زیرساخت ها و سیستم های حمل و نقل جز به صورت محدود و در بخش هایی از پایتخت، در دیگر نقاط به هیچ عنوان تامین کننده و پاسخگوی نیاز جامعه معلولان و کم توانان نیستند.
مراسم روز جهانی گردشگری امسال با شعارگردشگری برای همه، با تاکید بر حق طبیعی تمامی اقشار جامعه در برخورداری از مزایا و امکانات این صنعت رو به رشد، در حالی به کار خود پایان داد که رئيس كانون سراسرى تشكل هاى معلولان كشور به عنوان نماينده جامعه افراد داراى معلوليت، از چالش هاى عمده اى كه اين افراد حين سفر و بازديد از جاذبه هاى گردشگرى دارند، خبر داد. به گفته سهیل معینی، 15 درصد جمعيت جهان داراى معلوليت هستند و از این رو توسعه این صنعت بدون درنظر گرفتن آنها فراهم نمی شود.
در همین باره، مدیرعامل انجمن فرهنگی و ورزشی و گردشگری معلولان پارس نیز می گوید: «ایجاد زیرساخت های مناسب برای معلولان به گونه ای که امکان بهره مندی این بخش از جامعه از جاذبه های گردشگری فراهم شود، به معنای انجام اقداماتی فراتر از نیازهای غالب جمعیت جامعه نیست و از آنجایی که این گونه ملاحظات در نهایت باعث بالا رفتن استانداردهای کیفی خدمات ارائه شده می شود، همه افراد از مجموعه این تدابیر منتفع می شوند.»
محمداسماعیل شیخ قرایی با ابراز امیدواری از گفتمان شکل گرفته پیرامون توجه به گردشگری افراد دارای معلولیت یا به عبارت دیگر پاراتوریسم، اضافه می کند: «توجه به این نیاز جامعه معلولان یک مطالبه جهانی است و فعالان این عرصه در این مورد عقبگرد نکرده و با تمامی مشکلات و طبیعت آهسته طی طریق در این وادی، نگاه شان به آینده روشن و حرکت شان رو به جلو است.» وی همچنین ضمن تاکید بر روند رو به رشد گردشگری در ایران و جهان، پاراتوریسم را حلقه مفقوده این صنعت می داند و از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان نهاد متولی صنعت گردشگری می خواهد تا از توان و پتانسیل انجمن های معلولان که از تخصص کافی در این حوزه برخوردارند، استفاده کنند.
اهدافی برای بهبود پاراتوریسم
مدیرعامل انجمن معلولان پارس به اهداف موردنظر این انجمن هم اشاره می کند که با نظارت و حمایت سازمان بهزیستی در حال پیگیری است. به گفته وی، زیرساخت ها و سیستم های حمل و نقل جز به صورت محدود و در بخش هایی از پایتخت، در دیگر نقاط به هیچ عنوان تامین کننده و پاسخگوی نیاز جامعه معلولان و کم توانان نیستند. این فعال مدنی می افزاید: «از این رو چندی است که با وزارت راه و به صورت مشخص رئیس سازمان حمل و نقل و راهداری کشور وارد مذاکره شده ایم. برطرف کردن مشکلات و تسهیل حمل و نقل درون شهری و برون شهری مطالبات اصلی مطرح شده در این جلسات بوده که پس از ارائه گزارش های مبسوط به مسوولان ذی ربط، مساعدت آنها برای انجام این امور جلب شده است.»
شیخ قرایی خاطرنشان می کند: «اینکه تمام شرکت های ترابری بنابر یک ابلاغیه موظف به اختصاص روزانه یک سرویس حمل و نقل مجهز به سیستم پرتابل معلولان در هر یک از مسیرها یا حتی در برخی از مسیرها شوند، از جمله اقداماتی است که می تواند روند تسهیل رفت و آمد معلولان را سرعت و رسمیت بخشد.» وی در ارتباط با اقدامات قبلی در خصوص دسترسی راحت تر معلولان به امکانات رفت و آمدهای هوایی نیز یادآوری می کند که در سال 92 و با کمک سازمان هواپیمایی کشوری، دستورالعمل حمل و نقل و مسیرهای ارتباطی برای معلولان تدوین و ابلاغ شد که البته تا به امروز اجرایی نشده است. این فعال پیگیر حقوق معلولان در توضیح بیشتر مفاد این طرح می گوید: «بر اساس این طرح که بر مبنای قواعد بین المللی نگارش شده، یک فرد معلول یا کم توان از همان ابتدای رزرو بلیت پرواز، با مشخص کردن نوع معلولیتش در سفر می تواند از گیت ها و مسیرهای مخصوص استفاده کند و تجهیزات و امکانات لازم در اختیارش قرار خواهد گرفت.»
شیخ قرایی علاوه بر این به عدم امکان استفاده از سرویس های بهداشتی موجود در اقامتگاه ها و مجموعه های بین راهی برای افراد ناتوان و کم توان اشاره و تصریح می کند: «فراهم نبودن این امکانات، سفر را برای معلولان دشوار می سازد و در واقع تحقق ایده اصلی طراحی تورهای گردشگری برای این افراد را که همانا رسیدن به آرامش، گریز از فشارها و اضطراب های معمول روزانه است، ناممکن می کند.» مدیرعامل انجمن معلولان پارس در کنار پیگیری امور مذکور، به برگزاری کلاس های آموزشی برای راهنمایان گردشگری نیز اشاره و اظهار می کند: «با کمک سازمان بهزیستی و همچنین انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران، کلاس های آموزشی تسهیلگران صنعت گردشگری معلولان به منظور آموزش راهنمایان گردشگری در حال برگزاری است. هدف از این آموزش ها آشنایی راهنمایان از انواع معلولیت ها، نیازها و محدودیت های این افراد و همچنین روش های مراقبت و پاسخگویی به نیاز این افراد بر اساس نوع و درجه ناتوانی آنها در طول سفر است.»
تیغ بهزیستی نمی برد!
شیخ قرایی در عین حال که از رشد پاراتوریسم و برگزاری تورهای مخصوص افراد معلول در کشور ابراز خرسندی می کند، دغدغه و نگرانی خود را از انجام این فعالیت ها بدون در نظر گرفتن جنبه های تخصصی و با عدم حضور پزشک یار و البته تجهیزات مناسب نیز ابراز می کند. او همچنین در خصوص چرایی عدم اجرایی شدن مصوبات ابلاغی به دستگاه ها و سازمان های مختلف از سوی آنها توضیح می دهد: «متاسفانه بهزیستی به عنوان مقام ناظر بر اجرای احکام ویژه معلولان در دستگاه های مختلف، از اهرم های لازم مکلف کردن نهادها برای پایبندی به ابلاغیه ها و مصوبات مربوطه برخوردار نیست و با حاکم بودن روح قانون گریزی بر سیستم اداری کشور، دستیابی به اهداف مورد نظر بهزیستی در چنین شرایطی بسیار دشوار و نیازمند پافشاری و عزم استوار است.»
شیخ قرایی از پیشنهاد تشکیل یک کارگروه با حضور نماینده ای از سازمان بهزیستی در سطح سازمان میراث فرهنگی نیز خبر می دهد و باتوجه به عزم به وجود آمده در سازمان نسبت به مقوله پاراتوریسم، در مورد پذیرش این پیشنهاد از سوی نهاد گردشگری کشور ابراز خوش بینی می کند. انتخاب شعار «گردشگری برای همه» برای روز جهانی گردشگری، گام نخست برای جلب بیشتر اذهان جامعه به حقوق معلولان به عنوان جمعیت قابل توجهی از جامعه است. پس از آن، تصویب و از آن مهم تر تعریف مکانیزم های نظارتی سختگیرانه، لازمه های اساسی تحقق این شعار در عمل است تا این افراد نیز بتوانند از لذت سفر و گردش برخوردار شوند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
