الجزایر به دلیل اهمیت تعطیلی روز جمعه برای مردم مسلمان این کشور و در کنار آن، در نظر گرفتن منافع اقتصادی، تعطیلات خود را به روزهای جمعه و شنبه تغییر داده است.
ناهماهنگی تعطیلات در برخی کشورها با تعطیلات جهانی موجب شده که اقتصاد این کشورها با تعطیلاتی 3 تا 4 روزه مواجه باشد. برای حل این مساله اما، برخی از کشورها با مشورت متخصصان و کارشناسان دست به تغییراتی در این تعطیلات زده اند تا این زیان ها را به حداقل برسانند. از جمله تغییرات صورت گرفته را می توان تبدیل تعطیلات آخر هفته به روزهای جمعه و شنبه در کشورهای اسلامی دانست. این کار موجب می شود همکاری بین بازارهای بین المللی بیشتر شود.
از آغاز هزاره جدید جز چند کشور مانند جیبوتی و ایران سایر کشورهای مسلمان تعطیلات آخر هفته خود را به دو روز افزایش داده اند. الجزایر نیز یکی از کشورها با اکثریت مسلمان است که هرچند به دلیل تحت استعمار قرار داشتن، مدت زیادی است تعطیلات دو روزه را در تقویم خود تجربه کرده، اما به دلیل اهمیت تعطیلی روز جمعه برای مردم مسلمان این کشور و در کنار آن، در نظر گرفتن منافع اقتصادی، تعطیلات خود را به روزهای جمعه و شنبه تغییر داده است.
تعطیلات الجزایر چه بود؟
این کشور شمال آفریقا از سال 1976 و همزمان با اعلام استقلال از فرانسه و غرب تعطیلات دوروزه پنج شنبه و جمعه را در دستور کار داشت، اما از سال 1990 حرکت به سوی تعطیلاتی که تا حدودی منطبق با تعطیلات جهانی باشد را پی گرفت. هر چند به درستی علت این تغییر تعطیلات مشخص نیست اما گمانه زنی بر این است که این کار برای تقویت اعلام جدا شدن الجزایر از غرب صورت گرفته بود. پس از این اقدام، درخواست های زیادی برای تطبیق جهانی تعطیلات در این کشور به گوش رسید و بسیاری نیز با این کار مخالفت کردند. با گذر زمان هر ساله گمانه زنی هایی مبنی بر تغییر تعطیلات شنیده می شد تا اینکه بالاخره در سال 2009 این گمانه زنی ها به حقیقت پیوست.
دولت الجزایر برای هماهنگی تعطیلات خود با کشورهای همسایه و سایر کشورهای منطقه شمال آفریقا، در ماه آگوست سال 2009 دست به تغییر تعطیلات زد و روزهای تعطیل را جمعه و شنبه تعیین کرد. در طول دهه ها، الجزایر با شکایت هایی از سوی تاجران و صاحبان کسب و کارها که با بازارهای جهانی سر و کار داشتند، روبه رو شده بود که معترض بودند این تعطیلات به آنها صدها میلیون دینار ضرر می زند. این اتفاق به این دلیل بود که بیشتر شرکای تجاری این کشور در قاره های مختلف، شنبه و یکشنبه تعطیل بودند.
موافقان و مخالفان
در حالی که این تغییر با موافقت صاحبان کسب و کارها در این منطقه روبه رو شد، برخی دیگر از مردم الجزایر تا حدودی از آن گله مند بودند زیرا مردم عادی باید روزهای پنج شنبه را سرکار می رفتند و ممکن بود تجارت محلی تا حدی با مشکل مواجه شود. در فاصله 33 سال بین انجام این دو تغییر، مردم الجزایر بانک ها و مغازه ها را تشویق کرده بودند که پنج شنبه ها باز بمانند. با کاهش میزان مشتریان در روزهای پنج شنبه، مغازه ها مجبور می شدند روزهای شنبه نیز باز باشند. از این رو، منتقدان این انتقال تعطیلات هشدار می دادند کسب و کارها نیز ممکن است در اثر این تعطیلات تا اندازه ای در معرض خطر قرار بگیرند. معامله گران داخلی نگران بودند که شاید با برداشتن تعطیلات از پنج شنبه ها، ساعات کاری و برخی کسب و کارها با ضرر و زیان هایی روبه رو شود. مغازه ها و بانک ها نیز می ترسیدند که این کار منجر به از دست رفتن یک روز کاری شود. کارفرمایان بزرگ دیگری باور داشتند که این تغییر ممکن است غیبت ها را افزایش دهد زیرا کارگران در طول روزهای کاری خود وقت خود را صرف پرداخت صورتحساب یا کارهای دیگر می کنند. با این همه، کارگران بخش خصوصی از این انتقال تعطیلات به تعطیلات جدید بهره مند می شدند.
به هر روی، از آنجا که اغلب شرکای تجاری این کشور در قاره های اروپا، آمریکا و آسیا هستند، اقتصاد الجزایر از اثرات این تغییرات بهره مند شده است، زیرا در موارد قبلی هفته کاری به 3 روز کاهش پیدا می کرد اما اکنون با تغییر ایام تعطیلات می تواند از یک روز بیشتر بهره مند شود. این تغییرات در اکثر کشورهای عربی انجام شده بود و الجزایر با این کار شبیه به آنها می شد. روزهای نخست که این تغییرات اعمال شدند، با اندکی سردرگمی مردم روبه رو بودند اما پس از آن با گذشت زمان مردم الجزایر این تعطیلات جدید را پذیرفتند و به آن عادت کردند. تلویزیون الجزایر پس از گذشت یک سال از این رویداد، مزایای بزرگ این تصمیم را با دو مثال شرح داده و روشن کرد. بر اساس آنچه تلویزیون این کشور می گفت، بانک ها اکنون می توانستند با محلی ها در روزهای شنبه کار کنند و در واقع صنایع محلی که پیش تر گمان می کردند از این تعطیلات متضرر می شوند، آسیب ندیدند. از سوی دیگر، بندر الجزیره پایتخت الجزایر، اکنون قادر بود بیشتر کانتینرهای وارداتی را تخلیه کند. با این حال پژوهش جامعی در مورد نرخ رشد الجزایر و مقادیری که الجزایر با این تغییرات سود برده، منتشر نشده است. از سوی دیگر، این تعطیلات برای کشوری همچون الجزایر که صادرکننده نفت است، در برخی زمینه ها چندان کاربردی نیست.
زمزمه های تغییر تعطیلات
پیش از این تغییر در تعطیلات، انجمن رهبران صنایع الجزایر کنفرانس ها و مباحثات بسیاری را سازماندهی کرده و توضیح داده بود که آخر هفته های موجود (یعنی پنج شنبه و جمعه) زیان های زیادی بر اقتصاد الجزایر وارد آورده است. طبق ادعای آنان این زیان ها، حتی به 700 میلیون دلار در سال نیز می رسید؛ هر چند براساس تحقیقات انجام شده از سوی سازمان بین المللی تامین مالی (IFC) که وابسته به بانک جهانی است، هزینه آخر هفته های پنج شنبه و جمعه برای الجزایر سالانه حدود 420 میلیون دلار بود. همچنین طبق تحقیقات این سازمان معتبر بین المللی، تعطیلات پنج شنبه - جمعه منجر به از دست رفتن 2/ 1 درصد از رشد اقتصادی در هر سال می شد. برخی گمانه زنی های دیگر و تخمین ها، از دست رفتن حدود یک میلیارد دلار در سال را برآورد کرده بودند. شرکت هایی نظیر آرسلوز-میتال الجزایر، جزی، نجمه و ان سی ای رویبا پیش تر از اینکه دولت تعطیلات را به روزهای جمعه و شنبه انتقال دهد، برای کارکنان خود چنین تمهیدی را اندیشیده و به آن جامه عمل پوشانده بودند.
این کار غیرقانونی محسوب نمی شد زیرا طبق قانون الجزایر، تنها جمعه به عنوان روز تعطیل محسوب می شد. شورای اقتصادی و اجتماعی که اتحادیه کارگران تحت کنترل دولت را دربر می گرفت نیز با تغییر تعطیلات به گونه ای که منطبق با تعطیلات آخر هفته جهانی باشد، موافق بود. یکی از نخستین شرکت هایی که به انجام تعطیلات متناسب با سایر مناطق جهان (یعنی تبدیل تعطیلات به روزهای جمعه و شنبه) مبادرت کرد، شرکت زیمنس بود. این شرکت پس از اقدام شرکت ایر لیکویید که بزرگ ترین کارفرما در این کشور بود و در اکتبر سال 2008، تعطیلات جمعه و شنبه را برای کارکنان خود وضع کرده بود، دست به این اقدام زد. این تغییر تحت حمایت انجمن رهبران صنایع الجزایر و اتحادیه تجاری اصلی این کشور قرار داشت.
علاوه بر موارد فوق، احزاب دموکرات در الجزایر نیز از این کار حمایت کردند. آنان به جنبه های اقتصادی این مساله می پرداختند و به کشورهای همسایه الجزایر یعنی مراکش و تونس اشاره می کردند. البته به دلیل موضع احزاب اسلامگرا در الجزایر، تعطیلات همانند کشورهای مجاور به شنبه و یکشنبه انتقال نیافت و به دلایل مذهبی روز جمعه تعطیل باقی ماند و در عوض روزهای جمعه و شنبه به عنوان روزهای تعطیل اعلام شدند. احزاب محافظه کار (ملی گرا) در الجزایر نیز با تعطیل بودن روز جمعه موافق بودند، بنابراین روزهای تعطیل این کشور به آنچه گفته شد، تغییر پیدا کرد. با این همه باید توجه کرد که حتی در زمان زمامداری بومدین، بانک ها و موسسات مالی اجازه کار در روزهای شنبه و جمعه را داشتند.
تغییر تعطیلات و گردشگری
این تغییر تعطیلات همان طور که گفته شد، به دلیل هزینه های اقتصادی که بر کشور الجزایر تحمیل می شد، در دستور کار قرار گرفت تا زیان های ناشی از این موارد کاهش یابد با این حال، این تغییرات بر بخش گردشگری کشور الجزایر نیز اثرگذار بوده است. صنعت سفر الجزایر به شدت وابسته به سفرهای داخلی این کشور است و مطابق با آمار شورای جهانی سفر و گردشگری در سال 2015 حدود 72.3 درصد از مخارج بخش گردشگری، داخلی و تنها 27.7 درصد آن خارجی بوده است. مخارج داخلی این کشور در بخش گردشگری در سال 2015 به حدود 3.4 میلیارد دلار رسید و پیش بینی می شود که در پایان سال 2016 با 3.3 رشد همراه باشد.
افزون بر این گمان می رود تا سال 2026، مخارج داخلی گردشگری در این کشور به 5.2 میلیارد دلار برسد. از سال 2009 که تغییرات تعطیلات در الجزایر رخ داد، پیامدهای مثبت زیادی از این نظر عاید این کشور شد. در سال 2009 مخارج بخش گردشگری با 21.2 درصد نسبت به سال پیش از آن رشد کرد و در سال 2010 نیز به رشد مثبت خود با 3.3 درصد ادامه داد. مصرف گردشگری داخلی نیز در سال 2009 با رشد 19.7 درصدی جهش مناسبی را تجربه کرد. در فاصله سال های 2009 تا 2014 نیز میزان مخارج گردشگری داخلی به قیمت واقعی سال 2014 از حدود 775 میلیارد دینار به 888 میلیارد دینار رسید که نشان از رشد تقریبا 15 درصدی گردشگری داخلی در طول 5 سال در این کشور دارد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
