRJ90 نسل جدیدی از موتورهای هواپیما را به کار گرفته اند که 10 تا 15 درصد مصرف سوخت و 40 درصد آلودگی صوتی را کاهش می دهند.

به گفته جهرمی، فقط در صورتی احتمال دارد سوخو بتواند در جلب رضایت مشتریان با این هواپیماها رقابت کند که روسیه تصمیم داشته باشد موتوری پیشرفته تر از این موتورها و موتور به کارگرفته شده در سری MAX بوئینگ 737 و سری neo ایرباس 320 را تولید کند.

در واقع این نکات نشان می دهد سوخو سوپرجت 100 که قیمتی حدود 35 میلیون دلار و پایین تر از هواپیماهای هم رده خود دارد، از شرایط دشواری برای رقابت با سایر هواپیماهای کوچک مسافری برخوردار است.

به گفته این کارشناس، 70 درصد قطعات سوخو سوپرجت 100 را قطعات غیرروسی تشکیل داده است؛ بنابراین با در نظر گرفتن شرایط سیاسی حال حاضر این کشور، شرایط برای پیشرفت پروژه این هواپیما دشوار است. وی می افزاید: موفقیت در ارائه این هواپیما به بازار که تولید آن برای این شرکت هواپیماساز 1.5 میلیارد دلار هزینه دربرداشته، این روزها به مسائل سیاسی روسیه گره خورده و تحریم های اخیر اتحادیه اروپا علیه این کشور، روس ها را بیش از پیش نگران فروش این پروژه نسبتا پرخرج کرده است.

اگرچه با توجه به مذاکرات سال گذشته ایران و روسیه در نمایشگاه «ماکس 2015» در زمینه خرید سوخو سوپرجت 100 انتظار می رفت این هواپیما در نمایشگاه بین المللی هوایی ایران در جزیره کیش در آبان امسال که با حضور پررنگ روس ها همراه بود، بیشتر به ایرانی ها معرفی و بازاریابی مناسبی برای آن انجام شود اما این اتفاق نیفتاد تا درنهایت بعد از گذشت بیش ازیک سال از نخستین گمانه زنی ها درباره خرید سوخو، خبرهایی درباره خرید این هواپیما از سوی یک شرکت هواپیمایی منتشر شود. اما باتوجه به ویژگی های این هواپیما، به نظر می رسد باز هم باید منتظر باشیم و ببینیم تفاهمنامه خرید این هواپیما تبدیل به قرارداد می شود یا خیر.

آیا ایران سوخو می خرد؟

علیرضا منظری، کارشناس باسابقه صنعت هوانوردی در زمینه احتمال ورود سوخو به ناوگان هوایی ایران به گسترس تجارت می گوید: شرکت های هواپیمایی به عنوان فعالان اصلی عرصه هوایی، حق دارند هواپیماهای جدید و انتخابی خود را وارد ناوگان کنند. دولت در این زمینه فقط مقدمات کار را فراهم می کند و شرکت های هواپیمایی با توجه به نیازشان و با در نظر گرفتن شرایط ناوگان خود، برای وارد کردن هواپیماهای جدید برنامه ریزی می کنند. منظری با بیان اینکه شیوه ارتباط هواپیماهای جدید با شرکت هواپیمایی، نکته مهمی در خرید هواپیماست می افزاید: همه کارمندان شرکت های هواپیمایی که به هر شیوه ای با هواپیماهای جدید در ارتباط هستند باید بر مبنای فناوری های به کار رفته در هواپیماها آموزش دیده و شیوه استفاده از آن را فراگیرند، در غیر این صورت استفاده از این هواپیماها از نظر ایمنی تایید نخواهد شد.

معاون پیشین سازمان هواپیمایی کشوری با یادآوری اینکه در وارد کردن هواپیماهای جدید، سازمان هواپیمایی کشوری حرف آخر را می زند، می گوید: اگر یک شرکت هواپیمایی بر اساس نیاز خود و سنجش شرایط بازار در زمینه وارد کردن یک هواپیما به جمع بندی برسد، باید اطلاعات فنی و ایمنی مربوط به آن را به سازمان هواپیمایی ارجاع دهد و بعد از تایید کیفی و امنیتی آن، نسبت به وارد کردن آن اقدام کند.

او معتقد است هواپیمای سوخو سوپرجت 100 در مقایسه با دیگر هواپیماهای ساخته شده در روسیه، باتوجه به استفاده آن از قطعات اروپایی عملکرد بهتری داشته، با این وجود نمی توان درباره آن اظهارنظر قطعی کرد. در گام نخست باید یک شرکت هواپیمایی برای خرید این هواپیما اعلام آمادگی کند و بعد از آن، سازمان هواپیمایی از نظر ایمنی، ورود این هواپیما را تایید یا رد می کند.