توافق و قرارداد با #بوئینگ و #ایرباس بزرگ ترین و مهم ترین قراردادهای پسابرجام است كه در حوزه حمل و نقل منعقد شده است.
شاید کمتر کسی باور می کرد که دو غول هواپیمایی در فاصله کمتر از 10 روز پای میز قرارداد فروش هواپیما به ایران بنشینند و متعهد به فروش یکصد و هشتاد فروند هواپیما به ایران شوند.
مذاکره با بویینگ و ایرباس اگرچه بنا به گفته عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی پیش از قرارداد برجام صورت گرفت، اما در تمام روزهای پسابرجام همیشه جزو اصلی ترین گزینه خرید ایران بودند. حتی وقتی که منابع خارجی بر شک و شبهه ها دامن می زدند که ممکن است آمریکایی ها زیر میز مذاکره بزنند، مسوولان وزارت راه و شهرسازی مصمم به ادامه مذاکرات گاه چراغ خاموش و گاه با اعلام آخرین وضعیت، کار را به جلو می بردند. بعضی روزها فضای بیرونی از عدم تحقق این قرارداد ها خبر می داد و همه به دیده شک می نگریستند. در داخل هم، برخی رسانه های داخلی همگام با خارجی ها از عدم تحقق این قرارداد تاریخی در بخش هوایی ایران خبرسازی می کردند.
این روال زمانی تشدید شد که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا به نفع ترامپ رقم خورد و دیگر گمانه زنی های رسانه های خارجی به دستاویزی تبدیل شد که ورود هر نوع هواپیمایی به ایران را رد می کرد. در همین وانفسا اما قائم مقام وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل ایران ایر که در تمام دو سال گذشته در جریان مذاکرات با طرف های خارجی بودند محکم تر از قبل خبر از ورود هواپمیاهای اروپایی و آمریکایی را می دادند. دو مدیر دولتی از مواضع خود کوتاه نمی آمدند، تا نشان دهند توافق و مذاکرات انجام شده طرف ایرانی با دو غول هوایی دنیا محکم تر از آن است که انتخابات آمریکا بتواند آن را مخدوش کند.
هرچند که حضور تیم مذاکره کنند ه ایرباس چند روز بعد از اعلام نتایج آمریکا در ایران، به شبهات دامن می زد، اما بر پیچیدگی ماجرا هم می افزود. سرانجام در آخرین ماه سال 2016 میلادی، مذاکرات چند ساله برای شکست تحریم چهار دهه ای ایران نتیجه داد. نخستین قرارداد را مدیران بویینگ برای 80 فروند هواپیما با ایران ایر امضا کردند و سپس ایرباس دیگر غول هواپیماساز پای میز قرارداد نشست و فروش یکصد فروند ایرباس رسما برای ایران سند خورد.
البته در این میان دیگر غول هواپیماسازی نیز از این سفره پهن شده سهم برد و مقرر شد تا 20 هواپیمای جدید هم توسط ATR ایتالیا به ایرلاین های ایران اضافه شوند این توافق ها و قرارداد ها بزرگ ترین و مهم ترین قراردادهای پسابرجام است که در حوزه حمل و نقل منعقد شده است و شاید گزافه نباشد اگر بگوییم وزارت راه و شهرسازی برخلاف تمام ایرادات و انتقادات وارده، موفق شده است در فاصله 10 روز قراردادهای بزرگی که در تاریخ 50 ساله ایران بلامشابه بوده را منعقد کند؛ قراردادهایی که عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی با افتخار از آنها یاد می کند.
او به صراحت می گوید این قرارداد در سطح بین المللی است و تمام مشخصات یک قرارداد بین المللی را داراست. آخوندی که سال گذشته برای همین خریدها تا پای استیضاح هم رفت، معتقد است که وزارت راه و شهرسازی یکی از موفق ترین وزارتخانه های دولت بعد از برجام بوده و توانسته بعد از 41 سال از آخرین ایرباسی که فروخته شد، این قرارداد را منعقد کند؛ قراردادی که به زعم او حتی در تاریخ ایرباس نیز بی نظیر بوده است. او از این قرارداد به عنوان اتفاق بسیار مهم برای ایران یاد می کند.
وی حتی به صراحت اعلام کرد که مذاکره برای خرید هواپیما از بویینگ و ایرباس، پیش از توافق برجام آغاز شده و از ابتدای دولت یازدهم مدیران وزارت راه در حال رایزنی و انجام مذاکرات با طرف های خارجی برای خرید هواپیما بودند. بعد از توافق برجام این روال سرعت بیشتری گرفت.
نخستین ایرباس پیش از قسم ترامپ می رسد
قراردادی که عصر نخستین پنجشنبه دی ماه توسط مدیران ایرباس و ایران ایر در تهران امضا شد، در پی امضای توافقنامه ای که در بهمن ماه سال گذشته (ژانویه سال 2016) در پاریس و همزمان با سفر حسن روحانی رییس جمهور به فرانسه به امضا شده بود. مدیران ایران ایر و ایرباس پای میز قرارداد رسمی خرید 100 فروند هواپیمای ایرباس نشستند و مقرر شد تا نخستین ایرباس خریداری شده تا پیش از قسم خوردن ترامپ در کاخ سفید وارد آسمان ایران شود. طبق چارچوب این قرارداد نهایی، شرکت ایرباس تعهد کرده تا با اخذ مجوزهای لازم 100 فروند هواپیمای جدید به ایران بفروشد. به این ترتیب از اوایل سال 2017 میلادی (کمتر از 10 روز آینده) نخستین هواپیما به ایران می رسد و مابقی این هواپیماها در یک پروسه زمانی 10 ساله به ایران تحویل داده خواهند شد. طبق اعلام ایران ایر 46 فروند از هواپیماهای خریداری شده از خانواده ایرباس 320، 38 فروند از خانواده ایرباس 330 و 16 فروند از خانواده ایرباس 350 است.
در تفاهمنامه اولیه، ایران ایر قرار بود 118 فروند هواپیما بخرد، اما با حذف 18 فروند ایرباس 380 از سبد خرید هواپیمایی جمهوری اسلامی در حال حاضر توافق بر ورود 100 فروند هواپیما به ایران صورت گرفته است. طبق توافق های صورت گرفته 85 درصد از منابع اعتباری مربوط به خرید این هواپیماها از طریق فاینانس بین المللی تامین خواهد شد و ایران ایر در چهار قسط که مجموعا به یک میلیارد دلار می رسد آورده مالی 15 درصدی خود را تامین می کند.
از تامین مالی به شیوه فاینانس تا وام از صندوق توسعه ملی
فرهاد پرورش مدیرعامل ایران ایر، دقایقی پس از امضای قرارداد نهایی با ایرباس، گفته بود که نخستین فروند از این قرارداد، پیش از به پایان رسیدن سال 95 شمسی و در اوایل سال 2017 میلادی تحویل ایران ایر خواهد شد. نخستین فروند از این هواپیماها ایرباس 321 است که تحویل ایران ایر می شود؛ ایران ایر کلا در سال 2017 میلادی حدود 7 الی 8 فروند هواپیما از کمپانی ایرباس تحویل می گیرد. پس از ایرباس 321، ایرباس 330 تحویل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. تفاهم مربوط به تامین مالی برای این چند فروند هواپیما با کمپانی ایرباس انجام شده است و برای هواپیماهای بعدی نیز به مرور تفاهمات انجام می شود.
همچنین فابریس برژیه رییس ایرباس نیز بعد از امضای این قرارداد اعلام کرد که این قرارداد یک توافق تاریخی است، زیرا باعث نوسازی ناوگان هوایی ایران خواهد شد. این توافق تنها محدود به فروش هواپیما نیست، بلکه آموزش خلبانان، تعمیرات و نگهداری هواپیما و مدیریت ترافیک هوایی را نیز در بر خواهد گرفت. این توافق یک گام بسیار مهم برای مدرن سازی تجارت هوایی ایران خواهد بود. این قرارداد براساس مجوز اوفک انجام می شود که در سپتامبر و نوامبر 2006 به ایرباس داده شد، این مجوزها شامل تولیداتی که 10 درصد یا بیشتر تکنولوژی آمریکا را دارد هم شامل می شود.
وی همچنین اعلام کرده بود که ایرباس با تنظیم کنندگان قوانین در اروپا و آمریکا و هر جایی که برای اطمینان دهی و فهم اجرای کامل برجام لازم بود هماهنگی کامل را انجام داده است. ایرباس همچنین تلاش می کند تا شرایط مجوز اوفک را به درستی اجرا کند.
پیش از این، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل، درباره تامین مالی قرارداد ایرباس ها و بویینگ ها خبر داده و گفته بود که برای شروع کار، مصوبه ای از محل صندوق توسعه ملی به مبلغ 330 میلیون دلار از قبل برای خرید 6 فروند هواپیمای هما وجود داشت که پس از بررسی این رقم برای خرید حدود 6 فروند هواپیمای 55 میلیون دلاری تبدیل شد. به گفته اصغر فخریه کاشان، «ما هیچ یک از مشخصات این هواپیماها را تعیین نکرده بودیم، بنابراین مصوبه صندوق توسعه را برای قرارداد خرید هواپیماهای جدید به کار می بریم؛ دومین محل تامین سهم نقدی هما نیز انتشار اوراق صکوک است که به مبلغ 120 میلیون دلار در حال انجام است.
بنا به گفته اصغر فخریه کاشان مبلغ 500 میلیون دلار نیز از محل منابع خارجی به اتکای خود هما و نه تضمین د ولت و بانک ها تامین می شود؛ جمعا یک میلیارد دلار برای پیش پرداخت هما در قرارداد پرداخت بویینگ ها و ایرباس ها در نظر گرفته شده است که برای چهار سال آینده مناسب است. در این چهار سال هواپیماهای جدید وارد می شود و بر اساس برنامه ای که هما به شورای اقتصاد داده است بازپرداخت اقساط هواپیماهای جدید تامین شده و تامین پیش پرداخت هواپیماهای بعدی انجام می شود؛ البته اگر تامین پیش پرداخت هواپیماهای بعدی به مشکل برخورد کند، امکان تامین فاینانس خارجی وجود دارد.
بنا به گفته قائم مقام وزیر راه در امور بین الملل وامی که برای خرید ایرباس و بویینگ در نظر گرفته شده است برای 85 درصد قیمت هواپیماها و 18 ساله است و این طولانی ترین تسهیلاتی است که بدون ضمانت دولت و ضمانت بانک ها و بدون اعتبارات اسنادی یا LC دریافت شده است؛ این پرداخت های نقدی در 4 قسط انجام می شود و قسط اول آن 227 میلیون دلار خواهد بود.
« دنیای سفر » این نوشته را از « پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
