یکی از مواردی که می توان از آن برآیند کمابیش روشنی در مقایسه با آمارهای جهانی گرفت، میزان گردشگران ورودی به کشور است.
قرار گرفتن در آستانه روز جهانی گردشگری زمان مناسبی برای ارزیابی اقتصاد گردشگری کشور، بالا و پایین کردن آمارها در این حوزه و نگاهی اجمالی به موانع رودرروی رونق اقتصادی صنعت مهمی چون گردشگری در ایران است؛ البته برای گرفتن برآیند از حال وروز این صنعت، وجود آمارهای در دسترس، به روز و شفاف الزامی است، موضوعی که در بسیاری از کشورهای موفق در عرصه گردشگری مرتفع شده و امروزه یکی از مهم ترین ضعف های گردشگری در ایران است.
خوش بینی به آمارهای خوش بینانه
یکی از مواردی که می توان از آن برآیند کمابیش روشنی در مقایسه با آمارهای جهانی گرفت، میزان گردشگران ورودی به کشور است. طبق آمارهای موجود و گزارش سازمان جهانی گردشگری، تعداد گردشگران جهان در سال 2015 میلادی حدود یک میلیارد و 200 میلیون نفر و درآمد حاصل از گردشگری در جهان حدود یک هزار و 300 میلیارد دلار اعلام شده است. اگر با اغماض دو و نیم ماه از سال 1394، عملکرد سال 1394 گردشگری کشورمان را با عملکرد گردشگری جهانی در سال 2015 مقایسه کنیم، می بینیم طبق آمار بیان شده توسط مسئولان گردشگری کشورمان که از نظر برخی کارشناسان بسیار خوش بینانه بیان شده است، تعداد گردشگران ورودی به کشور حدود 5 میلیون نفر و درآمد حاصل از آن که باز هم برخی کارشناسان آن را بسیار خوش بینانه می دانند، حدود 5.7 میلیارد دلار است.
این اعداد و ارقام البته در حالی است که طبق سند چشم انداز بیست ساله کشور در حوزه گردشگری باید تعداد گردشگران ورودی به کشورمان در پایان سال 1394 به 5.6 میلیون نفر می رسید. در صورتی که همین عملکرد خوش بینانه را با آمار گردشگری جهانی مقایسه کنیم، می بینیم که توانسته ایم حدود 0.42 درصد تعداد گردشگران جهانی و 0.57 درصد از درآمد گردشگری جهانی را به خود اختصاص دهیم که با توجه به وسعت و جمعیت کشور که حدود یک درصد وسعت و جمعیت جهان را شامل می شود و از آنجاکه به لحاظ جاذبه های تاریخی فرهنگی در رده دهم و به لحاظ صنایع دستی و مزیت های اکوتوریستی در رده پنجم جهان قرار داریم، تنها سهم بسیار اندکی از گردشگری جهانی را به خود اختصاص داده ایم.
نکته دیگری که با توجه به این آمارها بدان برمی خوریم این است که ما با جذب تعداد کمتر گردشگر درصد بالاتری از درآمد را جذب کرده ایم و این یعنی جذب گردشگران پرخرج. این در حالی است که طبق آمار بیان شده از سوی مسئولان حدود نیمی از گردشگران ورودی به کشور ما از گردشگران زیارتی بوده اند که در هزینه کردن بسیار مقتصد هستند. همچنین طبق آمار فوق الذکر متوسط هزینه کرد گردشگری جهانی حدود 1083 دلار و متوسط هزینه کرد گردشگران ورودی به ایران حدود 1500 دلار است که با یک جمع و ضرب ساده دقیق، نبود آمار اعلامی از سوی مسئولان گردشگری کشور جلب توجه می کند. این آمارها مربوط به سومین سال پیاپی است که به گفته مسئولان از سال 1392 تا 1394 هر سال 3 برابر متوسط رشد گردشگری جهانی یعنی چیزی در حدود 12 درصد در گردشگری کشورمان رشد داشته ایم.
عزم ملی تنها راه از میان برداشتن موانع
با وجود حرکت های روبه جلو در توسعه صنعت گردشگری کشورمان اما آن گونه که مورد انتظار است، هنوز نتوانسته ایم به رغم استعدادهای سرشار سرزمینی، سهم خودمان را از گردشگری جهانی به دست آوریم. سؤال اینجاست که چرا تاکنون نتوانسته ایم سهم خود را از این صنعت ارزآور و اشتغال زا به دست آوریم و علت در کجاست؟
در پاسخ به این پرسش ناصر ریاحی عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران در گفت و گو با کیمیای ایران می گوید: «موانع بسیاری وجود دارد که بدون مرتفع ساختن آنها نمی توان امید چندانی داشت و با وضعیتی که در حال حاضر وجود دارد، تنها امکان جذب گردشگر به همین میزان فعلی و یا کمی بیشتر و کمتر برای گردشگری در ایران و رونق اقتصادی این صنعت فراهم است.
ریاحی معتقد است: «تعداد این موانع بسیار است و از تعداد کم اقامتگاه ها و اقامتگاه های نامناسب، همچنین تعداد کم و نامناسب بودن راه های مواصلاتی در کشور گرفته تا تعداد نه چندان قابل ملاحظه پروازها و ظرفیت پایین فرودگاه های کشور و بسیاری دیگر از موارد را می توان برشمرد که امکان جذب بیشتر گردشگر و رونق اقتصاد گردشگری را با مشکل روبرو ساخته است.»
وی راه مرتفع ساختن این موانع را در عزم ملی و همگرایی میان تمامی دستگاه ها و بخش خصوصی می داند و می گوید: «برای توسعه و رونق اقتصاد گردشگری در کشور نیازمند ایجاد و بهینه سازی حجم عظیمی از زیرساخت ها هستیم و تا رسیدن به چنین وضعیتی فاصله بسیاری وجود دارد. البته این موضوع تک وجهی نیست و نمی توان تنها از 1 دستگاه و 2 دستگاه انتظار داشت و نیازمند یک عزم ملی و جمعی هم در میان دولتیان و دیگر دستگاه های حاکمیتی و هم بخش خصوصی هستیم.»
این عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران همچنین از لزوم نگاه ویژه به تبلیغات و بازاریابی گردشگری می گوید و می افزاید: «با حرکت در مسیر از میان برداشتن چنین موانعی نیاز مهم دیگری نیز وجود دارد که آن هم تبلیغات و بازاریابی قوی برای گردشگری کشورمان است و تا در این حوزه آن گونه که باید حرکت های ثمربخش صورت نپذیرد، بسیاری از دیگر تلاش ها به نتیجه قابل قبولی نخواهد رسید. در حوزه تبلیغات و بازاریابی می توان به مسیری که کشورهای موفق در این زمینه پیموده اند نظر کرد و با الگوگیری ازآنچه آنها را در جذب گردشگر موفق کرده به رونق بازار گردشگری ایران امیدوار بود.»
ریاحی در ارتباط با حضور بخش خصوصی در صنعت گردشگری نیز معتقد است: «در ارتباط با حضور بخش خصوصی در گردشگری کشور تقریبا بسیاری از دستگاه های مسئول و سیاست گذاری ها اتفاق نظر دارند و لزوم آن کمابیش درک شده است اما موضوعی که بسیار مهم است و باید بدان توجه کرد، فراتر از طرح مسئله تسهیل این فرایند و ایجاد بستر مناسب برای حضور بخش خصوصی در گردشگری است و همان طور که در دیگر زمینه ها نیازمند عزم جدی هستیم در این زمینه هم عزم جدی باید در کار باشد تا بخش خصوصی آن گونه که باید بتواند در صنعت گردشگری کشور خود را نشان دهد و درنتیجه بتوانیم چرخ اقتصاد گردشگری کشورمان را پرسرعت تر به گردش درآوریم.»
